Θεωρητική ηθική ΙΙ (Συνεπειοκρατία – Δεοντοκρατία) (ΕΗΥ 3)

Σταυρούλα Τσινόρεμα, Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Γεώργιος Κωστελέτος

Περιγραφή

Το μάθημα Θεωρητική Ηθική ΙΙ: Συνεπειοκρατεία και Δεοντοκρατία αποτελεί καίρια ενότητα της κατεύθυνσης Εφαρμοσμένη Ηθική του ΠΜΣ Φιλοσοφία. Το μάθημα εστιάζει στην ανάλυση και την κριτική αξιολόγηση των ηθικών θεωριών που βασίζονται στις συνέπειες των πράξεων έναντι των ηθικών θεωριών που βασίζονται στα καθήκοντα και τις αρχές.

Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις, συζητήσεις, και ασκήσεις που εστιάζουν στην κατανόηση των βασικών έννοιων και αρχών της συνεπειοκρατείας και της δεοντοκρατίας, καθώς και στην ανάλυση πρακτικών ηθικών διλημμάτων. Οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν τις παραδόσεις της συνεπειοκρατείας και τη δεοντοκρατίας από διάφορες οπτικές γωνίες, να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, και να εφαρμόσουν τις ηθικές θεωρίες σε πραγματικές καταστάσεις.

Περίγραμμα

Διδάσκοντες

Σταυρούλα Τσινόρεμα, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κρήτης

tsinorev@uoc.gr

Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης, Καθηγητής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

eprotopa@philosophy.uoa.gr

Γεώργιος Κωστελέτος, Δρ Φιλοσοφίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

gkosteletos@philosophy.uoa.gr

Περιεχόμενο μαθήματος

Μέρος Α: Εισαγωγή (Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης)

Εισαγωγή στις ηθικές έννοιες του καθήκοντος και της ωφελιμότητας.

Μέρος Β: Δεοντοκρατία (Σταυρούλα Τσινόρεμα)

Μέρος Γ: Συνεπειοκρατία (Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης)

Μοχισμός
Πραξιακός Ωφελιμισμός
Κανονιστικός Ωφελιμισμός
Ωφελιμισμός Διπλού Επιπέδου
Προτιμησιακός Ωφελιμισμός

Μέρος Δ: Εφαρμογές (Γεώργιος Κωστελέτος)

Μαθησιακοί στόχοι

Βελτιστοποίηση της κατανόησης: Οι φοιτητές θα είναι σε θέση να κατανοούν τις βασικές αρχές και έννοιες της συνεπειοκρατείας και της δεοντολοκρατίας, και να αναγνωρίζουν τις διαφορές και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.

Ανάπτυξη Κριτικής Σκέψης: Ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να αναλύουν και να αξιολογούν τις ηθικές θεωρίες, να εντοπίζουν αντιφάσεις και να προτείνουν λύσεις.

Εφαρμογή στην πράξη: Ανάπτυξη της Ικανότητας των μαθητών να εφαρμόζουν τις ηθικές θεωρίες σε πρακτικά ηθικά διλήμματα και καταστάσεις της καθημερινής ζωής.

Κριτική Ανάλυση: Προαγωγή της κανότητας των μαθητών να κρίνουν και να αναλύουν κριτικά τις ηθικές θεωρίες, αναγνωρίζοντας τις ισχυρές και αδύναμες πλευρές τους.

Δημιουργία Απόψεων: Ενίσχυση της ικανότητας των μαθητών να αναπτύσσουν δικές τους σκέψεις και απόψεις σχετικά με την ηθική και να τις υποστηρίζουν με επιχειρήματα.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Ο βαθμός κατά τον οποίον οι μαθησιακοί στόχοι έχουν επιτευχθεί αξιολογείται με γραπτό δοκίμιο, το οποίο υποβάλλεται στον διδάσκοντα έως και 45 ημέρες έπειτα από την λήξη του εξαμήνου.

Οι φοιτητές υποβάλλουν ένα μόνον δοκίμιο σε έναν εκ των τριών διδασκόντων. Η υποβολή πραγματοποιείται μέσω του e-class.
Τα δοκίμια διορθώνονται και βαθμολογούνται από τους διδάσκοντες εντός 45 ημερών από την υποβολή τους.
Η έκταση εκάστου δοκιμίου είναι 2.000 λέξεις (+/- 15%).
Τα δοκίμια πρέπει να διαθέτουν abstract και keywords, και οι παραπομπές - αναφορές να εναρμονίζονται με το Chicago Manual of Style - Notes and Bibliography System.

Ενότητες

7η ενότητα: Συνεπειοκρατία - Οι μορφές της και οι διεπαφές της με την δεοντοκρατία

Περιγραφή ενότητας

Διακηρυγμένος στόχος των ηθικών φιλοσόφων, των οποίων η σκέψη εντάσσεται στην συνεπειοκρατική παράδοση, είναι ο εντοπισμός αντικειμενικών κριτηρίων, με γνώμονα τα οποία θα μπορούμε να αξιολογούμε την ηθική αξία των πράξεων, των αποφάσεων και των επιλογών μας - και τούτο σε αντίθεση με τον κατά την γνώμη τους ιδιοσυγκρατικό χαρακτήρα των αντίστοιχων κριτηρίων τόσο της αρετοκρατικής, όσο και της δεοντοκρατικής παράδοσης. Οι τρεις αυτές παραδόσεις, ωστόσο, ενδέχεται να μην διαθέτουν τόσο ισχυρά στεγανά, όσο διάφοροι υπέρμαχοί τους έχουν κατά καιρούς υποθέσει - σε αυτό θα συνηγορούσαν τόσο ο Thomas Scanlon, όσο και ο Derek Parfitt, και άλλοι.

Προτεινόμενη εργογραφία

Driver, Julia. "The History of Utilitarianism." The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2022 Edition), edited by N. Zalta & Uri Nodelman. https://plato.stanford.edu/archives/win2022/entries/utilitarianism-history/.
Sinnott-Armstrong, Walter. "Consequentialism." The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2023 Edition), edited by Edward N. Zalta & Uri Nodelman. https://plato.stanford.edu/archives/win2023/entries/consequentialism/.

Συμπληρωματικό υλικό

8η ενότητα: Μοχισμός

Περιγραφή ενότητας

Ο μοχισμός (墨家, Mòjiā) είναι μία από τις σημαντικές φιλοσοφικές σχολές της αρχαίας Κίνας, η οποία ιδρύθηκε από τον Μο Τζι (Mozi, 墨子) γύρω στον 5ο αιώνα π.Χ. Ο μοχισμός αναπτύχθηκε κατά την περίοδο των Εμπόλεμων Κρατών (475-221 π.Χ.) και προσέφερε μια ουσιαστική εναλλακτική στις διδασκαλίες του Κομφούκιου. Ο μοχισμός συνδέεται με τη συνεπειοκρατία, διότι βασίζεται στην αρχή ότι οι ηθικές αξίες και οι ηθικές αποφάσεις πρέπει να αξιολογούνται με βάση τις συνέπειες που έχουν. Η βασική αρχή του Μοχισμού για παγκόσμια αγάπη (jiān'ài) προωθεί την ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζονται με ισότητα και φροντίδα, ανεξάρτητα από την προσωπική τους σχέση με τον δρώντα. Αυτό συμβαδίζει με τη συνεπειοκρατική προσέγγιση που επιδιώκει τις καλύτερες δυνατές συνέπειες για όλους τους εμπλεκόμενους, όχι μόνο για μερικούς. Η μοχική θέση κατά του πολέμου βασίζεται στην παραδοχή ότι οι πόλεμοι φέρνουν τεράστιες αρνητικές συνέπειες, όπως θάνατο, καταστροφή και πόνο. Επομένως, η ηθική αυτή θέση είναι συνεπειοκρατική, διότι κρίνει την ηθικότητα των πολέμων με βάση τις καταστροφικές τους συνέπειες. Η έμφαση στην οικονομία και την απλότητα αντανακλά την μοχική πίστη ότι η σωστή χρήση των πόρων οδηγεί σε καλύτερες συνέπειες για όλους. Αυτό σχετίζεται με την συνεπειοκρατική θεώρηση που επικεντρώνεται στη μεγιστοποίηση της ωφέλειας και την ελαχιστοποίηση της σπατάλης και των κακών συνεπειών. Συνολικά, ο μοχισμός και η συνεπειοκρατία μοιράζονται την κοινή αρχή ότι οι ηθικές πράξεις πρέπει να κρίνονται με βάση τις συνέπειές τους, επιδιώκοντας το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την κοινωνία στο σύνολό της.