Μάθημα : ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ-ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ

Για πολλούς στοχαστές το μέτρο βάσει του οποίου κρίνονται τα κοινωνικά γεγονότα, είναι αν και κατά πόσο αυτά βρίσκονται σε συνάφεια με μία προδιαγεγραμμένη αντίληψη της ανθρώπινης πορείας, το περίφημο “σχέδιο του Διαφωτισμού”, η οποία συνδέεται αρχικά με τον Χέγκελ και αποκτά σαφέστερο περιεχόμενο με τον Μαρξ. Η Πτώση της Βαστίλλης, που μετατρέπει τον υπήκοο σε πολίτη και η κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων, που φέρνει την εξουσία στα χέρια της κατώτερης τάξης, σηματοδοτούν αυτήν την πορεία: οτιδήποτε επιταχύνει την ανθρώπινη προέλαση σε αυτήν την κατεύθυνση, εκλαμβάνεται ως επαναστατικό και αποκτά θετικό πρόσημο. Αντιθέτως, κάθε τι που αντιτίθεται στις επιταγές αυτής της συγκεκριμένης ιστορικής αντίληψης, θεωρείται ότι πασχίζει να δεσμεύσει την κοινωνία σε αναχρονιστικές μορφές οργάνωσης. Γίνεται, δηλαδή, αντιληπτό ως συντηρητικό ή αντιδραστικό και λαμβάνει υποχρεωτικά αρνητικό πρόσημο, αφού επιδιώκει ν’ αντιστρέψει τη φορά του τροχού της ιστορίας. Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε την ανέξοδη κατηγοριοποίηση των εννοιών “προόδου” και “συντήρησης”· αποτέλεσε δε κυρίαρχο μεθοδολογικό εργαλείο πολλών σχολών της κοινωνικής επιστήμης τον περασμένο αιώνα. Εν τούτοις, πάνω από την οικονομοκεντρική διάκριση σε σχέση με την κατοχή των μέσων παραγωγής, υψώνεται η διάκριση που  χωρίζει όσους προκρίνουν την προάσπιση της ελευθερίας από εκείνους, που αντιτάσσουν την ανάγκη άσκησης σιδηράς εξουσίας. Πέρα, από την κάθετη διάκριση αριστερά/δεξιά, επανάσταση/συντήρηση, υπάρχει μία πιο ουσιαστική διάκριση, η οποία τέμνει οριζόντια το πολιτικό φάσμα: αυτή, που σχηματοποιείται από το δίπολο ελευθερία/εξουσία. 

George Orwell: The real division is not between conservatives and revolutionaries

but between authoritarians and libertarians