Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

Σχολική σκηνογραφική αισθητική και το σχολείο για όλους

Η σχολική σκηνή καθρεφτίζει τη λειτουργία της σχολικής κοινότητας, τις σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών, την οικονομική και συλλογική οργάνωση μίας εκπαιδευτικής μονάδας.

Ας θυμηθούμε τις φθαρμένες σχολικές φωτογραφίες όπου μπροστά συνήθως από το ίδιο σκηνικό φόντο μεμονωμένα παιδιά ντυμένα με τη σχολική στολή απήγγειλαν ένα ποίημα σε αντιδιαστολή με τις συλλογικές φωτογραφίες δεκάδων μαθητών που φορούν θεατρικό κοστούμι των τελευταίων 40 χρόνων για να συνειδητοποιήσουμε πόσα πράγματα έχουν αλλάξει στις σχολικές παραστάσεις.

Εδώ και δεκαετίες πιο συχνά παρακολουθούμε εκδηλώσεις με χειροποίητα κοστούμια, αφαιρετικά σκηνικά, συμβολικά αντικείμενα.

Με όρους της σκηνογραφικής αισθητικής, στη σχολική σκηνή έχουμε εγκαταλείψει τον ψευδορεαλισμό του 19^ου αιώνα και έχουμε περάσει στο μοντέρνο και στο μεταμοντέρνο αξιοποιώντας τους συμβολισμούς των χρωμάτων, την αξία της διηγητικής σκηνογραφίας της μεταθεατρικότητας, την αφαίρεση στο χώρο με τη χρήση λιγοστών στοιχείων για τη συγκρότηση μίας σκηνικής εικόνας.

Αυτή η αισθητική εξέλιξη καθρεφτίζει τον εκδημοκρατισμό της παιδείας, όπου η παράσταση δεν δημιουργείται για να ικανοποιήσει τις προσδοκίες της ηγεσίας του σχολείου όπως άλλοτε αλλά τον ορίζοντα υποδοχής μίας δημιουργίας που απευθύνεται στο σύνολο του σχολικής κοινότητας που περιλαμβάνει τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς /κηδεμόνες.

Στο μάθημα, θα εξετάσουμε πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο:

• Οι παιδαγωγικοί και διδακτικοί στόχοι του δημοκρατικού σχολείου
• Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής και το θέατρο ως σχολική εκδήλωση με καλλιτεχνική στόχευση κι όχι ως καλλιτεχνικό γεγονός προβολής της σχολικής μονάδας
• Η προσέγγιση του θεατρικού χώρου και του κοστουμιού από το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο θέατρο
• Η αισθητική προσέγγιση του Θεάτρου για Παιδιά και Νέους στην Ελλάδα
• Η παράδοση των πρωτοπόρων του σχολικού/παιδικού θεάτρου και των παιδαγωγών της θεατρικής τέχνης (Β. Ρώτας / Σ. Καραντινός/ Σ. Βασιλείου / Κ. Κουν / Ε. Θεοχάρη-Περάκη)

Σε β΄στάδιο θα εξετάσουμε τη σχολικη θεατρική παράσταση ως μία συλλογική δημιουργία των παιδιών που οφείλει να στηρίζεται στα υλικά, τα μέσα και τις δυνατότητες του σχολείου αξιοποιώντας με το μέγιστο δυνατό αλλά και παράλληλα απλό και συμβολικό τρόπο τις διαθέσιμες τεχνολογίες κάθε σχολικής μονάδας. Γι'αυτό το σκοπό το μάθημα θα συνεχιστεί σε ένα πραγματικό σχολικό περιβάλλον, την αίθουσα εκδηλώσεων/θέατρο των Ραλλείων Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων Πειραιά.

Σε αυτή τη φάση των μαθημάτων θα ασχοληθούμε με τον χειρισμό του φωτισμού σε μία σχολική παράσταση, ως σκηνογραφικό και δραματουργικό μέσο, με την κατασκευή σκηνογραφικών μικρομονάδων με βάση τελάρα, υφάσματα και κινητά αντικείμενα, με τη δημιουργία κοστουμιών με οδηγό υπάρχοντα ρούχα αλλά και απλά σχολικά υλικά (χαρτιά απλά, γκοφρέ κ.ά). Όλες οι δημιουργίες θα έχουν ως στόχο την αισθητική επιμέλεια συγκεκριμένων παραγωγών του σχολείου που θα μας φιλοξενήσει ή και σχολείων επιλογής των συμμετεχόντων.

Μαθησιακοί στόχοι

Με το πέρας του μαθήματος, οι σπουδαστές θα γνωρίζουν: 

• να εφαρμόζουν αισθητικά ζητούμενα του σκηνογραφικού/σκηνοθετικού μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού στη σχολική αισθητική με παιδαγωγική / διδακτική αιτιολόγηση.
• να εξηγούν τη σημασία της διαχείρισης του χώρου παράστασης και του σκηνικού χώρου σε μία σχολική παράσταση.
• να διακρίνουν τα σκηνικά και ενδυματολογικά μέσα που συγκροτούν το αισθητικό ύφος μίας παράστασης
• να διακρίνουν το ιστορικό από το θεατρικό/ χαρακτηρολογικό κοστούμι.
• να επιλέγουν τις κατάλληλες κατασκευαστικές λύσεις που να ικανοποιούν τόσο την αισθητική όσο και την παιδαγωγική/διδακτική στοχοθεσία μίας σχολικής παράστασης
• να χειρίζονται τα βασικά υλικά κατασκευής σκηνικών/κοστουμιών στο σχολικό πλαίσιο.
• να ελέγχουν και να χειρίζονται τον οικονομικό προϋπολογισμό μίας σχολικής παράστασης.

Βιβλιογραφία

1. Ίλια Λακίδου, «Η σκηνογραφία στο έργο του Άγγελου Τερζάκη: η ανάγκη και το πρόβλημα της μεγάλης παραγωγής» στο: Θ.Αλεξιάδου, Μιχ.Αντωνίου (επιμ.), Άγγελος Τερζάκης: αγωνιών και άγρυπνος: πρακτικά επιστημονικής ημερίδας,  Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2021, σ. 235-247.
2. Ίλια Λακίδου, «Σκηνογράφοι στο θέατρο και στον κινηματογράφο την πρώτη και δεύτερη μεταπολεμική περίοδο (1949-1967 και 1968-1989)» στο: Γ. Π. Πεφάνης, Ι.Αθανασάτου (επιμ.), Σκηνές, εικόνες, βλέμματα: διασταυρώσεις του θεάτρου και του κινηματογράφου, Εκδόσεις ΕΑΠ, Αθήνα, 2021, σ. 149-159.
3. Μαρία Κονομή, Μοντέρνα και σύγχρονη σκηνογραφία: ορόσημα και εξελίξεις. Μία σύντομη επισκόπηση,Κάπα, 2021 
4. Ίλια Λακίδου, «Ο σχολικός θεατρικός χώρος ως πεδίο ανάδειξης και διάχυσης της πολιτιστικής δράσης του σχολείου: πραγματικότητα και προοπτικές», στο: Γιώτα Παπαδημητρίου, Χριστόφορος Κωσταρής (επιμ.), 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Εκπαίδευση στον 21^ο αιώνα: σχολείο και πολιτισμός», ΕΚΕΔΙΣΥ, Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος, Κολλέγιο Αθηνών, 10-12/05/2019, Πρακτικά Συνεδρίου, τόμος Β΄, σ.514-525.
5. Βασίλης Ρώτας, Οδηγός για θεατρικές παραστάσεις, Αθήνα, 1930.
6. Αnn Surgers, Σταθμοί της σκηνογραφίας του Δυτικού θέατρου, Εισαγωγή, Μτφ, Επίμετρο Ίλια Λακίδου Αιγόκερως, 2014
7. Oscar G. Brockett, Margaret A. Mitchell, and Linda Hardberger "Making the Scene A History of Stage Design and Technology in Europe and the United States", 2010
8. Καραϊσκου, Βίκυ, Εικαστικές και σκηνικές πρωτοπορίες το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, Παπασωτηρίου, 2009.
9. Freydefont, Marcel. Petit traité de scénographie: Représentation de lieu / Lieu de representation. Nantes: Maison de la Culture de Loire- Atlantique / Éditions joca seria, 2007.
10. Carlson, Marvin. Places for perfomances: The Semiotics of Theatre Architecture. Usa: Cornell University Press,1993.
11. Howard, Pamela. Τι είναι η σκηνογραφία; Θεσσαλονική: 2005.
12. Landa & Landa,  To θέατρο και τα παιδιά: παιχνίδια, έργα, κοστούμια και σκηνικά, Μτφ. Πίτσα Μπουρνόζου, Βασιλείου, 1998
13. Ελένη Θεοχάρη-Περάκη, Κουκλοθέατρο: τέχνη και τεχνική, Εστία, 1994.
14. James Hull Miller, Self-supporting scenery, Meriwether Publishing Ltd, 1993.