Το πρόγραμμα προπόνησης. Τα προπονητικά προγράμματα σχεδιάζονται για να βελτιώσουν την επίδοση των αθλητών με την ανάπτυξη και βελτίωση των κατάλληλων ενεργειακών πηγών, τη βελτίωση της μυοσκελετικής λειτουργίας και τη βελτίωση της νευρομυϊκής απόδοσης σε συγκεκριμένα κινησιολογικά μοντέλα (παλμοί). Για τον σχεδιασμό ενός προπονητικού προγράμματος ο προπονητής πρέπει να γνωρίζει: α) το αγωνιστικό πρόγραμμα με τον ακριβή αριθμό και το επίπεδο σημαντικότητας όλων των αγώνων που πρέπει να συμμετάσχει ο αθλητής β) τις βασικές αρχές δόμησης της προπονητικής μονάδας, του μικρόκυκλου, μεσόκυκλου και του μακρόκυκλου, τις διαφοροποιήσεις, που επιβάλλονται σε σχέση με τις επιμέρους φάσεις του ετήσιου κύκλου, καθώς και τη σχετική προπονητική πρακτική στον καθορισμό των φορτίων επιβάρυνσης κα γ) τον ακριβή αριθμό των προπονητικών μονάδων, τις συνθήκες και τα μέσα που έχει στη διάθεσή του ο αθλητής, καθώς και την ποσοστιαία κατανομή της γενικής, ειδικής και αγωνιστικής προπόνησης σε κάθε φάση του ετήσιου κύκλου και δ) τις ισιαίτερες ικανότητες του αθλητή σε σχέση με τις απαιτήσεις του συγκεκριμένου προγράμματος...
Η θεωρία του περιοδισμού. Υδρυτής της θεωρίας του περιοδισμού ο Matveyev, υποστήριξε λοτι μια αθλητική χρονιά θα πρέπει να διαιρείται σε 3 βασικές περιόδους, την προπαρασκευαστική, αγωνιστική και την μεταβατική περίοδο, όπου οι δύο πρώτες υποδιαιρούνται σε περισσότερες φάσεις. Ένας πλήρης προπονητικός κύκλος διαρκεί συνήθως 12 μήνες. Όμως ένα σύνολο 2,3,4 ετών είναι δυνατό να αποτελέσουν ένα ευρύτερο κύκλο προετιμασίας και αγώνων για τη συμμετοχή του αθλητή σε Ολυμπιακούς αγώνες...
Απλός και διπλός περιοδισμός. Η καθιέρωση αγώνων παγκοσμίου ενδιαφέροντος σε κλειστούς χώρους κατά τη χειμερινή περίοδο, οδήγησε στη δημιουργία δύο αγωνιστικών περιόδων της χειμερινής και θερινής. Η ύπαρξη δύο αγωνιστικών περιόδων στον ετήσιο προπονητικό προγραμματισμό αποδίδεται με τον όρο "διπλός περιοδισμός", ενώ ο όρος "απλός περιοδισμός" αφορά στην ύπαρξη μιας αγωνιστικής περιόδου στον ετήσιο κύκλο...(δες Σχήμα 22.1 και 22.2, σελ. 408)
Τομείς της προπόνησης. Ανάλογα με το είδος, την ένταση, τη διάρκεια και τη συχνότητα της επιβάρυνσης, η προπόνηση ταξινομείται σε 3 βασικούς τομείς: α) τη γενική ή βασική προπόνηση κατά την οποία επιδίωξη είναι η εφαρμογή ενός προγράμματος, που αποβλέπει στη βελτίωση της αερόβιας αντοχής, στην ανάπτυξη και εδραίωση μιας αξιόλογης υποδομής σε βασικές ικανότητες (δύναμη, ευκινησία κτλ) β) την ειδική κατά την οποία επιδιώκεται η τελειοποίηση των επί μέρους επιδεξιοτήτων της αθλητικής τεχνικής και γ) την αγωνιστική όπου το είδος της προπόνησης που εφαρμόζεται δοκιμάζεται σε αγωνιστικές συνθήκες...
Περίοδοι και φάσεις του ετήσιου κύκλου.
Προαπρασκευστική περίοδος. Φάση 1. Είναι η μεγαλύτερη χρονικά περίοδος και καλύπτει περίπου το 1/3 του ετήσιου προπονητικού κύκλου. Στον απλό περιοδισμό καλύπτει 4 μήνες, ενώ στο διπλό 2 με 21/2 μήνες, για να αναπλαστεί μετά την πρώτη αγωνιστική περίοδο για 11/2 μέχρι 2 μήνες ακόμη...Φάση 2. Αυτή η φάση διαρκεί 2 μήνες στον απλό και 11/2 μήνα στο διπλό περιοδισμό με το ενδεχόμενο επιμήκυνσης, όταν ο ετήσιος κύκλος είναι μεγαλύτερος από 52 εβδομάδες...
Αγωνιστική περίοδος. Φάση 3. Ο κύριος στόχος αυτής της φάσης είναι η σταθεροποίηση της αγωνιστικής απόδοσης του αθλητή, ώστε να είναι σε θέση να επιτυγχάνει τις καλύτερς επιδόσεις στους αγώνες. Για το λόγο αυτό καθώς η ένταση αυξάνεται, ο συνολικός λογκος της προπόνησης μειώνεται ουσιαστικά. Στη φάση αυτή η έμφαση στην καλλιέργεια της τεχνικής δεν πρέπει να περιορίσει την προσπάθεια βελτίωσης των βασικών παραγόντων, όπως της δύναμη, ταχύτητας ευκινησίας κτλ...Φάση 4. Στην περίπτωση που οι αγώνες συνεχίζονται πέρα από τις φάσεις 3 και 32 Θα πρέπει να προγραμματιστεί μια νέα φάση 4-6 εβδομάδων, κατά τη διάρκεια της οποίας οι αγώνες σταματούν, αναλογία της αγωνιστικής προπόνησης μειώνεται για να αυξηθεί η γενική και ειδική προπόνηση...Φάση 5. Στη φάση αυτή η επαναφορά των τομέων της ειδικής και της αγωνιστικής προπόνησης στα επίπεδα της φάσης 3, είναι δυνατό να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλυτερη βελτίωση της επίδοσης μέσα σε διάστημα 3-4 εβδομάδων.
Μεταβατική περίοδος. Φάση 6. Στη μεταβατική περίοδο, επιβάλλεται μια ελαφρά μείωση όλων των φορτίων επιβάρυνσης και ο τομέας της γενικής προπόνησης καταλαμβάνει το μεγαλυτερο μέρος στη συνολική αναλογία. Η έμφαση δίνεται στη φυσική, ψυχολογική και συναισθηματική ξεκούραση του αθλητή. Σε καμμιά περίπτωση αυτή η περίοδος δεν πρέπει να είναι παθητική.
Προπονητικές μονάδες, μικρόκυκλοι και μεσόκυκλοι. Η σύγχρονη αντίληψη στη θεμελίωση ενός προπονητικού προγράμματος βασίζεται στον καθορισμό χρονικών περιόδων μικρής ή μεγάλης διάρκειας, χαρακτηρίζονται ως προπονητικές μονάδες, μικρόκυκλοι, μεσόκυκλοι και μακρόκυκλοι. Οι περίοδοι αυτές δίνουν τη δυνατότητα λεπτομερούς σχεδιασμού των περιόδων και των φάσεων της προπόνησης και διευκολύνουν την καταγραφή και τον έλεγχο της πορείας στον ετήσιο κύκλο. Προπονητική μονάδα. Είναι η πιο μικρή και απλή περίοδος άσκησης του αθλητή στην γενικότερη προσπάθεια επίτευξης ενός από τους αντικειμενικούς στόχους της προπόνησης π.χ εάν ο στόχος στη προπόνηση ενός ακοντιστή είναι η καλλιέργεια της τεχνικής, η προπονητική μονάδα μπορεί να περιλαμβάνει 15 ρίψεις χωρίς φόρα και 30 ρίψεις με ολόκληρο τον παλμό στο 80% της μέγιστης δυνατότητας του αθλητή. Εάν ο στόχος είναι η ανάπτυξη της μέγιστης δύναμης των κάτω άκρων με βαθειά καθίσματα η προπονητική μονάδα μπορεί να περιλαμβάνει 4 σειρές Χ 4 επαναλήψεις Χ 85% της μέγιστης δύναμης...Ο Μικρόκυκλος. Είναι ένα σύνολο προπονητικών μονάδων, που είναι οργανωμένος με τέτοιο τρόπο ώστε από κάθε μονάδα ξεχωριστά να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή βελτίωση των προπονητικών αξιών. Κάθε μικρόκυκλος περιέχει δύο ειδών προπονητικές μονάδες, τις μονάδες διέγερσης και μονάδες αποκατάστασης. Ο σχεδιασμός των μικρόκυκλων σε εβδομαδιαία βάση είναι ο πλέον συνιθησμένος και αποδοτικός...Ανάλογα με το είδος δραστηριότητας διακρίνονται σε: 1 προπονητικούς μικρόκυκλους οι οποίοι υποδιαιρούνται σε α) γενικής προετοιμασίας και β) ειδικής προετοιμασίας 2 Εισαγωγικούς μικρόκυκλους οι οποίοι σχεδιάζονται για να οδηγήσουν τον αθλητή στον αγώνα 3 3 Αγωνιστικούς μικρόκυκλους οι οποίοι σχεδιάζονται σε απόλυτη αρμονία και σχέση με τις απαιτήσεις του συγκεκριμένου αγώνα και 4 στους Μικρόκυκλους Αποκατάστασης, οι οποίοι σχεδόν πάντοτε ακολουθολυν τους αγώνες ή τοποθετούνται στο τέλος ενός μεσόκυκλου αμέσως μετά από έναν έντονο μικρόκυκλο. Μεσόκυκλος. Διαμορφώνεται από ένα σύνολο συγκεκριμένου αριθμού μικρόκυκλων, που απαιτούνται για να προάγουν τη γενική ή ειδική ή αγωνιστική κατάσταση του αθλητή στο προκαθορισμένο επίπεδο. Ένας μεσόκυκλος συνήθως έχει διάρκεια 4 εβδομάδων. Οι μεσόκυκλοι της προπαρασκευαστικής πειόδου διαρκούν 4-6 εβδομάδες, ενώ η διάρκεια των μεσόκυκλων της αγωνιστικής περιόδου είναι 2-4 εβδομάδες. Η δομή των μεσόκυκλων εξαρτάται από την εξειδίκευση του περιεχομένου της προπόνησης στις διάφορες περιόδους του ετήσιου κύκλου, τον αριθμό και το είδος των αγώνων, τα χρονικά διαστήματα μεταξύ τους, το σύνολο των ρυθμίσεων μεταξύ της προπόνησης και της αγωνιστικής επιβάρυνσης κτλ. Έτσι έχουμε 7 τύπους μεσόκυκλων και είναι οι βασικοί, οι αγωνιστικοί,οι μικτοί, οι προπαρασκευαστικοί, οι προαωνιστικοί, οι μεσόκυκλοι αποκατάστασης και οι ενδιάμεσοι μεσόκυκλοι...(σελ.406-416).
