Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Χρυσάνθη, σε ευχαριστούμε που μοιράστηκες ακόμα ένα ποίημά σου τόσο μοναδικό και εμπνευσμένο. Αυτή η ειρήνη με τη φθορά, που ποτέ δεν είναι ολοκληρωτική, έχει μια υπόγεια ένταση· σαν να ισορροπεί ανάμεσα στην παραίτηση και στη σιωπηλή αντίσταση. Με συγκάτοικο την παρακμή, μαθαίνουμε να αντέχουμε και να αναγνωρίζουμε μέσα της ένα μικρό, αχνό φως ύπαρξης. Υπέροχο το μπλε δωμάτιο που διάλεξες.

Χρυσάνθη, στο ποίημα σου, δεν περιγράφεις απλώς την φθορά· την μετατρέπεις σε συνοδοιπόρο. Η παρακμή γίνεται «αιώνια συγκάτοικος», όχι εχθρός, αλλά μια μορφή συμφιλίωσης με την ίδια την ανθρώπινη περατότητα. Οι ρωγμές, η σκόνη, η σιωπή — μικρές τελετουργίες αντοχής, σημάδια ότι ακόμη και μέσα στην αποσύνθεση, ο άνθρωπος ψάχνει νόημα. Ο καθρέφτης της μοναξιάς και ο χρόνος που “ήδη τιμώρησε” δείχνουν τη βαθύτερη ειρωνεία: η φθορά δεν έρχεται, κατοικεί ήδη μέσα μας. Κι όμως, το ποίημά σου δεν είναι παραίτηση· είναι μια ήσυχη πράξη αντίστασης. Αναγνωρίζεις την πτώση για να τη μεταμορφώσεις σε επίγνωση. Έτσι, η “οικεία παρακμή” σου γίνεται καθρέφτης όχι μόνο προσωπικός, αλλά και συλλογικός — μιας εποχής που έμαθε να ζει με τη φθορά της, μα ακόμη ελπίζει.

ΠΩΡΩΣΗ: H ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΑΡΑΚΜΗ https://tinyurl.com/3h684wea Να ένας πίνακας, Χρυσάνθη, για να αναρωτηθούμε αν κι αυτή η παρακμή σε λίγο θα μας γίνει οικεία. “Tα Τριαντάφυλλα του Ηλιογάβαλου”, ζωγραφισμένα το 1888 από τον Σερ Λόρενς Άλμα-Ταντέμα. Ζωντανός και φαινομενικά όμορφος, ο πίνακας κρύβει τη φρίκη του πωρωμένου Ελαγάβαλου, επίσης γνωστού ως Ηλιογάβαλου, ενός έφηβου Ρωμαίου αυτοκράτορα που κυβέρνησε από το 218 έως το 222 μ.Χ. Ο πίνακας απεικονίζει την παρακμή της εποχής σε ένα από τα πλούσια πάρτι οργίων που διοργάνωνε ο Ηλιογάβαλος. Η αρχική αναφορά από την Ιστορία του Αυγούστου είναι η εξής: “Oppressit in tricliniis versatilibus parasitos suos violis et floribus, sic ut animam aliqui efflaverint, cum erepere ad summum non possent”. «Σε μια αίθουσα δεξιώσεων με αναστρέψιμη οροφή, κάποτε έθαψε τους καλεσμένους του με βιολέτες και άλλα λουλούδια, έτσι ώστε μερικοί να πνιγούν μέχρι θανάτου, μη μπορώντας να βγουν στην κορυφή». (Historia Augusta. Η ζωή του Ηλιογάβαλου — Μέρος 2ο). Στα «Τριαντάφυλλα του Ηλιογάβαλου», ο Άλμα-Ταντέμα ζωγράφισε τον αναίσθητο, πωρωμένο Ρωμαίο αυτοκράτορα Ηλιογάβαλο και τους φίλους του να συμμετέχουν για ώρες σε πάρτι με όργια, πίνοντας βαρύ κρασί. Στο τέλος, κάποιοι καλεσμένοι, κουρασμένοι και μεθυσμένοι, ξάπλωσαν ανήμποροι κάτω. Ενθουσιασμένοι με τη διασκέδαση που τους είχε παράσχει ο οικοδεσπότης, καθώς κοίταξαν ψηλά στο ταβάνι, ροδοπέταλα άρχισαν να πέφτουν. Όλη η ατμόσφαιρα ήταν αρωματισμένη με λουλουδάτη μυρωδιά, οπότε οι ξαπλωμένοι καλεσμένοι άρχισαν να ναρκώνονται από το μεθυστικό άρωμα των ανθέων. Το πράγμα όμως δεν σταμάτησε εκεί. Τα ροδοπέταλα συνέχιζαν να πέφτουν και, πριν οι άμοιροι το καταλάβουν, από ολόκληρη την οροφή ξέσπασε ένας καταρράκτης από πέταλα λουλουδιών που τους σκέπασε ολότελα. Οι καλεσμένοι τότε άρχισαν να πνίγονται κάτω από την ατελείωτα αυξανόμενη θάλασσα από ροδοπέταλα. Η χαρά έφυγε γρήγορα από τα μάτια τους, καθώς λαχάνιαζαν και ασφυκτιούσαν. Η μυρωδιά του θανάτου άρχισε να γεμίζει τον χώρο. Τα πτώματα θα κοίταζαν σε λίγο με άδεια βλέμματα, καθώς θα τα κάλυπτε η μυρωδιά των τριαντάφυλλων ανακατεμένων με ιδρώτα και σωματικά υγρά. Ο τελείως αναίσθητος από ηθική άποψη αυτοκράτορας Ηλιογάβαλος φαινόταν να απολαμβάνει όλη τη διαδικασία. Με χαλαρωτική διάθεση, με ένα ποτήρι κρασί στο αριστερό του χέρι, χαμογελούσε ενώ κοιτούσε τους μέλλοντες πνιγμένους από ασφυξία καλεσμένους του. Οι φίλοι δίπλα του δεν αποτελούσαν εξαίρεση, καθώς, χαμογελώντας, παρακολουθούσαν κι αυτοί μαζί με τον σκληρό αυτοκράτορα την όλη σκηνή διασκεδάζοντας, σαν να ήταν απλώς ένα φινάλε στις πολλές ώρες του πάρτι οργίων εκείνης της ημέρας. Ο αριθμός των λεπτομερειών σε αυτόν τον πίνακα είναι πραγματικά θαυμάσιος. Ο Άλμα-Ταντέμα απέδωσε με επιτυχία τη δυσοίωνη σκηνή που απεικονίζει απερίσκεπτους νέους ανθρώπους πριν χαθούν τελείως μέσα σε μια φαινομενικά αθώα, πλούσια λίμνη από ροδοπέταλα. Στο βάθος, μια γυναίκα παίζει διπλό αυλό φορώντας το δέρμα λεοπάρδαλης σαν μαινάδα. Οι Μαινάδες ήταν οι γυναίκες ακόλουθοι του Διονύσου, που απεικονίζονται ως τρελές γυναίκες σε κατάσταση εκστατικής φρενίτιδας μέσα από έναν συνδυασμό χορού και μέθης. Στο βάθος, με θέα σε μακρινούς λόφους, ένα χάλκινο άγαλμα του Διονύσου — Θεού της οινοποιίας, της τελετουργικής τρέλας και της θρησκευτικής έκστασης — τονίζει την ε γ κ λ η μ α τ ι κ ή α σ υ ν ε ι δ η σ ί α του Ηλιογάβαλου. Ενώ οι καλεσμένοι πρόκειται να οδηγηθούν σε ασφυξία και η παρέα του Αυτοκράτορα παρακολουθεί αδιάφορα, ίσως υπάρχουν δύο χαρακτήρες που είναι αρκετά ανθρώπινοι ώστε να εκφράζουν ανησυχία και ενσυναίσθηση. Ένας από αυτούς είναι μια γυναίκα στα δεξιά που μας κοιτάζει κατάματα και ο άλλος, ένας άντρας που κοιτάζει τον Ηλιογάβαλο έντονα. Η γυναίκα που μας κοιτάζει, σπάει τον τέταρτο τοίχο του πίνακα και σαν να μας καθιστά κι εμάς κάπως υπεύθυνους που δεν κάνουμε τίποτα και απλώς παρακολουθούμε το χάος να ξεδιπλώνεται. Κρατάει ένα ρόδι με τεταμένο τρόπο. Τα ρόδια συμβόλιζαν τον θάνατο στην αρχαία Ελλάδα και τη δικαιοσύνη στην εβραϊκή παράδοση. Σύμφωνα με τον αρχαίο ιρανικό Χριστιανισμό, το ρόδι λέγεται επίσης ότι ήταν η απεικόνιση του απαγορευμένου καρπού από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού που θα χάριζε στον Αδάμ και την Εύα φώτιση. Ο Άλμα-Ταντέμα κατάφερε να απαθανατίσει το κλάσμα του δευτερολέπτου της ηρεμίας πριν από τον όλεθρο. Ακόμα κι αν η εικόνα υποτίθεται ότι θα γίνει σύντομα φρικτή και αφόρητη, ο καλλιτέχνης αποφάσισε να ζωγραφίσει τα «Τριαντάφυλλα του Ηλιογάβαλου» ως ένα όμορφο, μεγάλο πάρτι που μας αφήνει, ως θεατές, να εξαρτόμαστε από τη φαντασία μας για να νιώσουμε την έκφραση του επικείμενου τρόμου που ο πίνακας απλώς υποδηλώνει. Ο πίνακας έτσι μας κάνει τελικά να νιώθουμε ανασφαλείς και άβολα. Μας κάνει να αναλογιστούμε τον κίνδυνο της εξουσίας στα χέρια κάποιου ασυνείδητου και σκληρού τυράννου-εγκληματία. Και να νιώσουμε τον φόβο μήπως γίνουμε κι εμείς θύματα της ανεύθυνης ανάλγητης παραφροσύνης του.