Παρουσίαση/Προβολή

(73ΦΛΣ215) -  Παναγιώτης Πουλακίδας

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα αποτελεί μια συστηματική εισαγωγή στη φιλοσοφία της Ελληνιστικής Εποχής, μιας περιόδου όπου η φιλοσοφία μεταμορφώνεται ριζικά υπό το βάρος των νέων ιστορικών, πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών που δημιουργούνται μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στο ευρύ αυτό πολιτισμικό πλαίσιο, η πόλη–κράτος χάνει τον παλαιό της ρόλο ως κατεξοχήν χώρος πολιτικής δράσης, και το άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με μια απρόσωπη, κοσμοπολιτική πραγματικότητα. Αυτή η αλλαγή οδηγεί σε μια εντυπωσιακή μεταστροφή της φιλοσοφίας: από τη θεωρητική συζήτηση περί της αντικειμενικής τάξης του κόσμου, σε μια φιλοσοφία με έντονο ηθικό και θεραπευτικό προσανατολισμό, που έχει ως στόχο την πραγμάτωση ενός ευσταθούς, αυτόνομου και ακέραιου βίου μέσα σε ένα ασταθές και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Σε αυτό το πλαίσιο αναδύονται οι ελληνιστικές σχολές,  οι οποίες, παρά τις έντονες διαφορές τους, μοιράζονται την πεποίθηση ότι η φιλοσοφία πρέπει να λειτουργεί ως τέχνη του βίου και ως θεραπεία της ψυχής. Ο Επικουρισμός δίνει έμφαση στη φυσική κατανόηση του κόσμου και στη διάκριση των επιθυμιών, επιδιώκοντας να εξαλείψει τους φόβους που ταράζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο Κυνισμός επιλέγει μια ριζική κριτική της κοινωνίας και των συμβάσεών της, προτείνοντας την αυτάρκεια και την απλότητα ως θεμέλια της ελευθερίας. Ο Στωικισμός διαμορφώνει ένα από τα πιο συνεκτικά συστήματα της αρχαιότητας, θεμελιωμένο στην ιδέα ότι ο κόσμος έχει λογική δομή και ότι η ευδαιμονία επιτυγχάνεται με τη ζωή «κατὰ φύσιν». Παράλληλα, ο Πυρρώνειος Σκεπτικισμός και, αργότερα, η Σκεπτική Ακαδημία θέτουν σε αμφισβήτηση τη δυνατότητα της βέβαιης γνώσης, αναδεικνύοντας την ἐποχή και την αναστολή της κρίσης ως οδούς για την κατάκτηση της αταραξίας.

Μέσα από την εξερεύνηση αυτών των σχολών, το μάθημα φωτίζει τον πλούτο και την ποικιλία της ελληνιστικής φιλοσοφίας, αναδεικνύοντας την κεντρική της ιδέα: ότι η φιλοσοφία δεν είναι απλώς θεωρία, αλλά μια πρακτική τέχνη που στοχεύει στη μεταμόρφωση του εαυτού και στην επίτευξη ενός σταθερού, γαλήνιου και ευτυχισμένου βίου.

Σχεδιάγραμμα μαθήματος:

1. Εισαγωγή: Επεξήγηση ελληνιστικής περιόδου ιστορικά και φιλοσοφικά. Γεγονότα, πρόσωπα και φιλοσοφικά ερωτήματα.
2. Επίκουρος: Η ατομική δομή του κόσμου και η φαντασία ως κριτήριο αλήθειας.
3. Επίκουρος: Το επιχείρημα από την κούνια και οι ηδονές: Καταστηματική και κινητική ηδονή.
4. Επίκουρος: Η επικούρεια ανάλυση της επιθυμίας και τα πάθη της ψυχής.
5. Επίκουρος: Ο φόβος του θεού, ο φόβος του θανάτου και ο υπολογισμός της ηδονής: ηδονικός λογισμός και αταραξία.
6. Κυνικοί: Βασικές αρχές κυνικής φιλοσοφίας: Η αταραξία ως συνέπεια της αυτάρκειας.
7. Στωικοί: Η αιτιακή δομή του κόσμου, η θεία πρόνοια και ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής ως «ζωή σύμφωνη με τη φύση».
8. Στωικοί: Αρετές, κακίες, αδιάφορα: Τα πάθη και οι ευπάθειες στη στωική φιλοσοφία.
9. Στωικοί: Oι Στωικοί για την ψυχή: Φαντασία, Λόγος και συγκατάθεση.
10. Στωικοί: Η αταραξία ως συνέπεια της γνώσης του κόσμου.
11. Πυρρώνειος Σκεπτικισμός: Αμφισβητώντας τη δυνατότητα να γνωρίσουμε: Η αταραξία ως μορφή αμφισβήτησης.
12. Η αναβίωση του Σκεπτικισμού: Η σκεπτική ακαδημία. Επανάληψη - συζήτηση για τις εξετάσεις.

Ημερομηνία δημιουργίας

Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2025