Παρουσίαση/Προβολή

(MUSIC322) -  Αχιλλέας Χαλδαιάκης

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα, επί τη βάσει προκαταρκτικών ασφαλών θεωρητικών αναφορών, πηγαίων ή και βιβλιογραφικών, αναλίσκεται κατ’ εξοχήν σε αμιγώς πρακτικού/μουσικού χαρακτήρα άσκηση και βάσανο πάνω στην κομβική, κεφαλαιώδους μουσικολογικής σημασίας, διαδικασία της λεγόμενης εξήγησης της βυζαντινής σημειογραφίας: άγνωστα ή ήκιστα γνωστά μουσικά κείμενα, παρασημασμένα με τη λεγόμενη παλαιά συνοπτική βυζαντινή σημειογραφία, μεταγράφονται εξηγημένα κατά την νυν ισχύουσα νέα μέθοδο αναλυτικής σημειογραφίας. Κατ’ αυτήν την εξαιρετικά γόνιμη και διδακτική διαδικασία ικανά θεωρητικά και παλαιογραφικά και αισθητικά ζητήματα επισημαίνονται, σχολιάζονται και αξιολογούνται.

*   *   *

Λίγα λόγια για τον όρο και τη διαδικασία της εξήγησης: εξήγηση σημαίνει ανάλυση, απλούστευση, διερμηνεία. Το ουσιαστικό, δηλώνει την ενέργεια ή το αποτέλεσμα του ρήματος εξηγώ: πρόκειται για τη λεπτομερή περιγραφή ή ανάλυση ενός αντικειμένου ή γεγονότος, έτσι ώστε αυτό να γίνει κατανοητό· πρόκειται ιδίως για πληροφορία ή δικαιολογία σχετική με τη συμπεριφορά ή τις προθέσεις κάποιου· εξήγηση σημαίνει επίσης ερμηνεία ενός φαινομένου ή και εύρεση των αιτίων του, ακόμη δε μπορεί να δηλώνει και τη μετάφραση ή τη μεταγραφή.

Όσο συνήθης, οικείος και προφανής, είναι ο όρος στην ελληνική γλώσσα, όπου χρησιμοποιείται ευρύτατα, τόσο σε λόγιες όσο και σε λαϊκότερες εκφράσεις, άλλο τόσο δύσληπτος και δυσερμήνευτος παραμένει για την κουλτούρα άλλων λαών· γι’ αυτό και δυσχερώς ή και συμβατικώς μεταφράζεται συνήθως σε άλλες γλώσσες…

Για να γίνει κατανοητό το εγχείρημα της εξήγησης, ας χρησιμοποιήσουμε ένα απλό παράδειγμα ειλημμένο από τη γλώσσα μας: υπάρχουν εκφράσεις που όλοι έχουμε συνηθίσει να τις γράφουμε συντομογραφημένες· βραχυγραφίες όπως το κ.λπ. και το π.χ. είναι συνηθέστατες. Γράφοντάς τις ή διαβάζοντάς τις το μυαλό μας έχει συνηθίσει να τις αποκωδικοποιεί και ερμηνεύει άμεσα· δεν τις εκφωνούμε συνήθως ως κ.λπ. ή π.χ., αλλά κατά την αναλυτική και όχι τη συντομογραφημένη εκδοχή τους: και τα λοιπά, παραδείγματος χάριν και ούτω καθεξής (δηλαδή κ.ο.κ.)! Προφανώς, λοιπόν, ο συντομογραφικός τρόπος καταγραφής παρόμοιων εκφράσεων ουδόλως θίγει ή παραλλάσσει το πλήρες περιεχόμενο και το ουσιαστικό νόημά τους. Η διαδικασία της βραχυγραφίας αφορά τη μέθοδο καταγραφής, χωρίς να επηρεάζει (ή πολύ περισσότερο να αλλοιώνει) το αποτέλεσμα της ανάγνωσης, το άκουσμα της εκφοράς και βέβαια την ευχέρεια της πρόσληψης. 

Έτσι καταγραφόταν παλαιότερα και η μουσική· με τρόπο βραχυγραφικό, στενογραφικό όπως ενίοτε χαρακτηρίζεται, μέσω ενός όρου που και πάλι παραπέμπει στη γνωστή διαδικασία της στενογραφίας, την τακτική δηλαδή της καταγραφής δεδομένου κειμένου κατά τρόπο συντομογραφικό. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η ακριβής ανάλυση αυτών των μουσικών βραχυγραφιών λησμονήθηκε, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται και να σκοτίζεται πλέον για τους περισσότερους η πλήρης και αναλυτική κατανόηση του νοήματος οποιασδήποτε μουσικής πληροφορίας παραδίδεται καταγεγραμμένη κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Ο όποιος εξηγητής, λοιπόν, κοπιάζει ακριβώς για να μεταγράψει, δηλαδή να εξηγήσει, ένα ογκώδες μουσικό υλικό· από τη στενογραφική εκδοχή του να το μεταφέρει σε άλλη αναλυτική, δηλαδή εξηγημένη, ώστε αυτό να είναι πλέον κατανοητό και προσεγγίσιμο και αποκωδικοποιήσιμο και ερμηνεύσιμο από τους σύγχρονους μουσικούς και ψάλτες. Πρόκειται για εγχείρημα δύσκολο και οπωσδήποτε χρονοβόρο, που απαιτεί δεξιότητες γνώσης και έρευνας και σπουδής και επιμέλειας σε εξαιρετικά αυξημένα επίπεδα.

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016