Μάθημα : Φιλοσοφία της Βιολογίας

6 Οργανισμοί και βιολογικά άτομα

Στο μάθημα αυτό θα μελετήσουμε την έννοια του βιολογικού ατόμου και του προβλήματος που έχει γίνει γνωστό στην πρόσφατη βιβλιογραφία ως το πρόβλημα της ‘βιολογικής ατομικότητας’. Ποιες συνθήκες πρέπει να πληρούνται για να είναι κάτι ένα βιολογικό άτομο; Θα παρουσιαστούν ως υπόβαθρο παραδοσιακές θεωρίες για την ατομικότητα (Aριστοτέλης, Leibniz, σύγχρονες μεταφυσικές απόψεις). Στη συνέχεια, θα εστιάσουμε σε σύγχρονες θεωρίες για τη βιολογική ατομικότητα (π.χ. τα βιολογικά άτομα ως ‘δαρβινικά’ άτομα, συμβιωτικές και ανοσολογικές απόψεις κ.α.), την τριμερή θεωρία του Wilson για τους οργανισμούς και τη σχέση της με τα φυσικά είδη ως ομοιοστατικά σμήνη ιδιοτήτων, καθώς και σε πλουραλιστικές vs μονιστικές απόψεις. 

Ερωτήματα που θα μελετηθούν: Ποια είναι η σχέση μεταξύ οργανισμών και δαρβινικών ατόμων; Μπορούν μέρη οργανισμών να αποτελούν δαρβινικά άτομα; Είναι ομάδες οργανισμών (π.χ. σύνολα βακτηρίων) βιολογικά άτομα; Θα συζητηθούν διάφορα παραδείγματα ‘δύσκολων’ περιπτώσεων (π.χ. παράσιτα, ιοί, αποικίες κοινωνικών εντόμων, οργανισμοί ‘τεχνητής ζωής’ (artificial life), είδη μυκήτων, κοραλλιογενείς ύφαλοι, ‘υπεροργανισμοί’, πορτογαλικός man of war). Tέλος, θα παρουσιαστούν θεωρίες για την εξέλιξη της βιολογικής ατομικότητας (Buss, Maynard Smith & Szathmáry).

7 Η έννοια του βιολογικού είδους και τα ανώτερα τάξα

Η έννοια του βιολογικού είδους αποτελεί επίμαχο ζήτημα μεταξύ βιολόγων και φιλοσόφων από την εποχή του Δαρβίνου (αλλά και νωρίτερα) μέχρι τις μέρες μας. Στο μάθημα αυτό θα μελετήσουμε φιλοσοφικά ζητήματα που εγείρονται από την έννοια του είδους. Θα παρουσιαστούν οι κεντρικές απόψεις για την έννοια του είδους (τυπολογική έννοια, φαινετική, βιολογική (Mayr), φυλογενετική), καθώς και κεντρικά φιλοσοφικά ζητήματα οντολογικής φύσης (ρεαλιστικές vs αντιρεαλιστικές απόψεις, πλουραλιστικές vs μονιστικές απόψεις). 

Κεντρικά ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν: Τι είδους οντότητες είναι τα βιολογικά είδη; Είναι σύνολα, φυσικά είδη (natural kinds), άτομα ή κάτι διαφορετικό; Έχουν τα είδη ουσίες; Τι είδους ουσίες έχουν τα είδη (εγγενείς, εξωγενείς, ιστορικές, σχεσιακές); Ποιο είναι το οντολογικό status του δέντρου της ζωής, και ποια η σχέση του με την έννοια του είδους; Τι είναι η πληθυσμιακή σκέψη; Θα μελετήσουμε επίσης παρόμοια ερωτήματα που εγείρονται για άλλες βιολογικές ομαδοποιήσεις (ανώτερα τάξα).