Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Πηγή εικόνας: Αποθετήριο Δεδομένων Ανισότητας Υγείας, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, υπάρχει μεγάλη ανισότητα στην πρόσβαση των πολιτών στο υπέρτατο αυτό αγαθό της υγείας, καθιστώντας αδιαφιλονίκητη την ανάγκη παροχής υπηρεσιών υγείας καθολικά ιδιαίτερα σε πληθυσμούς που διαβιούν σε συνθήκες χαμηλής υγιεινής. Η περίθαλψη, στο πλαίσιο της γενικότερης οικονομικής ύφεσης, παραμένει πλημμελής και χρήζει της δέουσας μέριμνάς μας. Στην εποχή μας όπου τα πάντα θυσιάζονται στον βωμό του κέρδους και όπου τα χρήματα αποτελούν ίσως τη μοναδική κινητήριο δύναμη, αξίες όπως η φιλανθρωπία και η ανιδιοτελής προσφορά στο πλαίσιο ενός κράτους πρόνοιας φαντάζουν ξεπερασμένες.

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Ανισότητες στην υγεία: Ανθεκτικότητα και αλλαγή στα σύγχρονα κράτη πρόνοιας» του καθηγητή Johan P. Mackenbach, ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι εξαιρετικά άνισος. Τα άτομα που βρίσκονται σε καλύτερη κοινωνικοοικονομική θέση δεν ζουν μόνο πιο άνετες ζωές, αλλά και μακρύτερες και με καλύτερη υγεία. Οι ανισότητες στην υγεία - συστηματικά υψηλότερα ποσοστά ασθενειών, αναπηρίας και πρόωρου θανάτου μεταξύ ατόμων με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης ή εισοδήματος – οξύνονται αντί να αμβλύνονται με την πάροδο του χρόνου.

Στην Ελλάδα οι δαπάνες για την υγεία αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια αν και τα επίπεδα δαπανών εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Βασική πηγή ανησυχίας είναι το υψηλό επίπεδο προσφυγής σε ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας, το οποίο είναι υπερδιπλάσιο του μέσου όρου σε ολόκληρη την Ε.Ε.

Τυπικά, η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας εξασφαλίζεται από την καθολική κάλυψη του πληθυσμού και από μια αρκετά εκτεταμένη δέσμη παροχών. Ωστόσο, στην πράξη, ορισμένες υπηρεσίες μπορεί να μην είναι πάντα διαθέσιμες, επειδή, για παράδειγμα, υπάρχει έλλειψη συμβεβλημένων παρόχων ( λ.χ, στην περίπτωση της οδοντιατρικής φροντίδας). Ακόμη και πριν από την πανδημία λόγω της νόσου COVID-19, η Ελλάδα κατέγραφε σταθερά το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μη καλυπτόμενων αναγκών ιατρικής περίθαλψης στην ΕΕ, με τη μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των εισοδηματικών ομάδων. Οι μη καλυπτόμενες ανάγκες φαίνεται να αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Και βέβαια δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν  οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο όσον αφορά την πρόσβαση στην περίθαλψη. Από το 2016 οι πρόσφυγες έχουν δικαίωμα πρόσβασης στο ίδιο επίπεδο υπηρεσιών με τους Έλληνες πολίτες, ενώ οι αιτούντες άσυλο που πάσχουν από συγκεκριμένες παθήσεις, έχουν αναπηρία ή φιλοξενούνται σε μονάδες κοινωνικής πρόνοιας έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους. Ωστόσο, στην πράξη εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά την πρόσβαση στην περίθαλψη.

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πρώτες εκτιμήσεις της Eurostat, οι δαπάνες για την ασθένεια και την υγειονομική περίθαλψη ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2020 σε σχέση με το 2019 είχαν αυξηθεί σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αν και στην πραγματικότητα, οι δαπάνες για παροχές κοινωνικής προστασίας αυξήθηκαν γενικά σε όλα τα κράτη μέλη μετά την πανδημία Covid 19.Τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμες εκτιμήσεις για το 2020  διαθέτουν η Γερμανία και η Γαλλία. Οι παροχές γήρατος και ασθένειας/υγειονομικής περίθαλψης αντιπροσώπευαν την πλειονότητα των παροχών κοινωνικής προστασίας σε όλα τα κράτη μέλη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Άλλες κατηγορίες περιελάμβαναν την αναπηρία, τους επιζώντες, την οικογένεια/παιδιά, την ανεργία, τη στέγαση και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα δεδομένα.

Ειδικότερα, αναφορικά με τις δαπάνες προς όφελος των ατόμων με αναπηρία, από το 2010, το ποσοστό επί του συνόλου των δαπανών κοινωνικής προστασίας που χορηγείται στην αναπηρία στην Ε.Ε. έχει παραμείνει σταθερό, ενώ η Ελλάδα (4,1%) μαζί με την Κύπρο και την Μάλτα κατέχουν τα χαμηλότερα ποσοστά χρηματοδότησής της, σύμφωνα με δεδομένα της Eurostat για το 2018.

Η αντίληψη των ασθενών σχετικά με την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, όπως αποτυπώθηκε στην έρευνα «Πρόσβαση στην υγεία και το φάρμακο» των Γιατρών του Κόσμου για το 2021, αναδεικνύει ζητήματα ανισοτήτων στην υγεία και εμπόδια πρόσβασης που αντιμετωπίζουν άτομα με μηδενικά και χαμηλά εισοδήματα ή χρόνιες παθήσεις. Επιβεβαιώνει δε τις πολλαπλές διαστάσεις και την πολυπλοκότητα που διακρίνουν την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Οι αναφερόμενες ανεκπλήρωτες ανάγκες για ιατρική περίθαλψη είτε λόγω κόστους, είτε λόγω απόστασης, είτε λίστας αναμονής για το 2022 στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δείχνουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά όσο δυσχερέστερη είναι η οικονομική κατάσταση των ατόμων όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα.

Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάγκη επένδυσης των δυτικών κοινωνιών σε ένα πιο δίκαιο κράτος πρόνοιας διαφαίνεται περισσότερο επιτακτική από ποτέ. Θα πρέπει να ενεργήσουμε συλλογικά προς αυτή την κατεύθυνση προκειμένου να επιτύχουμε όσα δεν μπορούμε ατομικά, συσπειρώνοντας τις δυνάμεις μας. Άλλωστε, για να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε πρέπει να αναπτύξουμε και να εδραιώσουμε κοινωνικές αξίες όπως η αλληλεγγύη, η ισότητα και η κοινωνική δικαιοσύνη. Η υγειονομική περίθαλψη δεν αποτελεί πολυτέλεια. Η υγεία πρέπει να είναι δημόσιο αγαθό.