Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η ακρόαση μουσικής ενθαρρύνει τη δια-ημισφαιρική επικοινωνία μεταξύ του δεξιού και του αριστερού ημισφαιρίου και, έτσι, αποτελεί μια υποσχόμενη θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της αφασίας. Έρευνες έχουν δείξει την επίδραση των μουσικών παρεμβάσεων στην βελτίωση των γλωσσικών ελλειμμάτων:

1. στην αύξηση της φαιάς ουσίας στις αριστερές κροταφικές περιοχές
2. στην ενίσχυση της λειτουργικής συνδεσιμότητας μεταξύ των αριστερών κροταφο-βρεγματικών περιοχών και του DMN (Default Mode Network)
3. στην ενίσχυση της ακεραιότητας της λευκής ουσίας στο αριστερό μετωπιαίο επικλινές δεμάτιο

Στην παρούσα μελέτη συμπεριλήφθηκαν 4 ασθενείς με αριστερό εγκεφαλικό και εμμένοντα αφασικά συμπτώματα 3 μήνες μετά. Η παρέμβαση περιλάμβανε την ακρόαση ορχηστρικής μουσικής των Haydn, Mozart και Beethoven για 2 ώρες ημερησίως σε συνδυασμό με το τυπικό πρόγραμμα αποκατάστασης. Επιλέχθηκαν μουσικά κομμάτια από τη Πρώτη Βιεννέζικη Σχολή (Wiener Klassik), λόγω του ότι χαρακτηρίζονται από ισορροπία μεταξύ αναμενόμενων και μη στοιχείων και η διάρκεια των “μουσικών φράσεων” κυμαίνεται από 5 έως 15 s. Τα στοιχεία αυτά κρίνονται κατάλληλα για την εμπλοκή της ενεργού μνήμης, που εικάζεται πως ενισχύει την νοητική αποκατάσταση. Με σκοπό την ενίσχυση της ενεργητικής συμμετοχής στη παρέμβαση, παρεχόταν μια σύντομη αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο και στην οπτική του εκάστοτε συνθέτη, πριν την παρουσίαση των κομματιών.

Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πως η εντατική ακρόαση κλασικής μουσικής είναι μια επωφελής προσέγγιση για την αποκατάσταση της αφασίας. 

Οι δύο από τους συμμετέχοντες που είχαν τις χαμηλότερες βαθμολογίες σε νευροψυχολογικές δοκιμασίες αξιολόγησης λόγου έδειξαν σημαντική βελτίωση μετά από την παρέμβαση. Ειδικότερα, στον έναν συμμετέχοντα, η παρέμβαση μέσω της μουσικής συσχετίστηκε στατιστικώς σημαντικά με τη νοητική ενδυνάμωση και την αύξηση της συνδεσιμότητας (όπως φάνηκε μέσω του ΗΕΓ) στο δεξί, μη επιβαρυμένο, ημισφαίριο. 

Οι άλλοι δύο συμμετέχοντες είχαν ηπιότερα ελλείμματα και, συνεπώς, μικρότερο περιθώριο νοητικής βελτίωσης. Παρά ταύτα, και στους δύο, η ακρόαση μουσικής οδήγησε σε αύξηση της συνδεσιμότητας στο πάσχον αριστερό ημισφαίριο. Μάλιστα, ο ένας από αυτούς σημείωσε μικρο-δομικές διαφορές της λευκής ουσίας, που υποδηλώνουν αύξηση της δια-ημισφαιρικής (μέσω του μεσολόβιου) και της ενδο-ημισφαιρικής (μέσω της κάτω μετωποϊνιακής δεσμίδας, της άνω επιμήκους δεσμίδας και του μετωπιαίου επικλινούς δεματίου) συνδεσιμότητας.

Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν και με προηγούμενες έρευνες που δείχνουν πως η ορχηστρική μουσική οδηγεί σε εμφανέστερες μεταβολές εστιαζόμενες στη δια-ημισφαιρική συνδεσιμότητα του εγκεφάλου μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σύγκριση με τη φωνητική μουσική, η οποία, κατά κύριο λόγω, ενεργοποιεί τις αριστερές εγκεφαλικές περιοχές που εμπλέκονται στις γλωσσικές διεργασίες. Υπάρχουν ενδείξεις, λοιπόν, πως η ίδια η μουσική, και όχι οι στίχοι, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της γλωσσικής αποκατάστασης λόγω της ευρύτερης δια-ημισφαιρικής ενεργοποίησης  που ευνοεί.

Παραπομπή:  Chea M, Ben Salah A, Toba MN, Zeineldin R, Kaufmann B, Weill-Chounlamountry A, Naccache L, Bayen E, Bartolomeo P. Listening to classical music influences brain connectivity in post-stroke aphasia: A pilot study. Ann Phys Rehabil Med. 2024 Mar 12;67(4):101825. doi: 10.1016/j.rehab.2024.101825. Epub ahead of print. PMID: 38479248