Θέματα Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας

Το μάθημα «Θέματα Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας» συζητά συγκεκριμένα ζητήματα που απασχόλησαν ζωηρά τους φιλοσόφους κατά τους μέσους χρόνους δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση επιμέρους επιχειρημάτων και στην αποτίμηση της συστηματικής τους σπουδαιότητας από αναλυτική σκοπιά. Μετά από μια σύντομη αναδρομή στο αρχαιοελληνικό υπόβαθρο ιδεών και διδασκαλιών (κυρίως πλατωνικών, αριστοτελικών και νεοπλατωνικών) που επηρέασαν έντονα την μεσαιωνική φιλοσοφία αναλύονται επιλεγμένα φιλοσοφικά θέματα από το έργο του Αυγουστίνου, του Βοήθιου, του Άνσελμου, του Αβελάρδου, του Θωμά του Ακινάτη, του Ιωάννη του Σκώτου (John Duns Scotus) και του Γουλιέλμου Όκκαμ. Τα θέματα γύρω από τα οποία οργανώνεται η μελέτη αυτών των φιλοσόφων (αναγκαστικά πολύ περιορισμένα στον αριθμό τους) είναι κυρίως τα ακόλουθα: Οι αποδείξεις υπέρ της ύπαρξης του Θεού και οι διαφορετικές εκδοχές της αρχής του αποχρώντος λόγου, σχέσεις σώματος και ψυχής, το πρόβλημα της αληθοτιμής των προτάσεων που αναφέρονται σε ενδεχομενικές μελλοντικές καταστάσεις πραγμάτων και το συναφές προς αυτό ερώτημα της συμβατότητας της παντογνωσίας του Θεού με την ανθρώπινη ελευθερία. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται επίσης στην εξέταση μεσαιωνικών θεωριών που πραγματεύονται το πρόβλημα της πραγματικότητας των καθόλου όντων (Universalia), ενώ μια σειρά άλλων ζητημάτων (όπως, για παράδειγμα ο σκεπτικισμός στο έργο του Αυγουστίνου, οι περί δημιουργίας απόψεις του Ωριγένη και του Γρηγόριου του Νύσσης, το πρόβλημα της απλότητας της θεϊκής φύσης, φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με το τριαδολογικό δόγμα, ο αρνητικός και ο καταφατικός τρόπος του θεολογείν στον Ψευδο-Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, Scotus Eriugena και Ακινάτη) συζητούνται ακροθιγώς και συμπληρωματικά μόνο προκειμένου να φωτιστεί καλύτερα η κεντρική θεματική. Εκτός από φοιτητές με κάποιο ενδιαφέρον (ή περιέργεια) για την μεσαιωνική φιλοσοφία το μάθημα απευθύνεται επίσης σε φοιτητές που ενδιαφέρονται ειδικά για την αναλυτική μεταφυσική και φιλοσοφία της θρησκείας, καθώς επίσης και σε φιλοσοφικά προσανατολισμένους θεολόγους.