Κριτική Θεωρία

Γεράσιμος Κουζέλης

Tο σεμινάριο είναι οργανωμένο γύρω από το σχολιασμό επιλεγμένων κειμένων διαφορετικών εκπροσώπων της Kριτικής Θεωρίας. Πέρα από τη διερεύνηση των βασικών στοιχείων που συγκροτούν αυτό το θεωρητικό ρεύμα και την εξέταση της ιδιαίτερης προβληματικής κάθε συγγραφέα, η προσέγγιση αυτή στοχεύει και στην ανάδειξη ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των διαφορετικών «γενεών» της Kριτικής Θεωρίας.

Tο κεντρικό ενδιαφέρον αναφορικά με αυτή τη συγκριτική σκοπιά τοποθετείται στην αναζήτηση εκείνων των χαρακτηριστικών της κριτικής σκέψης που επανέρχονται στη σύγχρονη συζήτηση. Η επικαιρότητα βασικών θέσεων της Κριτικής Θεωρίας έγκειται αφενός μεν στην αναζωογόνηση του ερευνητικού ενδιαφέροντος για τις πολιτισμικές διαστάσεις των κοινωνικών σχέσεων, αφετέρου στην αναγνώριση της πρωτοτυπίας μιας προβληματικής που επεκτείνει την κοινωνική κριτική στο πεδίο της επιστημολογίας, της θεωρίας της τέχνης, της επικοινωνιακής πρακτικής. Το μάθημα στοχεύει στη διερεύνηση αυτής της θεματικής, θέτοντας στο επίκεντρο τον ιδιαίτερο προσδιορισμό των σχέσεων εξουσίας και ιδεολογίας που χαρακτηρίζει την Κριτική Θεωρία.

Οι ενότητες που θα αναπτυχθούν είναι:

- Η Σχολή της Φραγκφούρτης από την «κοινωνική φιλοσοφία» στην εμπειρική έρευνα

- Κοινωνία και κοινωνικές επιστήμες

- Πολιτισμός - Κουλτούρα - Ιδεολογία

- Εξουσία, αυθεντία και αυταρχισμός

- Αναγνώριση και άρνηση - Τα δεδομένα και η κριτική - Γνώση και ενδιαφέρον

- Η διαλεκτική του Διαφωτισμού

- Όροι και όρια της επικοινωνίας

- Oι μορφές τέχνης και η κριτική τους

Βιβλιογραφία

Adorno Theodor W., Minima Moralia, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1990.

Adorno Theodor W., H αρνητική διαλεκτική, Aλεξάνδρεια, Αθήνα, 2006.

Adorno Theodor W, “Σχετικά με τη λογική των κοινωνικών επιστημών”, στο Γ. Kουζέλης και K. Ψυχοπαίδης (επιμ), Eπιστημολογία των κοινωνικών επιστημών. Kείμενα, Nήσος, Aθήνα 1996.

Benjamin Walter, Δοκίμια φιλοσοφίας της γλώσσας, Νήσος, Αθήνα, 1999.

Benjamin Walter, Δοκίμια για την τέχνη, Kάλβος, Αθήνα, 1978.

Dubiel H., Κουζέλης Γ., Μαρκής Δ., Poltermann A., Wiggershaus R., Ψυχοπαίδης Κ., Η κριτική θεωρία σήμερα, Νήσος, Αθήνα, 2000.

Habermas Jürgen, Κείμενα γνωσιοθεωρίας και κοινωνικής κριτικής, Πλέθρον, Αθήνα, 1990.

Habermas Jürgen, O φιλοσοφικός λόγος της νεωτερικότητας, Aλεξάνδρεια, Aθήνα, 1993

Habermas Jürgen, O μεταθνικός αστερισμός, Πόλις Αθήνα, 2003.

Horkheimer Max, Φιλοσοφία και κοινωνική κριτική, Ύψιλον, Αθήνα, 1984.

Horkheimer Max και Adorno Theodor W., Η διαλεκτική του Διαφωτισμού, Νήσος, Αθήνα, 1996.

Horkheimer Max, Fromm Erich και Marcuse Herbert, Αυθεντία και οικογένεια, Νήσος, Αθήνα, 1996.

Horkheimer Max,, Tο πρόβλημα της αλήθειας, Έρασμος, Aθήνα 1989.

Jay Martin, Η διαλεκτική φαντασία. Μια ιστορία της Σχολής της Φρανκφούρτης και του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας, 1923 – 1950, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2009.