Σίδηρος - Χάλυβας |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ΣίδηροςΟ σίδηρος, ως καθαρό στοιχείο, δεν χρησιμοποιείται σχεδόν πουθενά, λόγω των φτωχών μηχανικών ιδιοτήτων του. Στην Ορθοδοντική χρησιμοποιούμε κυρίως χάλυβα (κράμα σιδήρου με άνθρακα), όμως, μερικές πληροφορίες για τον σίδηρο έχουν ενδιαφέρον:
Ο σίδηρος παρουσιάζει αλλοτροπία, έχει δηλαδή, δύο μορφές κρυσταλλικής δομής, ανάλογα με τη θερμοκρασία.
ΧάλυβαςΗ προσθήκη άνθρακα στον σίδηρο (σε μικρές ποσότητες, έως 2%) αυξάνει σημαντικά τη σκληρότητά του και τον καθιστά ιδιαίτερα κατάλληλο για χρήση στην Ορθοδοντική (και αλλού). Υπάρχουν τρία είδη χάλυβα, όσον αφορά την κρυσταλλική δομή και τις μηχανικές και φυσικές ιδιότητες. Η μορφή του ωστενίτη (austenite) έχει εδροκεντρωμένη κυβική δομή, ενώ οι μορφές μαρτενσίτη (martensite) και φερρίτη (ferrite) έχουν χωροκεντρωμένη δομή. Ο άνθρακας και τα άλλα στοιχεία του κράματος είναι συνήθως υπό τη μορφή στερεού διαλύματος, δηλαδή, καταλαμβάνουν τους χώρους μεταξύ των ατόμων του σιδήρου στον κρύσταλλο. Στην Ορθοδοντική, για κατασκευή συρμάτων, χρησιμοποιείται η μορφή του ωστενίτη. Ο χάλυβας με μορφή ωστενίτη έχει την καλύτερη αντιοξειδωτική συμπεριφορά αλλά δεν μπορεί να υποστεί θερμική κατεργασία για αλλαγή των ιδιοτήτων του. Υπάρχουν δύο κυρίως τύποι, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε άνθρακα, χρώμιο και νικέλιο:
Επίσης περιέχονται μικρές ποσότητες Mg, Si, P και S. Το υπόλοιπο είναι Fe. Αυτοί οι τύποι αποτελούν την ομάδα 18-8 γιατί έχουν περίπου 18% Cr και 8% Ni. ΧρώμιοΤο Cr δίνει στο κράμα την ιδιότητα του ανοξείδωτου, γιατί δημιουργεί ένα επιφανειακό στρώμα οξειδίου του χρωμίου, που προστατεύει το υπόλοιπο κράμα από την οξείδωση (όταν είναι σε αναλογίες μεγαλύτερες από 10.5%). ΝικέλιοΤο Ni σταθεροποιεί τον χάλυβα στη μορφή του ωστενίτη, που, αλλιώς, είναι σταθερός μόνο σε υψηλές θερμοκρασίες (όπως είδαμε παραπάνω). ΠΡΟΣΟΧΗ. Το Ni είναι το πιο αλλεργιογόνο μέταλλο. Υπάρχει σε όλες σχεδόν τις μορφές του χάλυβα, καθώς και σε άλλα κράματα που χρησιμοποιούνται στην οδοντιατρική. Θα το βρείτε και σε σκουλαρίκια. Το τρύπημα των αυτιών, βλεφάρων, γλώσσας, μύτης και άλλων σημείων του σώματος (!) μπορεί να προκαλέσει υπερευαισθησία στο Ni. Από τη βιβλιογραφία προκύπτουν τα εξής στοιχεία:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
© 2003, Δ. Χαλαζωνίτης, E-mail: dhal@dhal.com |