Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Ο χαρακτήρας ενός έθνους είναι σύμφυτος με τη φύση στην οποία αυτό αναπτύσσεται, οπότε  η μουσική ακολουθεί και τα δύο.

Τζον Έβερετ Μίλεϊ: Φύσηξε φύσηξε, χειμωνιάτικο αγιάζι (1892).

Η Συμφωνία αρ. 1 σε μι ελάσσονα, έργο 39, είναι μια σύνθεση τεσσάρων κινήσεων-μερών για ορχήστρα, γραμμένη από το 1898 έως το 1899 και αναθεωρημένη το 1900 από τον Φινλανδό «εθνικό» συνθέτη Γιαν Σιμπέλιους (1865-1957). Η Πρώτη Συμφωνία του Σιμπέλιους παραμένει δημοφιλής από την πρώτη της παρουσίαση. Είναι ο υπέροχος και γεμάτος αυτοπεποίθηση αποχαιρετισμός του Σιμπέλιους στον ρομαντισμό του 19ου αιώνα. Ο 20ός αιώνας έφερνε νέες προκλήσεις τις οποίες ο συνθέτης ήταν πλέον έτοιμος να δεχτεί. Το κοινό άκουσε σε αυτήν τη συμφωνία τη φωνή ενός συναρπαστικού νέου συνθέτη: «Η συμφωνία του, ένα έργο γεμάτο ασυγκράτητη δύναμη, γεμάτο παθιασμένη ζωντάνια και εκπληκτικό ηρωισμό είναι –για να το πω ξεκάθαρα– αξιοσημείωτο έργο που βγάζει σε νέα μονοπάτια ή μάλλον ορμάει μπροστά σαν μεθυσμένος θεός», έγραψε ο Φέρντιναντ Πφολ στις “Hamburger Nachrichten – Ειδήσεις του Αμβούργου”.

Ραφαέλ Γκουέρα: Ο ήλιος πάει να κρυφτεί στον φινλανδικό χειμώνα.

Το κοινό και εύκολο συμπέρασμα για την Πρώτη Συμφωνία του Σιμπέλιους είναι ότι πρόκειται για ένα «ρομαντικό» και «πατριωτικό» έργο. Υπάρχει πράγματι κάποιο στοιχείο αλήθειας στη χρήση αυτών των (συχνά πολύ αδέξια χρησιμοποιούμενων) όρων, αλλά θα ήταν αδικαιολόγητο να ισχυριστούμε ότι η Συμφωνία είναι μόνο αυτό. Ο Σιμπέλιους αρνιόταν κατηγορηματικά κάθε εξωμουσικό νόημα σε όλες τις συμφωνίες του∙ όμως οι συμπατριώτες ακροατές του έβλεπαν στη μουσική του τα πάντα, από δάση και βουνά μέχρι στροβιλιζόμενους ανέμους και σαρωτικά τοπία με χιόνι μέχρι και την ύπαρξη της ίδιας της πατρίδας τους. Σε τελική ανάλυση, ο συνθέτης παραδέχτηκε ότι δεν είναι λάθος να βρίσκουμε, «ας πούμε, ένα συναίσθημα της φύσης στη μουσική του, αρκεί να το έχουμε ξεκάθαρο μέσα μας, ώστε εμείς οι ίδιοι να μην γινόμαστε μέρος του πιο εσώτερου ήχου και της αίσθησης της μουσικής μέσω της όποιας εικόνας." Αυτός ο συμβιβασμός είναι ίσως αντιπροσωπευτικός του αγώνα του να ενώσει τον χείμαρρο του ανθρώπινου συναισθήματος που ένιωθε (για τη φύση, το σπίτι του, τη γη, μεταξύ άλλων) και τη «βαθιά εσωτερική λογική» που τον ωθούσε στην αναζήτηση της  συμφωνικής τελειότητας στη μουσική του.

Έερο Γιάνερφελτ: Πορτρέτο του Σιμπέλιους (1892).

Η αρχή του έργου είναι από τις πιο πρωτότυπες στην ιστορία της συμφωνίας Αυτή η πρώτη από τις συμφωνίες του Σιμπέλιους χαιρετίζει τον κόσμο όχι με ξέσπασμα ή με φανφάρες, αλλά - ασυνήθιστα - με ένα σόλο κλαρινέτο πάνω από έναν ήσυχο ρολισμό τυμπάνου. Αμέσως υπάρχει η αίσθηση της απόστασης, των ανεξερεύνητων κόσμων που καλύπτονται από μυστήριο. Το χειμωνιάτικο φινλανδικό τοπίο είναι αδιαμφισβήτητο και μια αίσθηση προσδοκίας γεμίζει τον αέρα.  Η πρώτη κίνηση λοιπόν ξεκινά με το εξής μακρύ και παρεκβατικό, μοναχικό σόλο κλαρινέτο αποπνέοντας ταυτόχρονα μια αίσθηση ερήμωσης.

https://drive.google.com/file/d/1MC-3oMtj4ezRPdG4rmbm3vrxWcoa80-W/view?usp=sharing

Στη συνέχεια της πορείας του έργου αυτού, η ορχήστρα παίζει με τόσο πάθος και πληθωρικότητα που δεν θα ξεπερνούσε ποτέ σε κανένα από τα επόμενα έργα του συνθέτη. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για την Ορχήστρα Χαλέ που πρωτοηχογράφησε το έργο το 1957 για τον μαέστρο της, Τζον Μπαρμπιρόλι. Απο την εν λόγω εκτέλεση ακούσαμε την υποβλητική έναρξη της συμφωνίας και συνεχίζουμε με αποσπάσματα από το πρώτο μέρος της  (Andante, ma non troppo – Allegro energico / Mέτρια αργά αλλά όχι πολύ- Γοργά, ενεργητικά)

https://drive.google.com/file/d/1cFbI-Q22iZMrJNwwoV9uvrMF2zE7gTfB/view?usp=sharing

Και τώρα εκτενή αποσπάσματα από το τελευταίο μέρος της συμφωνίας  Finale (Quasi una fantasia)/ Φινάλε (Σχεδόν σαν μια φαντασία).

https://drive.google.com/file/d/1n2QGXusFdT7yZPwFv71dt-9W2eMAk27B/view?usp=sharing

Είπαν για την Πρώτη Συμφωνία του Σιμπέλιους:

"Είναι μουσική ενός νεαρού γίγαντα, γεμάτη από φλογερή αγάπη για τη χώρα του και φλογερή αντίσταση ενάντια στους καταπιεστές της.”

Σάιμον Πάρμετ, μαέστρος, 1955.

"Η πρώτη συμφωνία είναι η δυναμική μουσική ενός νεαρού άνδρα. Ο ίδιος ο νεαρός Σιμπέλιους δεν ήταν άγριος· η μουσική του όμως περιέχει όλη την αγριότητα και την οργή του ανθρώπου."

Όσμο Βάνσκα, μαέστρος, 1998.