Σύγχρονες Ηθικές Θεωρίες (ΕΗΥ1)
Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης, Ιωάννης Πρελορέντζος
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
"ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ"
Πρόσβαση στο μάθημα έχουν μόνον οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Προγράμματος
Η διδακτική ενότητα ΕΗ1 Σύγχρονες Ηθικές Θεωρίες έχει ως στόχο της την εξέταση ηθικών συστηματικών προσεγγίσεων, οι οποίες είτε οικειοποιούνται γόνιμα προγενέστερες συμπληρώνοντάς τες και επικαιροποιώντας τες, είτε κομίζουν κάτι νέο. Στο πλαίσιο αυτό θα συζητηθεί η αναβίωση της αρετοκρατίας από σύγχρονους φιλοσόφους όπως ο Vladimir Jankélévitch, η Philippa Foot και ο Alasdair Mcintryre, η συμβολή στην επικαιροποίηση της ηθικής παράδοσης της δεοντοκρατίας από τον Henri Bergson, τον Thomas Hill και τον Tom Beuchamp, καθώς και η καίρια συνεισφορά στην συνεπειοκρατεία από τους Henry Sidgwick, Richard Mervyn Hare, Peter Singer και Julian Savulescu.
ΛιγότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
"ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ"
Πρόσβαση στο μάθημα έχουν μόνον οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Προγράμματος
Η διδακτική ενότητα ΕΗ1 Σύγχρονες Ηθικές Θεωρίες έχει ως στόχο της την εξέταση ηθικών συστηματικών προσεγγίσεων, οι οποίες είτε οικειοποιούνται γόνιμα προγενέστερες συμπληρώνοντάς τες και επικαιροποιώντας τες, είτε κομίζουν κάτι νέο. Στο πλαίσιο αυτό θα συζητηθεί η αναβίωση της αρετοκρατίας από σύγχρονους φιλοσόφους όπως ο Vladimir Jankélévitch, η Philippa Foot και ο Alasdair Mcintryre, η συμβολή στην επικαιροποίηση της ηθικής παράδοσης της δεοντοκρατίας από τον Henri Bergson, τον Thomas Hill και τον Tom Beuchamp, καθώς και η καίρια συνεισφορά στην συνεπειοκρατεία από τους Henry Sidgwick, Richard Mervyn Hare, Peter Singer και Julian Savulescu.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
"ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ"
Πρόσβαση στο μάθημα έχουν μόνον οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Προγράμματος
Η διδακτική ενότητα ΕΗ1 Σύγχρονες Ηθικές Θεωρίες έχει ως στόχο της την εξέταση ηθικών συστηματικών προσεγγίσεων, οι οποίες είτε οικειοποιούνται γόνιμα προγενέστερες συμπληρώνοντάς τες και επικαιροποιώντας τες, είτε κομίζουν κάτι νέο. Στο πλαίσιο αυτό θα συζητηθεί η αναβίωση της αρετοκρατίας από σύγχρονους φιλοσόφους όπως ο Vladimir Jankélévitch, η Philippa Foot και ο Alasdair Mcintryre, η συμβολή στην επικαιροποίηση της ηθικής παράδοσης της δεοντοκρατίας από τον Henri Bergson, τον Thomas Hill και τον Tom Beuchamp, καθώς και η καίρια συνεισφορά στην συνεπειοκρατεία από τους Henry Sidgwick, Richard Mervyn Hare, Peter Singer και Julian Savulescu.
Περίγραμμα
Περιεχόμενο μαθήματος
Ως μέθοδος παρουσίασης και συζήτησης των επί μέρους θεμάτων έχει επιλεγεί η αναλυτική: το εκάστοτε αντικείμενο θα εξετάζεται τόσο συγχρονικά, όσο και στο πλαίσιο της διασύνδεσής του με την ιστορική εξέλιξη της παράδοσης στην οποία εμπίπτει.
Διδάσκοντες
Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Πρόεδρος του Ελληνικού Κλιμακίου της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO (Haifa) και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO με αντικείμενο "Autonomy and dignity in medical research and practice". Έχει δημοσιεύσει 4 μονογραφίες στην ελληνική και 1 στην αγγλική, και έχει επιμεληθεί την έκδοση 10 συλλογικών έργων: 3 στην αγγλική, 1 στην σερβική, και 6 στην ελληνική. Περισσότερα από 70 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Είναι μέλος διαφόρων φιλοσοφικών εταιρειών της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Για αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα και περισσότερες πληροφορίες: www.protopapadakis.gr. ORCID Id: https://orcid.org/0000-0001-7502-3117.
Ιωάννης Πρελορέντζος, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
Καθηγητής νεότερης και σύγχρονης φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου διδάσκει από το 2000. Είχε διδάξει προηγουμένως στο Πανεπιστήμιο Πατρών και, πρόσφατα, υπήρξε επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris 1 – Panthéon-Sorbonne (φθινόπωρο 2014). Έχει δημοσιεύσει μακρά σειρά μελετών, κυρίως στα ελληνικά και στα γαλλικά, για τον Descartes, τον Spinoza και τον Bergson και, δευτερευόντως, για πτυχές της φιλοσοφίας των Hobbes, Malebranche, Rousseau, Condorcet, Kant, Βενιαμίν Λέσβιου, Sartre, Merleau-Ponty, Lévinas, Éric Weil, Κώστα Παπαϊωάννου και Gilles Deleuze. Έχει επίσης μεταφράσει και σχολιάσει στα γαλλικά τα κεντρικά βιβλία της Πολιτείας του Πλάτωνος και στα ελληνικά Τα πάθη της ψυχής του Descartes, τη Δημιουργική εξέλιξη του Bergson, τον Μπερξονισμό του Deleuze και τις νουβέλες του Benjamin Constant (Αδόλφος. Το κόκκινο τετράδιο. Σεσίλ). Ιππότης του Τάγματος του Ακαδημαϊκού Φοίνικα της Γαλλικής Δημοκρατίας (2015).
Μέθοδοι αξιολόγησης
Οι φοιητές αξιολογούνται με γραπτή εργασία, η οποία υποβάλλεται αποκλειστικά και μόνον μέσω του e-class εντός 45 ημερών από την λήξη των παραδόσεων της ενότητας. Οι εργασίες αξιολογούνται από τους διδάσκοντες στην κλίμακα του 10, και η βαθμολογία εκάστης εργασίας αναρτάται στο e-class συνοδευόμενη από αιτιολόγηση. Η εργασία έχει την μορφή επιστημονικού άρθρου - δείτε πρότυπο εδώ. Οι παραπομπές παρατίθενται στο υποσέλιδο (footnotes). Τόσο οι παραπομπές, όσο και οι αναφορές τέλους (references) ακολουθούν το πρότυπο του Chicago Manual of Style / Notes and Bibliography.
Βιβλιογραφία
Αριστοτέλης. Ηθικά Ευδήμεια. Ποικίλες εκδόσεις.
Αριστοτέλης. Ηθικά Νικομάχεια. Ποικίλες εκδόσεις.
Foot, Philippa. Moral Dilemmas: And Other Topics in Moral Philosophy. Oxford: Clarendon Press, 2002.
Foot, Philippa. Natural Goodness. Oxford: Clarendon Press, 2001.
Foot, Philippa. Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. Oxford: Blackwell, 1978.
Hare, Richard Mervyn. Moral Thinking: Its Levels, Method, and Point. Oxford: Clarendon Press, 1981.
Hare, Richard Mervyn. The Language of Morals. Oxford: Clarendon Press, 1952.
Hursthouse, Rosalind. On Virtue Ethics. Oxford: Oxford University Press, 1999.
Kant, Immanuel. Θεμελίωση της Μεταφυσικής των Ηθών. Μετάφραση Κώστας Ανδρουλιδάκης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2017.
Kant, Immanuel. Μεταφυσική των Ηθών. Μετάφραση Κώστας Ανδρουλιδάκης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2013.
McIntyre, Alasdair. After Virtue. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press, 1981.
McIntyre, Alasdair. Dependent Rational Animals: Why Human Beings Need the Virtues. Chicago: Open Court, 1999.
McIntyre, Alasdair. Ethics in the Conflicts of Modernity: An Essay on Desire, Practical Reasoning, and Narrative. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
McIntyre, Alasdair. Three Rival Versions of Moral Enquiry. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press, 1990.
Savulescu, Julian, and Ingmar Persson. Unfit for the Future. Oxford: Oxford University Press, 2012.
Sidgwick, Henry. The Methods of Ethics. London: Palgrave McMillan, 1962.
Singer, Peter. How Are We to Live? Ethics in an Age of Self-interest. Oxford: Oxford University Press, 1997.
Singer, Peter. Practical Ethics. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
Jankélévitch, Vladimir. Ηθική φιλοσοφία. Το βάρος της συνείδησης. Μετάφραση Θανάσης Παπαδόπουλος, πρόλογος Στέφανος Ροζάνης. Αθήνα: Ψυχογιός, 2003.
Ως μέθοδος παρουσίασης και συζήτησης των επί μέρους θεμάτων έχει επιλεγεί η αναλυτική: το εκάστοτε αντικείμενο θα εξετάζεται τόσο συγχρονικά, όσο και στο πλαίσιο της διασύνδεσής του με την ιστορική εξέλιξη της παράδοσης στην οποία εμπίπτει.
Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Πρόεδρος του Ελληνικού Κλιμακίου της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO (Haifa) και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO με αντικείμενο "Autonomy and dignity in medical research and practice". Έχει δημοσιεύσει 4 μονογραφίες στην ελληνική και 1 στην αγγλική, και έχει επιμεληθεί την έκδοση 10 συλλογικών έργων: 3 στην αγγλική, 1 στην σερβική, και 6 στην ελληνική. Περισσότερα από 70 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Είναι μέλος διαφόρων φιλοσοφικών εταιρειών της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Για αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα και περισσότερες πληροφορίες: www.protopapadakis.gr. ORCID Id: https://orcid.org/0000-0001-7502-3117. Ιωάννης Πρελορέντζος, Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
Καθηγητής νεότερης και σύγχρονης φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου διδάσκει από το 2000. Είχε διδάξει προηγουμένως στο Πανεπιστήμιο Πατρών και, πρόσφατα, υπήρξε επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris 1 – Panthéon-Sorbonne (φθινόπωρο 2014). Έχει δημοσιεύσει μακρά σειρά μελετών, κυρίως στα ελληνικά και στα γαλλικά, για τον Descartes, τον Spinoza και τον Bergson και, δευτερευόντως, για πτυχές της φιλοσοφίας των Hobbes, Malebranche, Rousseau, Condorcet, Kant, Βενιαμίν Λέσβιου, Sartre, Merleau-Ponty, Lévinas, Éric Weil, Κώστα Παπαϊωάννου και Gilles Deleuze. Έχει επίσης μεταφράσει και σχολιάσει στα γαλλικά τα κεντρικά βιβλία της Πολιτείας του Πλάτωνος και στα ελληνικά Τα πάθη της ψυχής του Descartes, τη Δημιουργική εξέλιξη του Bergson, τον Μπερξονισμό του Deleuze και τις νουβέλες του Benjamin Constant (Αδόλφος. Το κόκκινο τετράδιο. Σεσίλ). Ιππότης του Τάγματος του Ακαδημαϊκού Φοίνικα της Γαλλικής Δημοκρατίας (2015).
Οι φοιητές αξιολογούνται με γραπτή εργασία, η οποία υποβάλλεται αποκλειστικά και μόνον μέσω του e-class εντός 45 ημερών από την λήξη των παραδόσεων της ενότητας. Οι εργασίες αξιολογούνται από τους διδάσκοντες στην κλίμακα του 10, και η βαθμολογία εκάστης εργασίας αναρτάται στο e-class συνοδευόμενη από αιτιολόγηση. Η εργασία έχει την μορφή επιστημονικού άρθρου - δείτε πρότυπο εδώ. Οι παραπομπές παρατίθενται στο υποσέλιδο (footnotes). Τόσο οι παραπομπές, όσο και οι αναφορές τέλους (references) ακολουθούν το πρότυπο του Chicago Manual of Style / Notes and Bibliography.
Αριστοτέλης. Ηθικά Ευδήμεια. Ποικίλες εκδόσεις.
Αριστοτέλης. Ηθικά Νικομάχεια. Ποικίλες εκδόσεις.
Foot, Philippa. Moral Dilemmas: And Other Topics in Moral Philosophy. Oxford: Clarendon Press, 2002.
Foot, Philippa. Natural Goodness. Oxford: Clarendon Press, 2001.
Foot, Philippa. Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. Oxford: Blackwell, 1978.
Hare, Richard Mervyn. Moral Thinking: Its Levels, Method, and Point. Oxford: Clarendon Press, 1981.
Hare, Richard Mervyn. The Language of Morals. Oxford: Clarendon Press, 1952.
Hursthouse, Rosalind. On Virtue Ethics. Oxford: Oxford University Press, 1999.
Kant, Immanuel. Θεμελίωση της Μεταφυσικής των Ηθών. Μετάφραση Κώστας Ανδρουλιδάκης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2017.
Kant, Immanuel. Μεταφυσική των Ηθών. Μετάφραση Κώστας Ανδρουλιδάκης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2013.
McIntyre, Alasdair. After Virtue. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press, 1981.
McIntyre, Alasdair. Dependent Rational Animals: Why Human Beings Need the Virtues. Chicago: Open Court, 1999.
McIntyre, Alasdair. Ethics in the Conflicts of Modernity: An Essay on Desire, Practical Reasoning, and Narrative. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
McIntyre, Alasdair. Three Rival Versions of Moral Enquiry. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press, 1990.
Savulescu, Julian, and Ingmar Persson. Unfit for the Future. Oxford: Oxford University Press, 2012.
Sidgwick, Henry. The Methods of Ethics. London: Palgrave McMillan, 1962.
Singer, Peter. How Are We to Live? Ethics in an Age of Self-interest. Oxford: Oxford University Press, 1997.
Singer, Peter. Practical Ethics. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
Jankélévitch, Vladimir. Ηθική φιλοσοφία. Το βάρος της συνείδησης. Μετάφραση Θανάσης Παπαδόπουλος, πρόλογος Στέφανος Ροζάνης. Αθήνα: Ψυχογιός, 2003.
Στην ενότητα αυτή θα συζητήσουμε για τον ρόλο, την 'αποστολή', το πεδίο εφαρμογής αλλά και την εφαρμοσμιμότητα της Ηθικής, καθώς και την ανάγκη που την επιβάλλει τόσο ως κλάδο της Φιλοσοφίας, όσο και ως αντικείμενο ενασχόλησης για κάθε ένα από εμάς. Θα παρουσιασθούν αδρομερώς οι τρεις κύριες ηθικές παραδόσεις, ήτοι η αρετοκρατία, η συνεπειοκρατία και η δεοντοκρατία, καθώς και η αμφισβήτηση της εγκυρότητας των παραπάνω συστημάτων - όπως και κάθε πιθανού συστήματος στον χώρο της Ηθικής συνολικά στο πλαίσιο της μεταηθικής συζήτησης κατά τον παρελθόντα αιώνα, με έμφαση στον ηθικό μηδενισμό (moral nihilism), την θεωρία του σφάλματος (error theory) και την κοινοτιστική ηθική (ethical communitarianism - cultural relativism).
Ο Αριστοτέλης είναι ο θεμελιωτής της αρετοκρατικής ηθικής παράδοσης (virtue ethics), αφού πρώτος αυτός συνδέει κατά τρόπο συστηματικό το αγαθό με την ηθική αρετή, αυτήν με την μεσότητα, και όλα αυτά με την ευδαιμονία. Στην ενότητα αυτήν θα αναζητήσουμε τους λόγους για τους οποίους ο Αριστοτέλης οδηγείται σε αυτήν την καθ' όλα παράδοξη συσχέτιση, αυτήν της αρετής με την ευδαιμονία, στις οντολογικές του αντιλήψεις, ιδίως στην τελεολογική του οπτική. Θα συζητήσουμε, επίσης, τους περιορισμούς της αρετοκρατικής ηθικής ιδίως σε ό, τι αφορά την λήψη αποφάσεων και την κανονιστική της ισχύ, και θα επιχειρήσουμε να επιλύσουμε τον πλέον καίριο γρίφο που την αφορά: πόση και ποια αξία μπορεί να έχει ένα (θεωρητικά) ελάχιστα κανονιστικό σύστημα.
Στο πεδίο της πρωτότυπης φιλοσοφικής δημιουργίας –διότι υπήρξε και εξαιρετικός ιστορικός της φιλοσοφίας–, παράλληλα προς τη μεταφυσική και την αισθητική (με έμφαση, εν προκειμένω, κυρίως στη μουσική δημιουργία), η ηθική αποτέλεσε θεμελιώδες μέλημα του φιλοσοφικού στοχασμού του Vladimir Jankélévitch (1903-1985). Στο σημαντικότερο πόνημά του περί ηθικής, την ογκώδη –τρίτομη στην τελική εκδοχή της– Πραγματεία περί των αρετών (1η έκδοση 1949), ο Γάλλος φιλόσοφος, εκκινεί από τις θεμελιώδεις προκείμενες της φιλοσοφικής του ανθρωπολογίας, τουτέστιν από την αναγνώριση και την ανάγκη αποδοχής της περατότητας του ανθρώπου –αναδεικνύοντας τα βασικά γνωρίσματα ή εκφάνσεις της, κυρίως το «νόμο της διαζευκτικής επιλογής»–, του έγχρονου χαρακτήρα του και της μικτής φύσης μας (οι άνθρωποι είμαστε όντα ψυχοσωματικά, μείγματα στιγμών και μεσοδιαστημάτων, και άγγελοι και κτήνη κ.λπ.). Ο στοχασμός του Jankélévitch για τη σχέση ανάμεσα στο λέγειν, το πράττειν και το είναι προϋποθέτει τις αναλύσεις του περί ελευθερίας, στην οποία ερείδεται όλη η ηθική του φιλοσοφία, και, συνακόλουθα, περί ευθύνης και καταλογισμού. Στο πλαίσιο αυτό εγκύπτει στο βούλεσθαι, με έμφαση σε λεπτότατες αναλύσεις για τη σχέση ανάμεσα στην προαίρεση/πρόθεση, τη βούληση και την επιθυμία. Όλη η σοβαρότητα της ηθικής έγκειται στην αγαθή προαίρεση και στη απόκρουση των κακών προθέσεων.
Ο Alasdair McIntyre εμπλουτίζει γόνιμα την αρετοκρατική παράδοση στην ηθική σκέψη, η οποία έως την έκδοση ιδίως του After Virtue το 1981, και κατόπιν των Three Rival Versions of Moral Inquiry (1991) και του Dependent Rational Animals (1999), εθεωρείτο πως επί αιώνες είχε περιπέσει σε τέλμα. Στην ενότητα αυτή θα συζητήσουμε την σύνδεση εκ μέρους του McIntyre της ηθικής σκέψης με τα έθιμα και τις ιδιαιτερότητες εκάστου πολιτισμικού περιβάλλοντος, της ηθικής κρίσης με τον χαρακτήρα και την πράξη, καθώς και την συμπληρωματική αξία που αναγνωρίζει στην αρετή σε συνάρτηση με ηθικές αρχές και αξίες.
Τόσο η Philippa Foot, όσο και η Rosalind Hursthouse συνέβαλαν με το έργο τους στην ανάδειξη της σημασίας της αρετοκρατικής παράδοσης, σημασίας που υπερβαίνει για διαφόρους λόγους την κανονιστική της ισχύ. Κατά την Foot η εστίαση στην αρετή - καλύτερα, στις αρετές, ιδίως στην δικαιοσύνη και στην καλοσύνη, νομιμοποιείται λόγω του γενονότος πως τυπικά καθιστούν τους φορείς τους καλύτερους, ισχυρότερους και περισσότερο ευδαίμονες, ως εκ τούτου η προσφυγή σε συγκινησιοκρατικές ή επιτακτικές εξηγήσεις είναι περιττή. Κατά την Rosalind Hursthouse η αρετή είναι απαραίτητη για την ευδαιμονία, καθώς καθιστά την ανθρώπινη ζωή άξια να βιώνεται. Παράλληλα η Hursthouse, σε πείσμα της κρατούσας αντίληψης, θεωρεί πως η αρετοκρατία διαθέτει κανονιστική ισχύ, καθώς οι αρετές, τα ηθικά συναισθήματα και τα ηθικά κίνητρα είναι αλληλένδετα.
Ο ηθικός νόμος ως υπεραισθητή ιδέα του λόγου επιβάλλει δια του τύπου του (typus), του καθολικού νόμου της φύσης, συγκεκριμένα καθήκοντα είτε ως απολύτως δεσμευτικά, είτε ως ελαστικότερα - στην ορολογία του Immanuel Kant ως τέλεια και ατελή. Στην ενότητα αυτή θα συζητήσουμε την διάκριση αυτή, την θεμελίωσή της στις σχετικές ιδέες του Grotius και του Puffendorf, καθώς και την αμφισβήτησή της από σύγχρονους καντιανούς στοχαστές.
Ο ορισμός από τον Immanuel Kant της αυτονομίας ως θετικής ελευθερίας και δυνατότητας της βούλησης να γίνεται νόμος στον εαυτό της έχει αμφισβητηθεί έντονα από μεταγενέστερους στοχαστές ως απλή φαντασιοκοπία, ή ως gut feeling. Στην ενότητα αυτή θα παρακολουθήσουμε την σκέψη του Kant, όπως αυτή αναπτύσεται τόσο στο Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, όσο και στο Metaphysik der Sitten, και θα συζητήσουμε σύγχρονες αναγωγιστικές θεωρίες που αμφισβητούν την τόσο την ύπαρξη, όσο και την δυνατότητα της υπόθεσης ελεύθερης βούλησης.
Παρότι ο Jerey Bentham και ο John Stuart Mill είναι οι εισηγητές του ωφελιμισμού, ο κορυφαίος θεωρητικός της παράδοσης αυτής είναι ο Henry Sidgwick, αφού η δική του απάντηση στο ερώτημα περί του κριτηρίου της ωφελιμότητας είναι η πλέον συνεκτική. Στην ενότητα αυτή, αφού παρουσιασθούν αδρομερώς οι κεντρικές αρχές και αξιώματα του ωφελιμισμού, θα εστιάσουμε στην σκέψη του Sidgwick, όπως αυτή εκτίθεται κυρίως στο The Methods of Ethics.
O Richard Mervy Hare είναι ο εισηγητής του ωφελιμισμού διπλού επιπέδου, οπτικής που ανανεώνει ριζικά την παράδοση και της επιτρέπει να επικοινωνεί με άλλα κανονιστικά συστήματα, ιδίως με την καντιανή παράδοση. Στην ενότητα αυτή θα επιμείνουμε στην διάκριση πραξιακού και κανονιστικού ωφελιμισμού, και θα συζητήσουμε την εγκυρότητά της υπό το πρίσμα της ανάγνωσης του Hare, και ιδίως της αντίληψής του περί αρχαγγέλων και παριών.
Ο Peter Singer είναι ο πέμπτος στην σειρά των μεγάλων εκπροσώπων του ωφελιμισμού, επί του οποίου επιχείρησε - και εν πολλοίς, πέτυχε - να θεμελιώσει την αναθεώρηση τριών κραταιών ηθικών παραδοχών: πως τα ηθικά πρόσωπα δεν διαθέτουν ηθικές υποχρεώσεις έναντι των μη-ανθρώπινων έμβιων οργανισμών, πως η αγαθοεργία αποτελεί στην καλύτερη περίπτωση ατελές καθήκον μας προς τους άλλους (Kant), και πως η ιερότητα της ζωής αποτελεί απόλυτη αξία. Ο Singer εισηγήθηκε το τέταρτο σπουδαίο ρεύμα της παράδοσης του ωφελιμισμού (πλάι στον πραξιακό, τον κανονιστικό και τον διπλού επιπέδου), ήτοι τον προτιμησιακό ωφελιμισμό. Ο Julian Savulescu, από την άλλη, παρότι ο ίδιος αρνείται τον τίτλο του ωφελιμιστή, υιοθετεί την οπτική της εν λόγω παράδοσης σε πληθώρα ζητημάτων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η αναπαραγωγή, ο έλεγχος της συνείδησης, και ο κρατικός πατερναλισμός.
