Παρουσίαση/Προβολή

(PHS673) -  ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ

Περιγραφή Μαθήματος

1. Συνοπτική Περιγραφή

Στόχος του μαθήματος «Ιστορία των Φυσικών Επιστημών» είναι να εισαγάγει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στην ιστορία και τη φιλοσοφία των φυσικών επιστημών, εξετάζοντας σημαντικά επεισόδια από την εξέλιξη της φυσικής κυρίως κατά τον 20ό αιώνα. Η ουσιώδης κατανόηση των εννοιών στη φυσική επιστήμη προϋποθέτει την κατανόηση της ιστορικής τους εξέλιξης καθώς και την αναγνώριση της αναγκαιότητας της εισδοχής του διανοητικά νέου. Είναι χαρακτηριστική η ρήση του Erwin Schrödinger, ενός από τους πρωτεργάτες της κβαντικής θεωρίας, ότι «δεν υπάρχει ανθρώπινη γνώση που να μην αποσπάται από τον επιστημονικό της χαρακτήρα όταν λησμονηθεί κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήθηκε, σε ποια ερωτήματα απάντησε και ο σκοπός για τον οποίο παράχθηκε». Επίσης εξετάζονται βασικά στοιχεία της αλληλεπίδρασης φυσικής και φιλοσοφίας αναδεικνύοντας τη λειτουργική και αμφίδρομη σχέση εμπλουτισμού τους.

 

2. Περίγραμμα Μαθήματος

• Εισαγωγή στην ιστορία και φιλοσοφία των φυσικών επιστημών. Φυσικές επιστήμες και φιλοσοφία.
• Η νευτώνεια σύνθεση: Philosophiae Naturalis Principia Mathematica. Η ανάπτυξη του μηχανικισμού: απόλυτος αιτιοκρατικός καθορισμός. Η θεώρηση περί απόλυτου χώρου και χρόνου στον Νεύτωνα. Η σχεσιοκρατική κριτική των Leibniz και Berkeley.
• Ο εμπειριοκριτικισμός του Mach: η γέννηση του επιστημονικού θετικισμού. Το όραμα περί της ενοποιημένης επιστήμης. Η αναδιατύπωση της νευτώνειας μηχανικής από τον Mach υπό φαινομεναλιστική σκοπιά. Ο βαθύς επηρεασμός του Einstein.
• Οι εννοιολογικές επαναστάσεις στη φυσική στις αρχές του 20ού αιώνα. Η πορεία του Einstein προς τη θεωρία της σχετικότητας. Η αρχή της ειδικής σχετικότητας ως μεταθεωρητική συγκροτούσα αρχή. Από τον χώρο και χρόνο στον χωρόχρονο: ο απόλυτος κόσμος του Minkowski.
• Φιλοσοφικές συνέπειες της θεωρίας της σχετικότητας. Δομή κώνου φωτός και αιτιότητα. Αντικειμενικότητα και φυσική περιγραφή. Πρόταση Mach και γενίκευση της αρχής της σχετικότητας.
• Η κλασική θεώρηση του κόσμου: γνωσιολογικές προϋποθέσεις, οντολογικές προεκτάσεις.
• Ιστορική εξέλιξη της κβαντικής θεωρίας: ανατροπή του μηχανιστικού προτύπου.
• Πρόδρομες αρχές της κβαντικής μηχανικής: αρχή της απροσδιοριστίας, αρχή της συμπληρωματικότητας.
• Το πρόβλημα της κβαντικής μέτρησης. Η εισδοχή της συνείδησης του παρατηρητή κατά von Neumann. Το παράδοξο της γάτας του Schrödinger.
• Το επιχείρημα των Einstein, Podolsky και Rosen (EPR) περί μη πληρότητας της κβαντικής θεωρίας: «Μπορεί η κβαντομηχανική περιγραφή της φυσικής πραγματικότητας να θεωρηθεί πλήρης;».
• Από τη μεταφυσική στη φυσική: Διάρρηξη των ανισοτήτων Bell και το καινοτόμο φαινόμενο της κβαντικής σύμπλεξης.
• Διαμάχη ρεαλισμού/αντιρεαλισμού υπό το πρίσμα της νέας φυσικής. Η σχέση θεωρίας -- κόσμου. Επιστημονική γνώση και αντικειμενικότητα.

 

3. Συγγράμματα

Επιλογή μεταξύ των ακόλουθων δύο διδακτικών εγχειριδίων:

• Καρακώστας, Β.: Φιλοσοφία της Φυσικής. Gutenberg, 2024.
• Kragh, H.: Οι Γενιές των Κβάντων. Κάτοπτρο, 1999.

Πέραν των συγγραμμάτων, ορισμένες από τις δημοσιευμένες εργασίες μου στο αντικείμενο του μαθήματος ανακτώνται άμεσα από την ιστοσελίδα

https://uoa.academia.edu/VassiliosKarakostas

 

      4. Παραδόσεις

Τρίτη 16:30 – 20:30, Αίθουσα Αρχιμήδης, Τμήμα Φυσικής

Εναρκτήριο μάθημα: Τρίτη 1 Οκτωβρίου 2024

Ημερομηνία δημιουργίας

Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2024