Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

• Βιολογικό και κοινωνικό φύλο: Από τη νατουραλιστική/ουσιοκρατικά προσανατολισμένη προσέγγιση στη διάχυση του κοινωνικού κονστρουξιονισμού
• Σύγχρονες θεωρίες για το κοινωνικό φύλο: Ξεπερνώντας τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων και κατανοώντας τον ρευστό/δυναμικό χαρακτήρα του φύλου
• Σύγχρονα ζητήματα περί έμφυλων ταυτοτήτων (π.χ. αναδυόμενες θηλυκότητες, ηγεμονική αρρενωπότητα) και διεμφυλικές προκείμενες (π.χ. ετεροκανονικότητα)
• Το φύλο ως πηγή/πεδίο διακρίσεων και το αίτημα της έμφυλης ισότητας: Φεμινιστική σκέψη, πατριαρχία, ανδρικό προνόμιο/μέρισμα και διαθεματικότητα
• Μορφές και θεωρήσεις του σεξισμού: Έκδηλος/παραδοσιακός, αμφίθυμος, μοντέρνος, πεφωτισμένος/μεταφεμινιστικός, εσωτερικευμένος και ετεροσεξισμός

Μαθησιακοί στόχοι

Μέσα από τις δραστηριότητες του μαθήματος αναμένεται ότι οι φοιτήτριες/ές:

• θα κατανοούν σε βάθος μια σειρά από θεωρητικά και εμπειρικά ζητήματα σε σχέση με το φύλο, τις έμφυλες ταυτότητες και τους έμφυλους ρόλους,
• θα προβαίνουν σε κριτική ανάλυση, συστηματική επεξεργασία αλλά και παραγωγική συζήτηση σχετικά με όλα τα επίμαχα ζητήματα φύλου,
• θα αναγνωρίζουν τις διάφορες μορφές έμφυλων διακρίσεων και θα μπορούν να εντοπίζουν τις δυσδιάκριτες και λανθάνουσες μορφές σεξισμού,
• θα αναπαράγουν εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και της δημόσιας σφαίρας, έναν δόκιμο επιστημονικό λόγο αναφορικά με τα θέματα που συνάπτονται με το πεδίο του φύλου και των έμφυλων διακρίσεων.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Το μάθημα προβλέπει τη συμμετοχή σε γραπτή άσκηση, η οποία θα λάβει χώρα στο δεύτερο μισό του εξαμήνου. Η άσκηση θα αφορά τον κριτικό και αναλυτικό σχολιασμό, με βάση τις θεωρήσεις περί έμφυλων διακρίσεων, σκόπιμα οριακών, αμφιλεγόμενων και επίμαχων περιπτώσεων, οι οποίες θα παρουσιαστούν μέσα από κείμενα Μέσων.

Ο τελικός βαθμός απονέμεται μετά τη συμμετοχή στη γραπτή άσκηση και τη συμμετοχή σε γραπτές εξετάσεις με θέματα ανάπτυξης στο τέλος του εξαμήνου. Το μάθημα αξιολογείται από:

• τη συμμετοχή στην άσκηση (30% του βαθμού),
• τη συμμετοχή στις εξετάσεις εξαμήνου (70% του βαθμού),
• την ενεργή συμμετοχή στο μάθημα.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Βασικά συγγράμματα

Λιότζης, Βαγγέλης (2021). Σεξισμός: Προσεγγίζοντας την Επίμαχη Αμφιθυμία. Αθήνα: Futura.

Πετράκη, Γεωργία και Μαρία Στρατηγάκη (επιμ.) (2022). Εισαγωγή στις Σπουδές Φύλου: Θεωρία και Έρευνα στις Κοινωνικές Επιστήμες. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Συμπληρωματική βιβλιογραφία

Arnot, Madeleine (2006). Διαδικασίες Αναπαραγωγής του Φύλου: Εκπαιδευτική Θεωρία και Φεμινιστικές Πολιτικές. Μτφρ. Χριστίνα Αθανασιάδου και Κατερίνα Ι. Δαλακούρα. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Βαρίκα, Ελένη (2009). Για μια Πολιτική Γραμματική του Φύλου. Μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, Αθήνα: Πλέθρον.

Butler, Judith (2009). Αναταραχή Φύλου: Ο Φεμινισμός και η Ανατροπή της Ταυτότητας. Επιμ. Βενετία Καντσά, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Connell, Raewyn (2006). Το Κοινωνικό Φύλο. Μτφρ. Ελένη Κοτσυφού, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Δενδρινού, Βασιλική (επιμ.) (2008). Φεμινιστικές Παρεμβάσεις στις Σύγχρονες Επιστήμες: Μωσαϊκό Παραδειγμάτων. Αθήνα: Εκδόσεις Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Δημητρίου, Σωτήρης (επιμ.) (2001). Ανθρωπολογία των Φύλων. Αθήνα: Σαββάλα.

Evans, Mary (2004). Φύλο και Κοινωνική Θεωρία. Μτφρ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Αθήνα: Μεταίχμιο.

Ζαββού, Αλεξάνδρα, Νέλλη Καμπούρη και Μαρία Στρατηγάκη (επιμ.) (2013). Φύλο, Μετανάστευση, Διαπολιτισμικότητα. Αθήνα: Νήσος.

Καλαντίδης, Άρης, Μαρία Μαντουβάλου, Ειρήνη Μίχα και Μαρία Στρατηγάκη (επιμ.) (2022). Έμφυλες Προσεγγίσεις στη Μελέτη της Πόλης: Συνομιλίες με το Έργο της Ντίνας Βαΐου. Αθήνα: Νήσος.

Καντσά, Βενετία, Βασιλική Μουτάφη και Ευθύμιος Παπαταξιάρχης (επιμ.). (2012). Μελέτες για το Φύλο στην Ανθρωπολογία και την Ιστορία. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Καραμεσίνη, Μαρία (2021). Γυναίκες, Φύλο και Εργασία στην Ελλάδα. Αθήνα: Νήσος.

Laqueur, Thomas (2003). Κατασκευάζοντας το Φύλο: Σώμα και Κοινωνικό Φύλο από τους Αρχαίους Έλληνες έως τον Φρόιντ. Μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου. Αθήνα: Πολύτροπον.

Λεοντσίνη, Μαίρη (επιμ.) (2010). Φύλο και Κοινωνικό Κεφάλαιο. Αθήνα: Κριτική.

Levet, Bérénice (2019). Η Θεωρία του Φύλου ή Ένας Κόσμος Αγγελικά Πλασμένος. Μτφρ. Μυρσίνη Γκανά. Αθήνα: Ποικίλη Στοά.

Νίνα-Παζαρζή, Ελένη (2019). Κοινωνικό Φύλο και Εργασία. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.

Παπαγεωργίου, Γιώτα (2010). Φύλο και Έρευνα. Αθήνα: Gutenberg.

Παπάνης, Ευστράτιος και Ανδρομάχη Μπούνα (επιμ.) (2021). Διαστάσεις της Αρρενωπότητας. Αθήνα: Ηδυέπεια.

Ρεθυμιωτάκη, Ελένη, Μαρίνα Μαροπούλου και Χριστίνα Τσακιστράκη (2015). Φεμινισμός και Δίκαιο. Αθήνα: Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα.

Στρατηγάκη, Μαρία (2007). Το Φύλο της Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Χαλκιά, Αλεξάνδρα (επιμ.) (2021). Έθνος και Φύλο σε Κρίση: Αρρενωπότητες στο Προσκήνιο. Αθήνα: Futura.

Συναφή ελληνόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά

• Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών
• Επιστήμη και Κοινωνία
• Κοινωνιολογική Επιθεώρηση
• Σύγχρονα Θέματα
• Φεµινιστιqά

Πρόσθετες πληροφορίες

Στην ενότητα «Έγγραφα», έχουν αναρτηθεί κείμενα ενδιαφέροντος αναφορικά με επιμέρους ζητήματα φύλου, στην ελληνική γλώσσα.

Στο πλαίσιο του μαθήματος, υποδεικνύεται επιπλέον βιβλιογραφία, η οποία είναι διαθέσιμη μέσω της βιβλιοθήκης της Σχολής και των άλλων βιβλιοθηκών του Πανεπιστημίου.