Μάθημα : Αρχαία Ιστορία ΙΙΙ (ΙΙ 25)

ΙΙ 25: Αρχαία Ιστορία ΙΙΙ

“Εισαγωγή και επισκόπηση   της Ρωμαϊκής Ιστορίας από τις αρχές έως και την περίοδο του Διοκλητιανού"   (Κ. Μπουραζέλης)

[Από την εφαρμογή των τρίωρων εβδομαδιαίων μαθημάτων η έμφαση των παραδόσεων πέφτει εναλλακτικά κατά εξάμηνο είτε στην ρεπουμπλικανική είτε στην αυτοκρατορική περίοδο· κατά το χειμ. εξάμηνο 2014/15 στην ρεπουμπλικανική]

Α. Βασική διάρθρωση παραδόσεων (ενότητες-μαθήματα):

1. Εισαγωγή στη σημασία και την προβληματική της Ρωμαϊκής Ιστορίας.

2. Πηγές της Ρωμαϊκής Ιστορίας.

3. Νεότερη ιστοριογραφική εξέλιξη - βιβλιογραφία - θέματα επιστημονικής μεθοδολογίας.

4. Η "προ-ρωμαϊκή" Ιταλία (διαμόρφωση των ιταλικών φύλων – Ετρούσκοι - ΄Ελληνες).

5.  Η ίδρυση της Ρώμης και η περίοδος της βασιλείας.

6. ΄Ιδρυση της Res Publica. Βασικοί θεσμοί του ρεπουμπλικανικού κράτους (Ι).

7. Πατρίκιοι και πληβείοι. Η εσωτερική διαπάλη έως την Lex Hortensia (287 π.Χ.) / Βασικοί θεσμοί (ΙΙ).

8. Ρωμαϊκή επέκταση στην Ιταλία. Βασικοί θεσμοί (ΙΙΙ): Είδη κοινοτήτων.  Ρώμη και Πύρρος.

9. Η εξάπλωση της Ρώμης στη Μεσόγειο. Α΄ και Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος. Η προβληματική του αρχόμενου Imperium Romanum.

10. Η Ρώμη και η ελληνιστική Ανατολή από τους Ιλλυρικούς Πολέμους έως και την συνθήκη της Απάμειας (188 π.Χ.). 

11. Εξάλειψη κάθε "αντίπαλου δέους": Γ΄ Μακεδονικός και Γ΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος- Πόλεμος Ανδρίσκου -  Αχαϊκός Πόλεμος - Καταστολη κινήματος Αριστονίκου.

12. Εσωτερική εξέλιξη της Ρώμης ως κράτους και κοινωνίας απο την περίοδο των Καρχηδονιακών Πολέμων έως και το τέλος των Γράκχων.

13.  Η κληρονομια των Γράκχων και ο Σύλλας. Μιθριδατικοί Πόλεμοι.

14.  Η Res Publica και οι προσωπικότητες: Πομπήιος και Καίσαρ.

15. Κορύφωση και κατάληξη των εμφυλίων πολέμων: απο την κατάληψη της Ιταλίας απο τον Καίσαρα έως την επικράτηση του Οκταβιανού (49-31 π.Χ.).

16. Το καθεστώς του Αυγούστου.

17.  Η δυναστεία των Ιουλίων-Κλαυδίων. Κράτος και κοινωνία.

18. Η δυναστεία και η εποχή των Φλαβίων.

19. Το απόγειο της αυτοκρατορίας: η εποχή των θετών αυτοκρατόρων.

20.  Η δυναστεία και η εποχή των Σεβήρων.

21. Βασικοι θεσμοί της αυτοκρατορίας και η εξέλιξή τους: Α. Στρατός - Ιεραρχία αξιωμάτων – Κοινωνική ιεραρχία.

22. Β. Επαρχιακή διοίκηση και πόλεις.

23. Γ. Δημοσιονομικά και οικονομία της αυτοκρατορίας.

24. Δ. Πολιτογραφική και θρησκευτική πολιτική: στοιχεία πολιτικής ενότητας και θρησκευτικής-πολιτισμικής διαφοροποίησης.

25. Κρίση και μεταλλαγή της αυτοκρατορίας: η περίοδος της στρατιωτικής αναρχίας και οι μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού.

26. Ανασκόπηση, συμπεράσματα, προοπτική.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

B. ΄Υλη εξετάσεων: 1) Το περιεχόμενο των παραδόσεων που εν μέρει καλύπτεται από τα έργα:  M.Rostovtzeff, Ρωμαϊκή Ιστορία και G. Alföldy, Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας (βλ. παρακάτω). ΄Εχει ζητηθεί η διανομή τους.  2)  Ιστορικός σχολιασμός κατ' επιλογήν αποσπασμάτων ιστορικών πηγών (φιλολογικών ή επιγραφικών) που θα μνημονεύονται ειδικά και θα αναλύονται στα βασικά τους σημεία, εντασσόμενα στην πορεία των παραδόσεων.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Γ.  Στοιχειώδης βιβλιογραφία υποδομής (όπου παραπέρα βιβλ.)

I.  Επίτομα έργα

 M. Rostovtzeff, Ρωμαϊκή Ιστορία (μετ. Β. Κάλφογλου),  Αθήνα (Παπαζήσης) 1984 (έκδοση αγγλόγλωσσου πρωτοτύπου: 1972).

G.Alföldy, Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας  (μετ.  Αγγ. Χανιώτη),  Αθήνα (ΜΙΕΤ) 1988 (έκδοση γερμανόγλωσσου πρωτοτύπου: 1984).

Ιστορία του  Ελληνικού ΄Εθνους (της " Εκδοτικής  Αθηνών" Α.Ε.), τόμος ΣΤ΄:

  Ελληνισμός και Ρώμη,  Αθήναι 1976.

M.Cary-H.H.Scullard, A History of Rome, London 1975³.

R.M.Ogilvie, Early Rome and the Etruscans, Glasgow (Fontana) 1976.

M.Crawford, The Roman Republic, αυτ. 1992².

C.Wells, The Roman Empire, αυτ. 1992².

P.Garnsey- R.Saller, The Roman Empire. Economy, Society and Culture, Berkeley 1987 (ελλ. μετ. Β. Αναστασιάδη, Πανεπ. Εκδόσεις Κρήτης 1995).

A.Lintott, Imperium Romanum. Politics and Administration, London 1993

  [Για τα βιβλία των Wells, Garnsey-Saller και Lintott βλ. τη συνολική-συγκριτική παρουσίαση του Π.Πασχίδη,  Αρχαιογνωσία 8(1993/4), 1995, 305-324]

P.Petit, Histoire générale de l`Empire romain, Paris 1974.

M.LeGlay- J.L.Voisin- Y.LeBohec, Histoire romaine, Paris (P.U.F.) 1991 (αγγλόφωνη έκδοση: A History of Rome, edited and enlarged by D. Cherry & D. Kyle, Oxford / Malden (MA) 2005)

M.T. Boatwright- D.J. Gargola- R.J.A. Talbert, The Romans. From Village to Empire: A History of Ancient Rome from Earliest Times to Constantine, New York 2004.

C. S. Mackay, Ancient Rome. A Military and Political History, Cambridge U.P. 2004 (ελλ. μετ. Δ. Ζάννη, επιμ. Ιω. Ξυδόπουλος), Αθήνα (Παπαδήμας) 2007).

H.Bengtson, Grundriß der römischen Geschichte, München 1982³.

J.Bleicken, Geschichte der römischen Republik, München 1988³.

W.Dahlheim, Geschichte der römischen Kaiserzeit, München 1989².

του ίδ.,  Die griechisch-römische Antike, 2. Rom, Paderborn 1992.

K. Bringmann, Römische Geschichte, von den Anfängen bis zur Spätantike, München 2001.

W. Schuller, Das römische Weltreich. Von der Entstehung der Republik bis zum Ausgang der Antike, Stuttgart 2002.

M. Sommer, Römische Geschichte, II: Rom und sein Imperium in der Kaiserzeit, Stuttgart 2009.

ΙΙ. Πολύτομα έργα

- Παρουσίαση της ιστορίας της Ρώμης στη γαλλική σειρά Nouvelle Clio, Paris (P.U.F.):

  C.Nicolet (éd.), Rome et la conquête du monde méditerranéen (1², 2), 1979, 1978.

  F.Jacques-J.Scheid, Rome et l`intégration de l`Empire (44 av.J.-C.-260 apr. J.-C.). 1. Les  structures de l`Empire romain, (P.U.F.) 1990.

  C.Lepelley (éd.), Rome et l`intégration...2. Approches régionales du Haut-Empire romain,  1998.

-Οι τόμοι της δεύτερης έκδοσης της Cambridge Ancient History που καλύπτουν την ρωμαϊκή ιστορία, και ιδιαίτερα: VII.2: "The Rise of Rome to 220 B.C." (ed. by F.W. Walbank a.o.), 1989. VIII: "Rome and the Mediterranean to 133 B.C." (ed. by A.E. Astin a.o.), 1989. IX: "The Last Age of the Roman Republic, 146-43 B.C." (ed. by J.A. Crook a.o.), 1994. X: "The Augustan Empire, 43 B.C.-A.D.69" (ed. by A.K. Bowman a.o.), 1996. XI: "The High Empire, A.D. 70-192" (ed. by A.K. Bowman a.o.), 2000. XII: "The Crisis of Empire, A.D. 193-337" (ed. by A.K. Bowman a.o.), 2005.

-Το πολύτομο ιταλικό έργο: Storia di Roma (dir. di Arnaldo Momigliano e A. Schiavone), Torino (Einaudi), I: "Roma in Italia" (1988). II: "L`impero mediterraneo", 1. "La repubblica imperiale" (1990), 2. "I principi e il mondo" (1991), 3. "La cultura e l`impero" (1992). III: "L`età tardoantica", 1. "Crisi e trasformazioni" (1993), 2. "I luoghi e le culture" (1993). IV: "Caratteri e morfologie" (1989).

III. Συλλογές πηγών

- N. Lewis & M. Reinhold (eds.), Roman Civilization. Selected Readings, I. The Republic and the Augustan Age, II. The Empire, N. York 1990³.

- J. Shelton, As the Romans Did. A Sourcebook in Roman Social History, Oxford 1988.

Οι εξετάσεις του μαθήματος Αρχαία Ιστορία ΙΙΙ περιόδου Φεβρουαρίου 2012 θα γίνουν στις 14, 20 και 21 Φεβρουαρίου, 9.30΄ π.μ. και εξής, προφορικά στο γραφείο του κ. Μπουραζέλη (Φιλοσοφική, κυψέλη 616) βάσει της ανακοινωμένης από την αρχή του εξαμήνου ύλης.

Η κατανομή των εξεταστέων στις τρεις ημέρες θα γίνει βάσει του αρχικού των επωνύμων τους, δηλ. στις 14/2 θα εξετασθούν κατ' αλφαβητική σειρά τα γράμματα Α - Κ, στις 20/2 τα γράμματα Λ - Π, στις 21/2 τα γράμματα Ρ - Ω. Μετάθεση εξέτασης μεταξύ αυτών των ημερομηνιών θα επιτραπεί μόνον σε περίπτωση επίσημα βεβαιωμένων ιατρικών λόγων ή άλλης παρόμοιας, επίσης βεβαιωμένης ανάγκης.