Μάθημα 2ο: Η επιστημονική θεολογία των νεότερων χρόνων

–  Η εισαγωγή στη Θεολογία δεν εισάγει στο περιεχόμενο αλλά στις θεολογικές προϋποθέσεις, στα προβλήματα και στη μεθοδολογική προσέγγιση  της θεολογικής επιστήμης.

– Η εισαγωγή αυτή αποβλέπει στην καταρχήν γνωριμία με το γνωστικό περιεχόμενο, τους επιμέρους κλάδους της θεολογικής επιστήμης, με τη μεθοδολογία  της επιστημονικής έρευνας ώστε τα συμπεράσματα της Θεολογίας να είναι επιστημονικά αποδεκτά.

– Τι σημαίνει επιστήμη, τι σημαίνει επιστήμη της Θεολογίας, ποιες είναι οι σχέσεις της Θεολογίας με τις άλλες επιστήμες, ποια είναι η σχέση της Θεολογίας με την Εκκλησία (κριτική συνείδηση της Εκκλησίας), ποια είναι τα επικουρικά μαθήματα/γνωστικά αντικείμενα της Θεολογίας, ποια είναι η ιστορία της Θεολογίας.

Η Θεολογία ως μία ιστορικοφιλολογική επιστήμη, η οποία αφενός διαλέγεται κριτικά με μία σειρά άλλων γνωστικών αντικειμένων, όπως η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, οι φυσικές επιστήμες και η οποία εντάσσει γόνιμα και δημιουργικά στο επιστητό της στοιχεία από τις άλλες επιστήμες. Το ίδιο κάνουν και οι άλλες επιστήμες. Δεν υπάρχουν στεγανά γνωστικά αντικείμενα, αλλά όλα συνδιαλέγονται. Στην αρχαιότητα η φιλοσοφία και οι επιστήμες ήταν τμήμα της θεολογίας. Η εξειδίκευση των γνώσεων και των επιστημών προέκυψε κυρίως κατά τη νεωτερικότητα και εφεξής.

– Κατά καιρούς εμφανίστηκαν διάφορα εισαγωγικά εγχειρίδια στη νεότερη ορθόδοξη θεολογική επιστήμη που λίγο έως πολύ ήταν επηρεασμένα από αντίστοιχα της δυτικής Θεολογίας. Ωστόσο, αυτά που συγκροτούν το πλαίσιο της Εισαγωγής στη Θεολογία είναι διάσπαρτα στα βιβλικά, πατερικά, συνοδικά και λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας ως προϋποθέσεις και μεθοδολογία της ορθόδοξης θεολογίας.

–  Η Θεολογία είναι ή οφείλει να είναι μια διαρκής ερμηνεία και επικαιροποίηση της Αγίας Γραφής και της Παράδοσης της Εκκλησίας σε κάθε εποχή και σε κάθε πολιτισμό. Παράδοση και Αγία Γραφή, Παράδοση και ανανέωση. Η Θεολογία ως ερμηνευτική επιστήμη. Θεολογία και Πολιτισμός. 

– Το επιστητό της θεολογικής επιστήμης: τα μνημεία της εκκλησιαστικής ζωής: η ιστορία των κατά τόπους Εκκλησιών, τα κείμενα της Αγίας Γραφής, τα κείμενα των πατέρων και θεολόγων της Εκκλησίας, η λατρεία και η τέχνη της Εκκλησίας, οι συνοδικές αποφάσεις, η πνευματικότητα της μοναστικής παράδοσης και ο εν γένει πολιτισμός της Εκκλησίας.