Σπύρος Βασιλείου: «Ανοιχτό παράθυρο», 1980.

Ο Σπύρος Βασιλείου (Γαλαξίδι 1903 − Αθήνα 1985) υπήρξε από τους πιο αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους της «γενιάς του ΄30». Διακρίθηκε για την αγάπη του για τα απλά πράγματα της καθημερινότητας, για τα αντικείμενα που εκφράζουν τον κόσμο που φεύγει, για ο,τιδήποτε εκ πρώτης όψεως ασήμαντο. Πρώτος μετέφερε την ηθογραφία από τον υπαιθριστικό χώρο στον αστικό, σε μια Αθήνα που τις δεκαετίες του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα μεταβαλλόταν συνεχώς, αλλά παρέμενε ακόμα αυθεντική, όπως αυτό αντικατοπτριζόταν με τον καλύτερο τρόπο στα άφθονα διαμάντια του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού της εποχής που χάρις στην αμεσότητα και την αλήθεια τους γεφύρωσαν το εμπορικό με το καλλιτεχνικό επίτευγμα.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σε όσες σύγχρονες τηλεοπτικές μουσικές εκπομπές μεγάλης θεαματικότητας  αφορούν το λαϊκό μας τραγούδι, τα τραγούδια τους μετά βίας αγγίζουν τη δεκαετία του ’90. Μετά τι έγινε ρε παιδιά; Χάθηκε η γνησιότητα στη λαϊκή μουσική έκφραση και αντικαταστάθηκε από δήθεν πιασάρικες συνταγές κονσέρβας, φευγαλέες όσο οι καταιγιστικές μπούρδες εφήμερου εντυπωσιασμού και στιγμιαίας κατανάλωσης του TikTok;

Ας μοιραστώ μαζί σας 4 αγαπημένα μου λαϊκά τραγούδια με φυσικά κυρίαρχο τον ήχο του μπουζουκιού, θαυμαστά  κομμάτια του νεοελληνικού πολιτισμού που πλημμυρίζουν απλότητα, αυθεντικότητα και καλλιτεχνική αλήθεια:

1. «Όνειρο απατηλό» τραγούδι του 1967 σε μουσική Απόστολου Καλδάρα και στίχους Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, σε πετυχημένη διασκευή του Μίνω Μάτσα το 2019, με αρμόζοντα δωρικό ερμηνευτή τον Κώστα Τριανταφυλλίδη.  https://drive.google.com/file/d/1_qPgcvfc67tm31XTsaDoA75Tq1Rr_VqB/view?usp=sharing

2. «Το καράβι» τραγούδι σε δίσκο του 1969 σε μουσική Γιώργου Ζαμπέτα και στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη & Νίκου Βελιώτη, με τη "μάγκικη" κοντράλτο φωνή της Μπέμπας Μπλανς (Αγγελικής Κωνσταντοπούλου).    https://drive.google.com/file/d/1Av2LZGGt0dbXYzlpWqxqil2Gc8VktnGn/view?usp=sharing

3. «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» σε μουσική και στίχους Σταύρου Κουγιουμτζή με τον Γιώργο Νταλάρα από τον δίσκο βινυλίου LP του 1975 «Στα ψηλά τα παραθύρια». Προσέξτε στην αρχή τη συγκλονιστική εισαγωγή-ταξίμι του μπουζουκιού. Ως ταξίμι (αραβικά: تَقْسِيم, τουρκικά: taksim) ορίζεται ο μελωδικός αυτοσχεδιασμός που αποτελείται από διάφορα τμήματα και γενικά δεν συμμορφώνεται με τον χρόνο του εκάστοτε μουσικού έργου. Συνήθως, γίνεται χρήση του ταξιμιού σε μουσικές συνθέσεις της ελληνικής, της αραβικής και της τουρκικής παραδοσιακής μουσικής. Στο τραγούδι αυτό, το ταξίμι  επαναλαμβάνεται και ως ιντερμέδιο δημιουργώντας μια υπέροχη στιγμή αυθεντικής ψυχικής ανάτασης.    https://drive.google.com/file/d/1U9n4HnODo09BSdXCUWyKM9u1jP_UFYF9/view?usp=sharing

4. «Μην κλαις» σε μουσική Ηλία Ανδριόπουλου και στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη με τη μοναδικά άμεση ερμηνεία της  Σωτηρίας Μπέλλου από τον δίσκο βινυλίου LP του 1980 «Λαϊκά Προάστια».  https://drive.google.com/file/d/1W_3n38nIxbSY_pgiux8kOAC7ypdHg2OT/view?usp=sharing

Σπύρος Βασιλείου: «Τα Σαρακοστιανά», 1950.

Ένας από τους γνωστότερους πίνακες του Σπύρου Βασιλείου είναι ο παραπάνω με το τρίποδο τσίγκινο τραπεζάκι υπαίθριου καφενείου πάνω στο οποίο βρίσκονται λίγα σαρακοστιανά. Είναι μάλλον στην ταράτσα του σπιτιού του, κάτω από την Ακρόπολη, όπου κάθε Καθαρά Δευτέρα καλούσε τους φίλους του να τους φιλέψει με την τέχνη του και τα καλούδια της ημέρας. Στα πόδια του τραπεζιού βρίσκεται ένας χαρταετός. Δίπλα το ψάθινο καπέλο για τον μαρτιάτικο ήλιο και το μπαστούνι, σαν κάποιος να τα ξέχασε προσωρινά. Στον τοίχο της ταράτσας η ζωγραφιά ενός κοριτσιού. Και πάνω ένας χάρτινος μύλος, φτηνό χαροποιό παιχνίδι των παιδικών μας χρόνων, όταν τον έκανε ο μπάτης του Φαλήρου να γυρίζει τρελά. Στο βάθος,  ο Υμηττός φωτισμένος, όσο αφήνουν τα σύννεφα, από τον ήλιο του μεσημεριού. Στα σύρματα του ηλεκτρικού διακρίνεται μπλεγμένος ένας μισοτρύπιος χαρταετός που υπομένει εκεί κρεμασμένος την παρελθούσα αιθέρια δόξα του και που μάλλον τον παράτησε κουρασμένος κάποιος πιτσιρικάς.

Αυτό που εντυπωσιάζει είναι τα απλά και λιτά σαρακοστιανά εδέσματα. Οι μαύρες ελιές μπροστά-μπροστά. Η λαγάνα, όπως θα έπρεπε να είναι: άζυμη, ισχνή και όχι φουσκωτή, όχι τίγκα στα διογκωτικά. Ο χαλβάς του μπακάλη με το αμύγδαλο περιμένει το σπιτικό μαχαίρι να τον τεμαχίσει. Στο κίτρινο πήλινο πιάτο η μαρουλοσαλάτα μαζί με ρόκες και κάρδαμα. Η καρδιά από το τρυφερό μαρουλάκι περιμένει κάποιο παιδί να την αρπάξει. Τα φρέσκα κρεμμυδάκια, καθαρισμένα, δροσερά, τραγανά. Κι αλήθεια, αυτό το κοκκινωπό στο άσπρο πιάτο να ’ναι καρποί ροδιού; Μπα, μάλλον κόκκινες φακές. Πάντως το κρασί στα ποτήρια είναι ρετσίνα χύμα, μάλλον από τα Μεσόγεια.

Απλά πράγματα μιας άλλης, ανοιχτής ζωής.

Καλή Σαρακοστή!