Παρουσίαση/Προβολή

(PHIL1791) -  Μαριάνθη Καπλάνογλου, Γεώργιος Κούζας

Περιγραφή Μαθήματος

Στο εισαγωγικό αυτό μάθημα εξετάζεται ο λαϊκός πολιτισμός ως αντικείμενο της έρευνας, και οι όροι, έννοιες
και πρακτικές συγκρότησης της πνευματικής ιστορίας και επιστημονικής παράδοσης του πεδίου των λαογραφικών σπουδών.
Το μάθημα χωρίζεται σε δύο μέρη.

Στο πρώτο μέρος
εξετάζονται οι κύριες θεωρίες, τα βασικά είδη και οι
πρωτοπόροι της λαογραφικής έρευνας, στην Ελλάδα
και διεθνώς. Πιο συγκεκριμένα θα αναλυθούν.
α) Οι προσπάθειες και οι δυσκολίες ορισμού του λαϊκού πολιτισμού, η διαμόρφωση μιας επιστημονικής ορολογίας και η ανάπτυξη της επιστήμης της λαογραφίας σε
διαφορετικές χρονικές περιόδους και χώρες, με τους κύριους εκπροσώπους της, και η σημερινή της παρουσία.
β) Το πνευματικό και ιστορικό υπόβαθρο της λαογραφίας στην Ευρώπη και αλλού, ξεκινώντας από τα
έργα του γαλλικού Διαφωτισμού, του γερμανικού Ρομαντισμού και των συναφών κινήσεων του 19ου και των
αρχών του 20ού αι., ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο
ιστορικό υπόβαθρο και τη δημιουργία της ελληνικής
λαογραφίας.
γ) Τα κύρια θέματα του λαϊκού πολιτισμού (λαογραφικές θεωρίες του είδους και επιμέρους είδη του λαϊκού
πολιτισμού) και
δ) οι σημαντικές λαογραφικές θεωρίες που δείχνουν την εξέλιξη και σύγχρονη διαμόρφωση ενός επιστημονικού πεδίου σε διεθνή κλίμακα.
Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος, εστιάζουμε στις
διάφορες μεθόδους έρευνας, τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει ο λαογράφος, προκειμένου να προσεγγίσει
πληρέστερα το πολυσχιδές αντικείμενο του λαϊκού πολιτισμού. Αρχικά, θα αναλυθεί το γενικό θεωρητικό πλαίσιο
της ποιοτικής κοινωνικής έρευνας με αναφορά σε κύριες
θεωρητικές σχολές (θετικισμός, κριτική θεωρία, φαινομενολογία, ερμηνευτική, κοινωνικός κονστρουκτιβισμός,
κριτικός ρεαλισμός κ.ά.).
Στη συνέχεια, θα αναλυθούν τόσο οι παλαιότερες μεθοδολογικές προσεγγίσεις της ελληνικής λαογραφίας
(συγκριτική μέθοδος, φιλολογικο-ιστορική μέθοδος, ιστορικο-γεωγραφική προσέγγιση κ.ά.) όσο και οι σύγχρονες λαογραφικές προσεγγίσεις, που αποσκοπούν σε μια διεπιστημονική ολιστική προσέγγιση των κοινωνικών
φαινομένων (εθνογραφική μέθοδος, κοινωνικο-ιστορική
μέθοδος, ιστορικο-ανθρωπολογική προσέγγιση κ.ά.).
Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στην ανάλυση περιεχομένου (content analysis). Πρόκειται για μια μέθοδο δευτερογενούς ανάλυσης υλικού, που ενδείκνυται για την προσέγγιση διάφορων μορφών γραπτών τεκμηρίων
(εθνογραφικές καταγραφές, κείμενα ατομικών ή ομαδικών συνεντεύξεων, κείμενα από τον Τύπο, λογοτεχνικά
κείμενα).
Στα μαθήματα θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην επιτόπια και την αρχειακή έρευνα. Συγκεκριμένα, στο μάθημα
περιλαμβάνονται ασκήσεις επιτόπιας έρευνας (έρευνα
πεδίου, συμμετοχική παρατήρηση, συνεντεύξεις ατομικές και ομαδικές, ομάδες εστίασης) στον αγροτικό και
τον αστικό χώρο, καθώς και αρχειακή έρευνα στο Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο (έρευνα σε χειρόγραφα
πρωτογενούς λαογραφικής ύλης, σε αρχεία βιογραφιών και μαρτυριών καθώς και σε εφημερίδες).

Ημερομηνία δημιουργίας

Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2023