Μάθημα : Εισαγωγή στην Κοινωνιογλωσσολογία

Two basic notions are examined in this course: the notion of linguistic variation and the notion of speakers’ evaluations of (or attitudes towards or ideologies about) variation. This course proposes specific methodologies and research designs for the combined study of these two notions in the media.

Δύο βασικές έννοιες εξετάζονται στο μάθημα αυτό: η έννοια της «γλωσσικής μεταβλητής» και η έννοια του «γλωσσικού δείκτη». Η πρώτη έννοια μας βοηθάει να παρατηρήσουμε και να κατανοήσουμε τη γλωσσική ποικιλότητα. Η δεύτερη μας βοηθάει ν’ αναγνωρίζουμε τις ιδεολογίες, προκαταλήψεις, νοοτροπίες, συνήθειες, νόρμες που υποσημαίνονται μέσω της γλώσσας, παραμερίζοντας έτσι τα ιδεολογικά εμπόδια που μας δυσκολεύουν να δούμε όλη την έκταση της γλωσσοποικιλότητας. Συνδυάζοντας τις δύο αυτές έννοιες ελπίζουμε σε καλύτερη κατανόηση της κοινωνιογλωσσικής πραγματικότητας στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε σχέση με ζητήματα όπως: τυποποίηση της κοινής νεοελληνικής, γλωσσική εκπαίδευση, διγλωσσία-πολυγλωσσία, μειονοτικές γλώσσες, πολυγλωσσία στα μίντια.

• Linguistic variables; ways of studying them
• Attitudes towards language / language ideologies. Language prescriptivism
• Variation in the printed/digital press, on TV, radio, internet
• Standardization and destandardization in the media. Diglossia and the Greek media
• Media multilingualism/multidialectalism
• Digital literacy. Digraphia
• Mediated conversations. Oralization. Hybrid forms

e-mail, sms, chat, tweets

blogging, posting, commenting

social-networking

1. Εισαγωγικά: οι έννοιες της «γλωσσικής ποικιλίας» και του «γλωσσικού δείκτη».
2. Το κλασικό («Λαμπόβειο») υπόδειγμα κοινωνιογλωσσικής συσχέτισης. Γλωσσικές μεταβλητές.
3. Τύπoι γλωσσικής ποικιλίας: γλώσσα, γεωγραφική διά­λεκτος, κοινωνιόλεκτος, ιδίωμα, προφορά, ιδιόλεκτος, ύφος, «επίπεδα ύφους». Μεταβλητότητα στη γραφή.
   
4. Γλωσσικοί δείκτες και ιδεολογίες. Ιδεολογίες μέσα στη γλώσσα – ιδεολογίες για τη γλώσσα.
   
5. Η γλώσσα ως καθρέφτης πολιτισμικών διαφορών. Γλωσσική σχετικότητα.
   
6. Διαδικασίες καθιέρωσης και τυποποίησης κοινής γλώσσας, δημιουργία γραφολέκτων. Η ιδεολογία της εθνικής γλώσσας (στην Ελλάδα και στην Κύπρο). Η καθεστωτική αντίληψη της μονογλωσσίας. Ηθολογία της ελληνικής (στερεότυπες αντιλήψεις για την ελληνική γλώσ­σα – η νοοτροπία του καθαρισμού).
7. Πολυγλωσσία, διγλωσσία, διμορφία. Η περίπτωση της ελληνικής διμορφίας και το γλωσσικό ζήτημα. Επαφή μεταξύ των γλωσσών.
8. Σχέσεις ισχύος και πολυγλωσσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μειονοτικές γλώσσες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας.
9. Ψηφιακός γραμματισμός. Εγγράμματες πρακτικές στο διαδίκτυο. Πολυγλωσσία στα μίντια.

Small research project: 50% + Final exams: 50%

Ατομική Εργασία: 50% + Εξετάσεις: 50%.

Coursebooks / Διδακτικά εγχειρίδια:

Any standard introduction to Sociolinguistics in conjunction with: Coupland & A. Jaworski, Sociolinguistics: A Reader and Coursebook, London: MacMillan Press, 1997.

---

Αρχάκης Α. & Μ. Κονδύλη, 2002. Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας. Αθήνα: Νήσος.

Μικρός Γ., 2008. Η ποσοτική ανάλυση της κοινωνιογλωσσολογικής ποικιλίας: Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Μεταίχμιο.

(Μοσχονάς Σ. Α., 2005. Ιδεολογία και γλώσσα. Αθήνα: Πατάκης.)

Μπασλής Γ., Κοινωνιογλωσσολογία: Μικρή εισαγωγή. Αθήνα: Γρηγόρης, 2000.

Ντάλτας, Π., 1997. Κοινωνιογλωσσική μεταβλητότητα: Θεωρητικά υποδείγματα και μεθοδολογία της έρευνας. Αθήνα: Επικαιρότητα.

Χριστίδης Α.-Φ., επιμ., 2001. Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας [http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/odigos_n.htm]

During the spring of 2022, the class will be taught at Sofokleous 1, rm 302, 6-9 pm

Office hours:

Wednesday 4:30-6 pm

Sofokleous 1, rm 208

τηλ. + voice mail: 210-3689272

e-mail: smoschon@media.uoa.gr