Παρουσίαση/Προβολή
Γλωσσική Μεταβολή
(ΓΦΓ25) - Θανάσης Γιάνναρης
Περιγραφή Μαθήματος
Η παρατήρηση και μελέτη της μεταβολής, καθώς και των αποτελεσμάτων της στο γλωσσικό φαινόμενο, υπήρξαν από τα πρώτα ερευνητικά ζητούμενα στην επιστήμη της Γλωσσολογίας (ήδη από τον 19ο αιώνα). Στο μάθημα αυτό επιδιώκεται η προκαταρκτική εξοικείωση με την έννοια της μεταβολής στη γλώσσα. Οι κύριοι στόχοι επικεντρώνονται στα εξής σημεία:
1) τη βασική συνειδητοποίηση της μεταβολής ως καθολικού φαινομένου της γλώσσας και την κατανόηση της σχέσης γλώσσας - χρόνου.
2) Την περιγραφή των κατηγοριών μεταβολής, ανά επίπεδο γλωσσικής ανάλυσης (φωνητική-φωνολογική μορφολογική, συντακτική, σημασιολογική μεταβολή), την ανάλυση των χαρακτηριστικών τους (π.χ. τρόποι κινητοποίησης, στάδια), καθώς και των μηχανισμών με τους οποίους λαμβάνουν χώρα.
3) Τη σύνδεση του προβληματισμού για τη φύση και τους αιτιολογικούς παράγοντες της μεταβολής με την εξέλιξη της γλωσσολογικής σκέψης.
Η παρουσίαση των θεωρητικών πλευρών της γλωσσικής μεταβολής γίνεται με παράλληλη αναφορά σε παραδείγματα, κατά κύριο λόγο από την ιστορία της Ελληνικής, αλλά και άλλων γλωσσών.
Ημερομηνία δημιουργίας
Πέμπτη 14 Φεβρουαρίου 2019
-
Περιεχόμενο μαθήματος
Στο μάθημα αυτό επιδιώκεται η προκαταρκτική εξοικείωση με την έννοια της μεταβολής στη γλώσσα. Οι κύριοι στόχοι επικεντρώνονται στα εξής σημεία:
1) τη βασική συνειδητοποίηση της μεταβολής ως καθολικού φαινομένου της γλώσσας και την κατανόηση της σχέσης γλώσσας-χρόνου.
2) Την περιγραφή των κατηγοριών μεταβολής, ανά επίπεδο γλωσσικής ανάλυσης (φωνητική-φωνολογική, μορφολογική, συντακτική, σημασιολογική μεταβολή), την ανάλυση των χαρακτηριστικών τους (π.χ. τρόποι κινητοποίησης, στάδια), καθώς και των μηχανισμών με τους οποίους λαμβάνουν χώρα.
3) Τη σύνδεση του προβληματισμού για τη φύση και τους αιτιολογικούς παράγοντες της μεταβολής με την εξέλιξη της γλωσσολογικής σκέψης.
Μαθησιακοί στόχοι
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/η φοιτήτρια θα πρέπει να μπορεί:
1) Να αντιλαμβάνεται τη μεταβολή ως συστατικό γνώρισμα του γλωσσικού φαινομένου.
2) Να διακρίνει τα στάδια στην εκδήλωση της γλωσσικής μεταβολής (καινοτομία – διάδοση).
3) Να εντοπίζει τα είδη μεταβολής, συσχετίζοντάς τα με τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης, καθώς και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του καθενός (π.χ. μορφές εκδήλωσης, περιγραφή τους).
5) Να προβληματίζεται σχετικά με τις αιτίες κινητοποίησης της γλωσσικής μεταβολής (εσωτερικές – εξωτερικές) και να συνειδητοποιεί τον πολυπαραγοντικό χαρακτήρα και τις δυσκολίες/ιδιαιτερότητες των διαχρονικών ερμηνειών.
5) Να συσχετίζει στοιχειωδώς την ιστορική εξέλιξη των θεωρήσεων της μεταβολής με την πορεία της γλωσσολογικής σκέψης.
6) Να παρατηρεί τις κοινωνικά προσδιοριζόμενες στάσεις των ομιλητών απέναντι στη γλωσσική μεταβολή, διακρίνοντάς τις από την επιστημονική σκέψη.
Βιβλιογραφία
Bowern, C. & B. Evans (εκδ.) (2015). The Routledge Handbook of Historical Linguistics. Routledge: London.
Bybee, J. (2015). Language Change. Cambridge: Cambridge University Press.
Campbell, L. (2013). Historical Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Chambers, J., P. Trudgill & N. Schilling-Estes (εκδ.) (2003). The Handbook of Language Variation and Change. Oxford: Blackwell.
Crowley, T. & C. Bowern (2010). An Introduction to Historical Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Hock, H. (1991). Principles of Historical Linguistics. Berlin: Mouton De Gruyter.
Hock, H. & B. Joseph (1996). Language History, Language Change and Language Relationship: An Introduction to Historical and Comparative Linguistics. Berlin: Mouton De Gruyter.
Joseph, B. & R. Janda (εκδ.) (2003). The Handbook of Historical Linguistics. Oxford: Blackwell.
Labov, W. (1994). Principles of Linguistic Change. Vol. I Internal Factors. Oxford: Blackwell.
Labov, W. (2001). Principles of Linguistic Change. Vol. II. Social factors. Oxford: Blackwell.
Labov, W. (2010). Principles of Linguistic Change. Vol. III. Cognitive and Cultural Factors. Oxford: Blackwell.
Μέθοδοι διδασκαλίας
Διαλέξεις
Μέθοδοι αξιολόγησης
Τελική γραπτή εξέταση
Προαπαιτούμενα
Όχι
Διδάσκοντες
Θανάσης Γιάνναρης
Προτεινόμενα συγγράμματα
Καραντζόλα, Ε. & Α. Φλιάτουρας (2004). Γλωσσική Αλλαγή. Αθήνα: Νήσος.
McMahon, A. (2005). Ιστορική Γλωσσολογία: Η Θεωρία της Γλωσσικής Μεταβολής. Αθήνα: Μεταίχμιο.