Παρουσίαση/Προβολή

(MUSIC271) -  Μαρία Παπαπαύλου

Περιγραφή Μαθήματος

Μουσικές της Μεσογείου: Βόρεια Αφρική

Διδάσκουσα: Μαρία Παπαπαύλου, Καθηγήτρια Εθνομουσικολογίας-Μουσικές της Μεσογείου

Ακαδημαϊκό έτος 2023/24

Εαρινό Εξάμηνο

Ημέρα και ώρα μαθήματος : Δευτέρα 12-3,  Αίθουσα 742

Ημέρες και ώρες συνεργασίας: Κατόπιν συνεννόησης με τη διδάσκουσα

 

Το μάθημα αποτελεί συνέχεια του μαθήματος του χειμερινού εξαμήνου (Μουσικές της Μεσογείου: Νότια Ευρώπη και Τουρκία) είναι υποχρεωτικό κατεύθυνσης και ελεύθερης επιλογής για όσους φοιτητές έχουν επιλέξει κάποια άλλη κατεύθυνση στο πρόγραμμα στπουδών του τμήματος. Επικεντρώνεται στην μελέτη διαφόρων μουσικών πολιτισμών της Μεσογείου από την πλευρά τη εθνομουσικολογίας και της ανθρωπολογίας της μουσικής. Κομβικό σημείο εστίασης του ενδιαφέροντος αποτελεί η σχέση μουσικής και κουλτούρας όπως αυτή αντιμετωπίζεται θεωρητικά και μεθοδολογικά από τις εκάστοτε επιτόπιες εθνομουσικολογικές έρευνες. Μέσα από συγκεκριμένες εθνομουσικολογικές μελέτες και ακούγοντας επιλεγμένα μουσικά παραδείγματα θα περιηγηθούμε γεωγραφικά σε διαφορετικές μουσικές κουλτούρες της Βόρειας Αφρικής. Αρχικά, θα ασχοληθούμε με τις διαφορετικές μορφές που πήρε η αραβοανδαλουσιανή μουσική παράδοση, μετά την εκδίωξη των μουσουλμάνων από την Ιβηρική. Στο Μαρόκο, θα ασχοληθούμε με τους Gnawa και τη σχέση της μουσικής τους με την trance (πνευματική καταληψία), την ίδια σχέση που θα διερευνήσουμε μέσα από τη μουσική των Stambeli της Τυνησίας, Στην Αλγερία θα μας απασχολήσει το μουσικό είδος rai, τόσο στην ίδια τη χώρα, όσο στο Παρίσι μέσα από τη ζωή των Αλγερινών μεταναστών και τέλος στην Αίγυπτο θα επιχειρήσουμε να αποκομίσουμε μια εποπτική εικόνα των ποικίλλων μουσικών παραδόσεων, λαϊκών και θρησκευτικών.

 

Στόχοι του μαθήματος

Να κατανοήσουν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές την εθνομουσικολογική θεωρητική και μεθοδολογική οπτική στο παράδειγμα των μουσικών πολιτισμών της Μεσογείου, καθώς εστιάζει σε μια συγκεκριμένη μουσική παράδοση και στους τρόπους που αυτή συνδέεται και αναδεικνύει την κουλτούρα των ανθρώπων που την ζουν.

• Να αναπτύξουν την συγκριτική και συνθετική σκέψη αποκτώντας γνώσεις ως προς τις διαφορετικές μουσικές παραδόσεις της Μεσογείου.
• Να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους ως προς τη σχέση μουσική και κουλτούρα μέσα από συγκεκριμένες επιτόπιες εθνομουσικολογικές έρευνες στους μουσικούς πολιτισμούς της Μεσογείου.
• Να μάθουν να σχετικοποιούν και να συσχετίζουν το μουσικό υλικό για το οποίο πληροφορούνται με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό αναπτύσσεται.
• Να προβληματιστούν ως προς το ερώτημα σε ποιο βαθμό και με ποια κριτήρια μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα εννιαίο μουσικό μεσογειακό ιδίωμα.

Τρόπος διδασκαλίας

Ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος είναι διαδραστικός και συμμετοχικός. Η διδάσκουσα έχοντας προετοιμάσει το περιεχόμενο της κάθε διάλεξης μέσα από τη συνδυαστική μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, την οποία όμως έχουν στη διάθεσή τους οι φοιτητές από την αρχή των παραδόσεων, παρουσιάζει το πραγματολογικό υλικό με την αρωγή οπτικοακουστικών μέσων. Οι φοιτητές καλούνται να σχολιάσουν τα μουσικά παραδείγματα που παρουσιάζονται είτε στη βάση μιας συγκριτικής λογικής με προηγούμενες εθνομουσικολογικές έρευνες, είτε στη λογικής της βαθύτερης κατανόησης της σχέσης μουσικής και κουλτούρας. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου οι φοιτήτριες/φοιτητές καλούνται  επίσης να επιλέξουν ένα ξενόγλωσσο άρθρο που αφορά μια μουσική κουλτούρα από την περιοχή της Λατινικής Αμερικής και να το παρουσιάσουν προφορικά στην τάξη. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί προϋπόθεση για το δικαίωμα συμμετοχής στις τελικές εξετάσεις.  Ο σημαντικότερος στόχος αυτού του τρόπου διδασκαλίας είναι να εμπλακούν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές στην ίδια τη διαδικασία του μαθήματος και να μην είναι παθητικοί δέκτες της παρεχόμενης γνώσεις αλλά ενεργοί συν-διαμορφωτές του.

 

Υποχρεώσεις φοιτητών – Αξιολόγηση

Παρακολούθηση και ενεργός συμμετοχή στο μάθημα: 20%

Προφορική παρουσίαση ξενόγλωσσου άρθρου της επιλογής σας στην τάξη: 20% (προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή στις τελικές εξετάσεις)

Γραπτές εξετάσεις με ανοιχτές σημειώσεις (βλ.φάκελο μαθήματος): 60%

 

Προτεινόμενα συγγράμματα από τον Eύδοξο:

Παπαπαύλου, Μαρία. 2022. Μουσική, Ήχος και Μυστικισμός στις μονοθεΪστικές παραδόσεις της Μεσογείου. Αθήνα: Εκδόσεις Νήσος

Πούλος, Παναγιώτης. 2015. Η Μουσική στον ισλαμικό κόσμο (ηλεκτρονικό σύγγραμμα)

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙA

(βλ. και κατηγορία 'Εγγραφα' του eclass)

Μαρόκο

Kapchan,D.  Traveling Spirit Masters: Moroccan Gnawa Trance and Music in the Global Marketplace, Wesleyan University Press, 2007 

Παπαπαύλου, Μ. 2013. Μουσική και Έκσταση στο Μαρόκο: Μια κριτική  βιβλιογραφική επισκόπηση, στο Εθνολογία 15: 227-242

Papapavlou, M. and Stiga, K. 2013. Le ‘sacré’ et le ‘profane’ dans les musiques marocaines et kabyles στα πρακτικά του συνεδρίου International Congress of Musical Signification,Krakow

 

Τυνησία

Jankowsky, Richard. 2010. Stambeli. Music, Trance and Alterity in Tunisia, Chicago University Press

Davis, R. 2005. Ma'luf: Reflections on the Arab Andalusian Music of Tunisia: Reflections on the Arab Andalusian Music of Tunisia, Scarecrow Press

Davis, R. 2003. “New Sounds, old Tunes”: Tunisian Media Stars Reinterpret Ma’luf, in Plastino, G.(ed.) Mediterranean Mosaic:Popular Music and Global Sounds, Routledge, New York and London  

Davis, R.2003. Al-Andalus in Tunis: sketches of the Maluf in the 1990s, in Journal of Musical Anthropology of the Mediterranean, Nr. 7

 

Αλγερία

Schade Poulsen, Μ. 1999. Men and Popular Music in Algeria: The Social Significance of Rai. University of Texas 

Marranci, G. 2000. A Complex Identity and Its Musical Representation: Beurs and Rai Music in Paris, in Journal of Musical  Anthropology of the Mediterranean, Nr. 6

 

Αίγυπτος

Scott, M. Music in Egypt: Experiencing Music, Expressing Culture. N.Y. Oxford University Press

Danielson, V.1997. The voice of Egypt: Umm Kulthum. Arabic song and Egyptian society in the twentieth century. Chicago University Press

Nelson, K. 2001. The art of reciting the Qur’an. American University Cairo Press

Frishkopf, M. 2003. Some Meanings of the Spanish Tinge in Contemporary Egyptian Music, in Plastino, G.(ed.) Mediterranean Mosaic: Popular Music and Global Sounds, Routledge, NewYork and London

 

 

 

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου 2012