Ιστορία μουσικής IV (Ρομαντισμός)

Ιωάννης Φούλιας

Περιγραφή
Η σκιαγράφηση της ιστορίας της μουσικής της ρομαντικής περιόδου γίνεται κυρίως μέσα από την διερεύνηση της εξέλιξης των ποικίλων φωνητικών και ενόργανων μουσικών ειδών (όπερα, ορατόριο, θρησκευτική μουσική, τραγούδι· μουσική για πιάνο / όργανο, μουσική δωματίου, ορχηστρική μουσική) που καλλιεργήθηκαν από τις αρχές του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνος, καθώς και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των συνθετικών τεχνοτροπιών που διαμορφώθηκαν κατά την ίδια χρονική περίοδο στα σημαντικότερα μουσικά κέντρα του ευρωπαϊκού χώρου. Παράλληλα, οι όποιες εργοβιογραφικές αναφορές στους μείζονες δημιουργούς του μουσικού ρομαντισμού εξετάζονται ως επί το πλείστον σε συνάφεια με τις κοινωνικές δομές και τις κυρίαρχες αισθητικές τάσεις, με τις συνθήκες και τις συμβάσεις της μουσικής ζωής, αλλά και με το γενικότερο ιστορικό υπόβαθρο της εποχής εκείνης. Συστατικό στοιχείο των παραδόσεων συνιστά επίσης η ακρόαση και ο σχολιασμός μιας πληθώρας αντιπροσωπευτικών δειγμάτων του ρομαντικού ρεπερτορίου.
Συμπληρωματικά Στοιχεία

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Ulrich Michels, Άτλας της Μουσικής, τόμος ΙΙ (Φ. Νάκας, Αθήνα 1995)

Arnold Whittall, Ρομαντική μουσική (Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 1997)

Ενότητες

Ο Ρομαντισμός στην λογοτεχνία και την μουσική

Η αποθέωση της μουσικής από την ρομαντική / ιδεαλιστική αισθητική και η τέχνη ως θρησκεία· η αισθητική του συναισθήματος, το εξωμουσικό περιεχόμενο και η ιδέα της απόλυτης μουσικής

Σχέσεις μουσικού κλασσικισμού και ρομαντισμού

Ζητήματα περιοδολόγησης

Έντεχνη μουσική / μουσική σαλονιού και Hausmusik (εμπορική μουσική)· επαγγελματίες και ερασιτέχνες της μουσικής

Ιταλική όπερα (opera buffa, μεγάλη σοβαρή όπερα, το κίνημα του βερισμού)

Γαλλική όπερα (grand opéra, opéra comique, drame lyrique· οπερέττα)

Γερμανική όπερα (γερμανική ρομαντική όπερα, μουσικό δράμα· komische Oper· οπερέττα)

Εθνική όπερα (Ρωσία, Τσεχία κ.α.)

Σκηνική μουσική

Ορατόριο / κοσμική καντάτα (γερμανικά, γαλλικά)

Εκκλησιαστική μουσική

Ι. Καθολική εκκλησία (Αυστρία, Νότια Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία): Λειτουργία, Requiem, Te Deum, Stabat Mater, μοτέττα, ψαλμοί, ύμνοι κ.λπ.

II. Ευαγγελική εκκλησία (Γερμανία, Αγγλία): καντάτες, ψαλμοί, ύμνοι, μοτέττα, ανθέμια

ΙΙΙ. Ορθόδοξη εκκλησία (Ρωσία): Λειτουργία και άλλα λειτουργικά άσματα

Σολιστικό τραγούδι (για φωνή και πιάνο / ορχήστρα / κιθάρα κ.ά.)

Γερμανικά Lieder, Gesänge, μπαλλάντες, ρομάντσες, Gedichte, ωδές κ.λπ.

Γαλλικές romances και mélodies

Ιταλικές αριέττες, καβατίνες, καντσονέττες

Εθνικά τραγούδια (Ρωσία, Τσεχία, Νορβηγία, Φινλανδία κ.α.)

Φωνητικά ντουέττα / τρίο / κουαρτέττα (με συνοδεία πιάνου)

Χορωδιακό τραγούδι (για μεικτή / ανδρική / γυναικεία χορωδία, με ή χωρίς συνοδεία πιάνου / ορχήστρας)

Μουσική για σόλο βιολί (ή άλλα έγχορδα)

Μουσική για πιάνο (σόλο, 4 χέρια, δύο πιάνα): σονάτες, παραλλαγές· κομμάτια χαρακτήρος (“Lieder ohne Worte”, “λυρικά κομμάτια” κ.λπ.), moments musicaux, impromptus, πρελούδια, scherzi, μπαλλάντες, νυκτερινά, βαρκαρόλλες, ραψωδίες, intermezzi, capricci· φαντασίες (μεταγραφές, παραφράσεις), ρόντο, χοροί (βαλς, μαζούρκες, πολωνέζες, πόλκες κ.ά.), σπουδές, εμβατήρια, φούγκες κ.λπ.

Μουσική για όργανο: φαντασίες, φούγκες, σονάτες, “συμφωνίες”, κομμάτια χαρακτήρος είτε λειτουργικά κ.λπ.

Για βιολί και πιάνο (ή δεύτερο βιολί, βιόλα, κιθάρα, άρπα), για βιόλα και πιάνοarpeggione), για βιολοντσέλλο και πιάνο, για (ένα) πνευστό και πιάνο

Τρίο / κουαρτέττο / κουϊντέττο / σεξτέττο / σεπτέττο / οκτέττο με πιάνο

Τρίο / κουαρτέττο / κουϊντέττο / σεξτέττο / οκτέττο εγχόρδων

Έργα για σύνολα πνευστών / πνευστών και εγχόρδων

Συμφωνία (απόλυτη / προγραμματική)

Εισαγωγή, συμφωνικό ποίημα, συμφωνική φαντασία κ.λπ.

Παραλλαγές, σουΐτες και άλλα κομμάτια για ορχήστρα

Μουσική μπαλλέττου, εμβατήρια και χοροί για ορχήστρα / μπάντα

Κοντσέρτο (και κομμάτια για σόλο όργανο και ορχήστρα): για πιάνο, για βιολί, για βιολοντσέλλο, για άλλα έγχορδα, για πνευστά, για δύο ή περισσότερα όργανα