Παρουσίαση/Προβολή

(THEOL163) -  Βασίλειος Μεϊχανετσίδης

Περιγραφή Μαθήματος

 

Οἱ Σχέσεις Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας (ἢ Πολιτείας καὶ Θρησκευμάτων ἐν γένει) ἔχουν ἀδιαμφισβήτητα ἀναδειχθεῖ καὶ καταγραφεῖ ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ ἰσχυρότερα, ἀνθεκτικότερα, δυναμικότερα καὶ πιὸ ἐνδιαφέροντα φαινόμενα τῆς ἱστορίας τῶν κρατικῶν/πολιτειακῶν, θρησκευτικῶν καὶ κοινωνικῶν θεσμῶν καὶ τῶν διαθεσμικῶν σχέσεων διαχρονικά.

 

Ἀπὸ ἱστορικῆς ἀπόψεως, οἱ δύο αὐτοὶ θεσμοί -Ἐκκλησία καὶ Κράτος/Πολιτεία- ἄλλοτε ἀντιμάχονται σκληρά, ἄλλοτε συνεργάζονται ἐποικοδομητικά, ἀλληλο-διαπλεκόμενοι ἀρνητικὰ ἢ θετικά, ἄλλοτε πάλι λειτουργοῦν ἢ ἐπιχειροῦν νὰ λειτουργήσουν διακριτὰ ὁ ἕνας ἔναντι τοῦ ἄλλου. Σὲ κάθε περίπτωση, καλῶς ἢ κακῶς, δικαίως ἢ αδίκως, θεμιτῶς ἢ ἀθεμίτως ἀλληλεπιδροῦν καὶ ἀλληλεπηρεάζονται.

 

Οἱ Σχέσεις Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας ὑπῆρξαν προϊόντα ἰδεολογικῶν θεωρήσεων καὶ ἰδεολογημάτων (μεσσιανικῶν, πολιτειοκρατικῶν, ἱεροκρατικῶν, ἐθνικῶν κ.ἄ.), προταγμάτων, ρευμάτων, ἀναγκαιοτήτων, ἱστορικῶν καὶ κοινωνικῶν συνθηκῶν, προτεραιοτήτων ἢ ἀναγκαιοτήτων, ἐνῷ ἡ ἀνάδυση τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας συνδέεται μὲ τὸν ἕναν ἢ τὸν ἄλλο τρόπο μὲ μεγάλους ἐνίοτε μοναδικοὺς ἱστορικοὺς μετασχηματισμοὺς καὶ μεταβάσεις (μετασχηματισμὸς καὶ μετάβαση ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο κόσμο στὸν Χριστιανικό, Πολιτειοκρατία v. Ἱεροκρατία, Mεταρρύθμιση, Ὀθωμανοκρατία, Νέο Ἑλληνικὸ Κράτος κλπ), ποὺ καθόρισαν ἐν πολλοῖς καὶ αὐτὸν ἀκόμη τὸν ροῦ τῆς Ἱστορίας.

 

Τὸ τρέχον Μάθημα «Σχέσεις Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας» ἐπιχειρεῖ νὰ μελετήσει καὶ νὰ ἀποτυπώσει τὴ γενεαλογία καὶ τυπολογία τῶν σχέσεων, τὶς «ὑλικὲς συνθῆκες» ἐντὸς τῶν ὁποίων γεννήθηκαν καὶ ἐξελίχθηκαν οἱ διάφορες μορφὲς Σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας (πολυμορφία τοῦ φαινομένου), ἐνῷ ἡ διαχρονικὴ καὶ διατοπικὴ (χωροχρονική) ἐπισκόπηση τους θὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ ἐξετάσουμε τὶς δυναμικὲς ποὺ παρήγαγαν καὶ τὶς ἐπιδράσεις ποὺ ἀποτύπωσαν, μὲ ἔμφαση πάντοτε στὴν Ὀρθόδοξη καὶ ἑλληνικὴ περίπτωση Σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας στὰ διαχρονία της (Βυζάντιο, Ὀθωμανοκρατία, Νέα Ἑλλάς). 

 

Στόχος τοῦ μαθήματος εἶναι νὰ μελετήσουμε τὶς Σχέσεις Ἐκλησίας καὶ Πολιτείας ἐντὸς τῶν ἱστορικῶν ἀνὰ περίπτωση μελέτης πλαισίων τους, νὰ παρακολουθήσουμε τὶς ἐπισυμβάσες μεταπλάσεις ἐν τόπῳ καὶ χρόνω, τὶς διάφορες μορφές, ποὺ γεννήθηκαν καὶ ἐξελίχθηκαν, ἀλλὰ καὶ νὰ προβληματισθοῦμε μὲ ἀφορμή τὸ παρελθόν, γιὰ τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον τῶν Σχέσεων (ἐκκοσμίκευση, μετα-εκκοσμίκευση, σταδιακή ἀλλὰ ἐμφανὴς ἐπιστροφὴ τῆς θρησκείας στο προσκήνιο;), καταδεικνύοντας τὴ σημασία καὶ τὴν κεντρικότητα τοῦ ὅλου θέματος.

 

Μεθοδολογία

 

Κατά συνέπεια, τὸ μάθημα ἀρθρώνεται γύρω ἀπὸ δύο θεμελιώδεις ἄξονες : Ὁ πρώτος - Θεωρία τοῦ Δημοσίου Δικαίου καὶ Θεωρία τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου περὶ Σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας - ἔχει ὡς σκοπὸ νὰ μᾶς ἐξοικειώσει μὲ τὴ Θεωρία (θεωρίες, σχήματα ρύθμισης) τῆς μελέτης τῶν Σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, δίδοντας ἔμφαση στὴ γενεαλογία καὶ στὴν τυπολογία τῶν Σχέσεων.

 

Ὁ δεύτερος ἄξονας – Χαρακτηριστικὰ παραδείγματα καὶ μορφὲς ρύθμισης - ἑστιάζει σὲ συγκεκριμένα ἱστορικὰ παραδείγματα καὶ μορφές, τὰ ὁποῖα μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ χαρτογραφήσουμε τὶς σχέσεις, ὅπως αὐτές ἐνσαρκώθηκαν τοποχρονικὰ καὶ εἰδολογικὰ καὶ ἐν τέλει ἰδεολογικά (πολιτειοκρατικά-καισαροπαπικά, ἱεροκρατικά κλπ). Ἔμφαση θὰ δοθεῖ στὴ μελέτη τῆς Ἐπαναστατικῆς, Καποδιστριακῆς καὶ Ὀθωνικῆς περιόδου (1821-1852). Τὸ μάθημα ἐξετάζει τὴν ἐξέλιξη καὶ διαμόρφωση τῶν Σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας (ΣΕΠ) μετὰ τὴν θεμελίωση τοῦ νέου Ἑλληνικοῦ Κράτους μὲ ἔμφαση τὴν περίοδο 1827-1852.

 

Γενικὸς στόχος εἶναι νὰ ἀναδειχθεῖ ἡ πολυπλοκότητα καὶ ἡ περιπλοκότητα τῶν σχέσεων διαχρονικὰ καὶ διατοπικά, καθὼς ἐπίσης καὶ ἡ ἐπίδραση τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας στὴν ἑλληνικὴ περίπτωση. Στὴν προσπάθεια αὐτὴ θὰ ἀποφύγουμε τὴν προβολὴ καὶ υἱοθέτηση μιᾶς στατικῆς καὶ οἰονεὶ ἀναλλοίωτης θεώρησης ἢ σχήματος διαρρύθμισης. Ἀντιθέτως θὰ καταδείξουμε τὴν πολλαπλότητα καὶ τὴν ἐξελιξιμότητα.

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 17 Ιανουαρίου 2013