Παρουσίαση/Προβολή

(86Ε20) -  Στέφανος Ρέγκας

Περιγραφή Μαθήματος

Η σκέψη του Nietzsche, ενός από τους φιλοσόφους που καθόρισαν όσο λίγοι τις πνευματικές εξελίξεις του εικοστού αιώνα, είναι γνωστή για τον σκοτεινό και πολύσημο χαρακτήρα της, κάτι που δείχνει να ενισχύει μάλλον παρά να απομειώνει τη γοητεία που έχει ασκήσει ο Γερμανός στοχαστής στις γενιές των αναγνωστών που εντρύφησαν στο έργο του. Το μάθημα αποσκοπεί σε μια επισκόπηση βασικών εννοιών του φιλοσόφου, με έμφαση στη σκέψη του περί ηθικής και με βάση την ανάγνωση δύο κειμένων διαφορετικού και εν μέρει αλληλοσυμπληρωματικού χαρακτήρα. Προς τον σκοπό αυτόν, oι φοιτητές/ριες θα εισαχθούν αρχικά στο ιστορικό συγκείμενο και στην ταραχώδη επιστημονική και φιλοσοφική διαδρομή του Nietzsche. Στη συνέχεια, αντί μιας χρονολογικής ή αμιγώς θεματικής παρουσίασης των έργων του, θα χρησιμοποιηθεί προνομιακά Το λυκόφως των ειδώλων [1889], έργο που συντάχθηκε από τον ίδιο ακριβώς ως γενική εισαγωγή στη σκέψη του: «αν θέλετε να σχηματίσετε μια ιδέα για το πώς όλα ήταν με το κεφάλι κάτω πριν από μένα, αρχίστε μ’ αυτό το κείμενο» (Ecce homo). Η ανάγνωση τού εν λόγω βιβλίου θα συνοδευτεί από θεματικές εξορμήσεις στην τριλογία έργων με αφορισμούς της μεσαίας περιόδου: Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο [1878], Χαραυγή [1881] και Χαρούμενη επιστήμη [1882]. Η περιήγηση αυτή αποσκοπεί στην εξοικείωση με ορισμένες κεφαλαιώδεις έννοιες του νιτσεϊκού στοχασμού, όπως αυτές εμφανίζονται κατά την ανάπτυξή του, οι οποίες θα παρουσιαστούν τόσο αυτόνομα, όσο και ως κριτικές τοποθετήσεις απέναντι σε ανταγωνιστικές εννοιολογήσεις από την ιστορία της φιλοσοφίας. Με δεδομένα αυτά  τα εφόδια, θα προβούμε σε μια καταβύθιση στο πιο μεθοδολογικά συγκροτημένο έργο του φιλοσόφου, τη Γενεαλογία της ηθικής [1887], στο οποίο θα αφιερωθεί το δεύτερο σκέλος του εξαμήνου. Κατά την πλοήγησή μας στο νιτσεϊκό corpus, θα δώσουμε έμφαση σε θεματικές όπως η αλήθεια, η ελευθερία της βούλησης, η σωματικότητα, η αισθητική και η τέχνη, το ασκητικό ιδεώδες, ο μηδενισμός και ο νιτσεϊκός αντιμηδενισμός, η επαναξιολόγηση όλων των αξιών, η αντίληψη του εαυτού, τα ένστικτα και οι ανταγωνιστικές ενορμήσεις, κ.ά.

 

Η εξέταση της νιτσεϊκής σκέψης, και η έμφαση που θα δοθεί στην κριτική που ασκεί ο φιλόσοφος στο σύνολο των πρότερων ηθικών θεωριών, θα λειτουργήσει ως έναυσμα για την πραγμάτευση μιας σειράς ερωτημάτων, μεταξύ των οποίων και τα εξής:

• Πώς κατανοείται η ηθική σκέψη του Nietzsche στη σχέση της με την πολιτική, την ιστορία, την ψυχολογία και την πολεμική;
• Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της νιτσεϊκής κριτικής; Πώς πρέπει να αποτιμήσουμε τις ερμηνείες πρότερων στοχαστών που προτείνει ο Nietzsche;
• Ποια είναι η επικαιρότητα του νιτσεϊκού στοχασμού; Πού οφείλεται η διαρκής γοητεία που φαίνεται να ασκεί; Πώς αναλήφθηκε το νιτσεϊκό διάβημα κατά την πορεία του εικοστού αιώνα;
• Κατά πόσο είναι δυνατή, και θεμιτή, μια συστηματική ανασυγκρότηση μιας υφολογικά αποσπασματικής σκέψης όπως αυτή του Nietzsche; Τι βαθμός ενότητας μπορεί να αποδοθεί στο σύνολο του νιτσεϊκού corpus; Πώς μπορούμε να διασυνδέσουμε τις ποικίλες έννοιες που επανέρχονται στο στοχασμό του;

Ημερομηνία δημιουργίας

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2024