Πολιτική οικονομία της παγκοσμιοποίησης (PEC311)

Το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας της Παγκοσμιοποίησης έχει ως κύριο αντικείμενο του τη μελέτη των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης σε βασικές δομές της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το διεθνές εμπόριο, τις ροές εργασίας, κεφαλαίου, τεχνολογίας και το περιβάλλον. Θεμέλιο του μαθήματος αυτού είναι η διεπιστημονική προσέγγιση της Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας. Αυτή παρουσιάζεται σε μια εκτεταμένη εισαγωγή του βασικού του πλαισίου και των ιδεών που την χαρακτηρίζουν καθώς και τις τρεις κυριότερες προσεγγίσεις του: Μερκενταλισμός, Φιλελευθερισμός, Μαρξισμός ή δομισμός. Ακολουθεί μια εισαγωγή στους θεσμούς και λειτουργία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος με έμφαση στο διεθνές χρέος και στην χρηματοοικονομική κρίση.

Ειδικότερα, η ταχύτατη και συνεχώς αυξανόμενη μεγέθυνση των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) ως ποσοστό του ΑΕΠ (ως συμπληρωματική πολιτική αλλά και ως υποκατάσταση εμπορικών ροών) μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο προσδιορίζει πλέον τον διεθνή καταμερισμό εργασίας και την προοπτική μεγέθυνσης τόσο των αναπτυγμένων όσο και των αναπτυσσόμενων χωρών.

Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούνται δομικές αλλαγές, τόσο διότι για πρώτη φορά πολυεθνικές από αναπτυσσόμενες χώρες πραγματοποιούν ΑΞΕ σε αναπτυγμένες, όσο και γιατί οι ΑΞΕ σταδιακά παύουν να περιορίζονται σε επενδύσεις με κριτήριο το χαμηλό εργατικό κόστος ή την πρόσβαση σε πρώτες ύλες και αγορές εφόσον μεταφέρουν εκτός της χώρας προέλευσης τους και σημαντικές δραστηριότητες ψηλής προστιθέμενης αξίας όπως έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία και παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν άμεσα τους όρους εμπορίου, την τεχνολογική εξειδίκευση και τη σχετική αύξηση της παραγωγικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπρόσθετα, οι τρεις τελευταίες δεκαετίες συνθέτουν μια περίοδο ραγδαίων εξελίξεων στις χρηματοοικονομικές αγορές. Η αυξημένη χρηματοοικονομική ολοκλήρωση έχει δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον το οποίο μεταβάλλει σημαντικό τη λειτουργία των εθνικών οικονομιών, και κυρίως τους στόχους, τα μέσα και τη διαδικασία άσκησης οικονομικής πολιτικής. Η απορρύθμιση των αγορών χρήματος και κεφαλαίου και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν αυξήσει την κινητικότητα του κεφαλαίου και έχουν καταστήσει την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα των εθνικών αρχών άσκησης οικονομικής πολιτικής σε βασικό κριτήριο αξιολόγησης του τρόπου κατανομής του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου. Η ανάγκη παγκόσμιας διακυβέρνησης και ειδικότερα η αναζήτηση βασικών πυλώνων μιας νέας αρχιτεκτονικής στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί μείζονα επιλογή για τη σταθερότητα της διεθνούς πολιτικής οικονομίας.

Τέλος, η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ παγκοσμιοποίησης και περιβάλλοντος είναι πολύ σημαντική. Η παγκοσμιοποίηση επιδρά στο περιβάλλον και το περιβάλλον επιδρά στο ρυθμό, κατεύθυνση και ποιότητα της παγκοσμιοποίησης. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα μέσα από την τεράστια για την ανθρωπότητα πρόκληση της κλιματικής αλλαγής που θα αποτελέσει και το παράδειγμα για την ανάλυση της σχέσης οικονομικής ανάπτυξης, παγκοσμοποίησης και περιβάλλοντος στο μάθημα αυτό.

Η κατανόηση των προαναφερόμενων φαινόμενων και δομών του παγκόσμιου συστήματος στην τρέχουσα φάση τη παγκοσμιοποίησης προσφέρει στους φοιτητές πολύτιμη γνώση και ενημέρωση για τρέχοντα ζητήματα της Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας της Παγκοσμιοποίησης συμβάλλει στη διαμόρφωση σύγχρονου προβληματισμού σε επίκαιρα ζητήματα της εποχής μας.