Παρουσίαση/Προβολή
(THEOL285) - Χρήστος Καρακόλης
Περιγραφή Μαθήματος
Μελέτη του κατά Μάρκον Ευαγγελίου, του αρχαιότερου χριστιανικού ευαγγελίου. Μετάφραση από το πρωτότυπο κείμενο και ερμηνεία ιστορική, φιλολογική, αφηγηματική και θεολογική. Σύγκριση με τα άλλα ευαγγέλια, κυρίως με τα άλλα δύο συνοπτικά ευαγγέλια, των οποίων το κατά Μάρκον αποτελεί την κύρια πηγή. Ανάδειξη της θεολογικής ιδιοπροσωπίας και των θεολογικών στόχων του ευαγγελιστή. Τοποθέτηση του ευαγγελίου εντός της ευρύτερης πρωτοχριστιανικής γραμματείας, αλλά και εντός του ελληνορρωμαϊκού και ιουδαϊκού περιγύρου του. Διαχρονική κατανόηση, επίδραση και πρόσληψη του ευαγγελίου και της θεολογίας του. Αφηγηματολογική ανάλυση χαρακτήρων και ανάλυση της χρήσης παλαιοδιαθηκικών θεμάτων. Τοποθέτηση της ερμηνείας στο πλαίσιο των σύγχρονων ερευνητικών τάσεων. Ένταξη και κατανόηση του ευαγγελίου σε ορθόδοξο ερμηνευτικό και θεολογικό πλαίσιο.
Ημερομηνία δημιουργίας
Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2018
-
Περιεχόμενο μαθήματος
1. Εισαγωγή
α. Η έννοια «εὐαγγέλιον» (ετυμολογία, χρήση στον αρχαίο κόσμο, σημασιολογικός μετασχηματισμός)
β. Τα συνοπτικά ευαγγέλια (ονομασία, το συνοπτικό πρόβλημα, συνοπτικά ευαγγέλια και κατά Ιωάννην)
γ. Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο (σχέση με τα λοιπά ευαγγέλια, τόπος και χρόνος συγγραφής, το πρόβλημα του συγγραφέα, γλώσσα, περιεχόμενο, χειρόγραφη παράδοση, θεολογική ταυτότητα, ιστορία της ερμηνείας και πρόσληψη στην Ορθόδοξη Εκκλησία, βιβλιογραφία)
2. Ερμηνεία
α. 1,1-13: Εισαγωγή του ευαγγελίου
β. 1,14-8,26: Η δραστηριότητα του Ιησού στη Γαλιλαία και στις γύρω περιοχές
γ. 8,27-10,52: Η πορεία του Ιησού προς τα Ιεροσόλυμα
δ. 11,1-13,37: Η δραστηριότητα του Ιησού στα Ιεροσόλυμα
ε. 14,1-15,47: Το Πάθος του Ιησού
στ. 16,1-8: Ο κενός τάφος
ζ. 16,9-20: Αναστάσιμες διηγήσεις
3. Σύνοψη - συμπεράσματα
4. Παραρτήματα
α. Χριστολογικοί τίτλοι (υἱὸς θεοῦ, υἱὸς ἀνθρώπου, χριστός, υἱὸς Δαυίδ, κύριος, διδάσκαλος, προφήτης)
β. Το μυστικό του Μεσσία (η θεωρία του William Wrede) και ο ιστορικός Ιησούς
γ. Οι παραβολές του Ιησού
δ. Θαύματα και πίστη
ε. Ιστορικοκριτική μέθοδος και συγχρονικές προσεγγίσεις
στ. Το τέλος του Ευαγγελίου και αρχές κριτικης του κειμένου της Καινής Διαθήκης
Μαθησιακοί στόχοι
Κύριοι στόχοι του μαθήματος είναι
(α) να κατανοήσουν οι φοιτητές διά του παραδείγματος του κατά Μάρκον Ευαγγελίου τη μορφή, το περιεχόμενο, τη θεολογία και τη λειτουργία των ευαγγελικών κειμένων·
(β) να μάθουν να χρησιμοποιούν βασικά μεθοδολογικά εργαλεία για μια κριτική θεώρηση και αποτίμηση και μια εις βάθος κατανόηση των αρχαίων χριστιανικών κειμένων·
(γ) να αντιληφθούν τη σημασία της ένταξης των αρχαίων χριστιανικών κειμένων στο ιστορικοκοινωνικό τους πλαίσιο και να διακρίνουν μεταξύ αρχικής σημασίας και μεταγενέστερης ερμηνείας ή πρόσληψής τους·
(δ) να μπορούν να διακρίνουν εξελικτικά στάδια μεταξύ των διαφόρων θεολογικών αντιλήψεων και διατυπώσεων, καθώς επίσης και τη θεμελιώδη διαφορά μεταξύ ιστορίας, αφήγησης και ερμηνείας·
(ε) να μπορούν να χρησιμοποιήσουν και να εφαρμόσουν τις ανωτέρω κριτικές δεξιότητες και γνώσεις στη συνέχιση των σπουδών τους, καθώς επίσης και στον χώρο της θρησκευτικής εκπαίδευσης, της Εκκλησίας και της ευρύτερης κοινωνίας.
Βιβλιογραφία
1. Πηγές
Nestle - Aland: Novum Testamentum Graece, επιμ. B. και K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini και B. C. Metzger, 28η έκδοση, Stuttgart 2012.
Catenae Graecorum Patrum in Novum Testamentum. Tomus 1: In Evangelia S. Matthaei et S. Marci, επιμ. J. A. Cramer, Oxonii 1844.
Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, MPG 123, 488-681.
Ευθυμίου Ζιγαβηνού, Τὸ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, MPG 129, 766-852.
2. Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία
Αναστασίου Π. Ασλανίδη, Απόστολος Πέτρος: Η αναζήτησή του στα κανονικά ευαγγέλια, Θεσσαλονίκη 2020, 1-182.
Χαραλάμπου Γ. Ατματζίδη, Θεολογία της Καινής Διαθήκης, Θεσσαλονίκη 2019, 755-771.
Ιωάννη Δ. Καραβιδόπουλου, Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, Θεσσαλονίκη 2011.
Χρήστου Καρακόλη, Ο θάνατος του Ιωάννη του Βαπτιστή: Αφηγηματική τεχνική και χριστολογία στο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, Θεολογία 71 (2000), 245-307 = του ιδίου, Θέματα ερμηνείας και θεολογίας της Καινής Διαθήκης, Θεσσαλονίκη 2002, 15-104).
Χρήστου Καρακόλη, Το μυστικό του Μεσσία, Ανάπλασις 383 (1999), 188-191 = του ιδίου, Ερμηνευτικές προσεγγίσεις: Απαντήσεις σε απορίες από την Καινή Διαθήκη, Αθήνα 2005, 29-39.
Δημητρίου Τρακατέλλη (πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής), Εξουσία και Πάθος: Χριστολογικές απόψεις του κατά Μάρκον Ευαγγελίου, Αθήνα 1983.
Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα, Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, Αθήνα 2010.
3. Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
M. Eugene Boring, Mark: A Commentary, Louisville 2006.
Peter Dschulnigg, Das Markusevangelium, Stuttgart 2007.
James D. G. Dunn, Christianity in the Making. Volume 1: Jesus Remembered, Grand Rapids, 2003.
Morna D. Hooker, The Gospel according to St Mark, London 1981.
Christopher W. Skinner και Μatthew Ryan Hauge (επιμ.), Character Studies and the Gospel of Mark, London 2014.
William R. Telford, The Theology of the Gospel of Mark, Cambridge 1999.
Étienne Trocmé, L'évangile selon Saint Marc, Genève 2000.
William Wrede, The Messianic Secret, μετάφρ. J. C. C. Greig, Cambridge 1971.
Προτεινόμενα συγγράμματα
Ιωάννη Δ. Καραβιδόπουλου, Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, Θεσσαλονίκη 2011.
Δημητρίου Τρακατέλλη (πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής), Εξουσία και Πάθος: Χριστολογικές απόψεις του κατά Μάρκον Ευαγγελίου, Αθήνα 1983.