Παρουσίαση/Προβολή

(PPP641) -  Δρ. Άλκης Γούναρης, Δρ. Μαρία-Άρτεμις Κολλινιάτη

Περιγραφή Μαθήματος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ηθική, Πολιτική, Δίκαιο (επιλεγόμενο)

Η αριστοτελική ιδέα του ανθρώπου ως εκ φύσεως «ζῷον πολιτικόν» συχνά ερμηνεύεται ως αντιθετική της έννοιας των ατομικών δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών που κατοχυρώνονται μέσω του δικαίου. Ο σκοπός του κράτους δικαίου δεν περιορίζεται στη διασφάλιση του κοινού αγαθού, αλλά επεκτείνεται στην κατοχύρωση και διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου, των ατομικών δικαιωμάτων, και των θεσμών που τα στηρίζουν.

Η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου, παρότι απέτυχε να εξηγήσει την ιστορική εμφάνιση του κράτους, λειτουργεί ως εργαλείο που επιχειρεί να απαντήσει στο αναλυτικό ερώτημα σχετικά με τη δικαιολόγηση της πολιτικής κυριαρχίας. Στη σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία, ο Rawls επιδιώκει την ανάπτυξη κριτηρίων που θα οδηγήσουν σε δίκαιους θεσμούς, επαναπροσδιορίζοντας τη θεωρία του συμβολαίου του Kant. Από την άλλη πλευρά, ο Nozick κατασκευάζει τα επιχειρήματά του, αντλώντας στοιχεία από τα φυσικά δικαιώματα και την προσέγγιση του Locke, προκειμένου να υποστηρίξει την ιδέα του ελάχιστου κράτους και των ατομικών δικαιωμάτων.

Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζονται δύο βασικά θέματα: Πρώτον, διερευνώνται οι σχέσεις μεταξύ ηθικής, ηθικότητας, πολιτικής, δικαίου και δικαιοσύνης. Δεύτερον, γίνεται ανάλυση της μετάβασης από τα φυσικά προς τα θετικά δικαιώματα και το κράτος δικαίου, μελετώνται τα δικαιώματα όπως κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ, ενώ παράλληλα εξετάζονται οι θεωρίες των φιλοσόφων Rawls, Dworkin και Nozick σχετικά με τη δικαιοσύνη και το κράτος.

Στόχοι του μαθήματος «Ηθική, Πολιτική, Δίκαιο» είναι:

Να εξοικειωθούν οι φοιτητές και φοιτήτριες με το εννοιολογικό περιεχόμενο και τη σημασία των ως άνω όρων και να διευκρινιστούν οι μεταξύ τους σχέσεις, όπως για παράδειγμα, ποια είναι τα όρια και ποιοι οι κοινοί τόποι μεταξύ ηθικής, πολιτικής και δικαίου; Να συνδεθεί το θεματικό περιεχόμενο του μαθήματος με τα ρεύματα του ωφελιμισμού, της δεοντοκρατίας, της αρετολογίας. Να γίνει μια εισαγωγή στις αρχές και τις παραδοχές των φιλελεύθερων και κοινοτιστικών αντιλήψεων όπως αυτές αντανακλώνται στον νόμο και στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι φοιτητές θα μελετήσουν τα φυσικά δικαιώματα και τη διάκρισή τους από τα θετικά δικαιώματα. Θα μάθουν τα βασικά επιχειρήματα της φιλοσοφίας του δικαίου, εξετάζοντας τα μέσω ενός ακραίου υποθετικού παραδείγματος, όπως είναι ο κανιβαλισμός. Επίσης, θα μάθουν τη διάκριση ανάμεσα στην έννοια των αρνητικών και θετικών δικαιωμάτων, και τη σχέση τους με την κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ ταυτόχρονα θα μελετηθούν τα θετικά δικαιώματα μέσα από τις θεωρίες του Rawls και του Dworkin. Επιπλέον, στόχος είναι να γίνει η μελέτη των αρνητικών δικαιωμάτων μέσα από τη φιλοσοφική προσέγγιση του Nozick και οι κριτικές που δέχτηκε η Νοζικιανή προσέγγιση από τον Cohen. Τέλος, στόχος είναι η ανάλυση της πρακτικής εφαρμογής των δικαιωμάτων στη ζωή, την ιδιοκτησία και την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή μέσα από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

Βασικά προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα είναι:

Ανάμεσα στα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα είναι, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες: Να εξοικειωθούν με τις βασικές έννοιες και την προσέγγιση του ηθικού ρεαλισμού – αντιρεαλισμού, καθώς και με τις διαφορές μεταξύ ηθικής και ηθικότητας. Να γνωρίζουν τις παραδοχές και το πολιτικό αφήγημα που ενισχύουν και στηρίζουν την ηθική και το νομοθετικό πλαίσιο, και μπορεί να είναι μεταφυσικές, θρησκευτικές ή και ερμηνευτικού τύπου. Στα πλαίσια αυτα, οι φοιτήτριες θα μελετήσουν προσεγγίσεις που θέτουν στο επίκεντρο την ανθρώπινη φύση, το κοινωνικό συμβόλαιο, καθώς και τα ρεύματα του κοινοτισμού και του φιλελευθερισμού, και τις έννοιες της ισότητας και της ελευθερίας. Να εξοικειωθούν με την ερμηνεία της αριστοτελικής μεταφυσικής που στηρίζει ότι ο άνθρωπος είναι «ζῷον πολιτικόν», καθώς και με την αμφισβήτησή της και τελικά με τη σύνδεση ανάμεσα στον πολιτικό χαρακτήρα του ανθρώπου, τις αρετές και  την έννοια της δικαιοσύνης. Να γνωρίζουν τα κύρια επιχειρήματα της προσέγγισης του Kant και της σχέσης του με το διεθνές δίκαιο.  Να γνωρίζουν διαφορετικές ουτοπικές αφηγήσεις και τους κινδύνους που οι ουτοπίες ελοχεύουν σε σχέση με την ηθική, την πολιτική και το δίκαιο.  Να γνωρίζουν τα κύρια πολιτικά και ηθικά διλήμματα που συνδέονται με την τεχνολογική εξέλιξη και συγκεκριμένα με την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης και τη σχέση τους με το φυσικό δίκαιο.

Να γνωρίζουν τη διάκριση ανάμεσα σε φυσικά δικαιώματα και θετικά δικαιώματα. Να γνωρίζουν τα κύρια επιχειρήματα της φιλοσοφίας του δικαίου. Να αναγνωρίζουν ποια δικαιώματα είναι αρνητικά, ποια θετικά και ποιες οι κύριες διαφορές των δύο κατηγοριών. Να γνωρίζουν τη σχέση θετικών δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης, και  τα βασικά επιχειρήματα της προσέγγισης του Rawls και του Dworkin αναφορικά με την έννοια της δικαιοσύνης και των δικαιωμάτων. Να εξοικειωθούν με τη θεωρία δικαιωμάτων του Nozick και τη σχέση της με τα αρνητικά δικαιώματα. Να γνωρίζουν τα βασικά σημεία κριτικής της προσέγγισης του Nozick από τον Cohen. Να μάθουν το περιεχόμενο  των δικαιωμάτων στη ζωή, στην ιδιοκτησία και στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή όπως αυτά κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), και να έρθουν σε επαφή με την πρακτική εφαρμογή τους μέσα από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και την επιχειρηματολογία των δικαστών του ΕΔΔΑ. 

Με το πέρας της κάθε διδακτικής ενότητας οι φοιτητές και φοιτήτριες αναμένεται να είναι σε θέση να αναλύουν τις παραπάνω βασικές έννοιες, αλλά και να μπορούν να αναπτύξουν επιχειρήματα και σχετικά παραδείγματα προφορικά και γραπτά.

[Δείτε "Περίγραμμα" για γενικές πληροφορίες]

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 2016