Παρουσίαση/Προβολή
Θεός και Φιλοσοφία (Ε)
(DIAT169) - Κερασένια Παπαλεξίου
Περιγραφή Μαθήματος
Ο σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με τα φιλοσοφικά επιχειρήματα υπέρ ή κατά της ύπαρξης του Θεού και η σύνδεση των επιχειρημάτων αυτών με τον τρόπο βίου που προάγει ο Δημοκρατικός Πολιτισμός. Μέσα από τις σύγχρονες συναντήσεις και την ασύγχρονη μελέτη θα επιχειρηθεί η μετάβαση από τις μυθικο-θρησκευτικές αφηγήσεις της πρώιμης αρχαιότητας στο φιλοσοφικό επιχείρημα και στην εξέλιξη αυτού από την κλασική αρχαιότητα στη νεώτερη και σύγχρονη φιλοσοφία. Στόχος είναι η απλή και κατανοητή προσέγγιση των πρωτοεμφανιζόμενων φιλοσοφικών εννοιών, ο εντοπισμός της διαχρονικής παρουσίας τους στον πνευματικό πολιτισμό και η αντανάκλασή τους στο θεωρητικό οπλοστάσιο των θρησκειών.
Ειδικότερα, η εκκίνηση θα αφορά στην εισαγωγή στη φιλοσοφική ανθρωπολογία και στη φιλοσοφία της παιδείας, στη συμβολή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης στην ανάπτυξη του θρησκευτικού προβληματισμού, στη μεθοδολογία συγκρότησης επιχειρημάτων για την ύπαρξη ή όχι του θεού (σοφιστική διδασκαλία περί θεού – κλασική φιλοσοφία, επαγωγή, παραγωγή, απαγωγή, a priori επιχειρήματα υπέρ της ύπαρξης του θεού, το οντολογικό επιχείρημα του Ανσέλμου). Στη συνέχεια θα δοθεί έμφαση στην καντιανή φιλοσοφία και τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό: συνάφεια του ελληνικού διαφωτισμού προς τον ευρωπαϊκό με άξονες αναφοράς, το φυσικό και κοινωνικό δίκαιο, την εμπιστοσύνη στη λογική ικανότητα του ανθρώπου και την κριτική σκέψη, την ισότητα των ανθρώπων, τη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον θα προσεγγισθεί η έννοια του θεού στους εμπειριστές φιλοσόφους (Locke, Berkeley, Hume) και στους ορθολογιστές (Descartes, Spinoza, Leibniz), ώστε να κατανοηθεί η σημαντικότητα της περί θεού αναζήτησης στη νεώτερη φιλοσοφία και μάλιστα σε εκ διαμέτρου αντίθετες φιλοσοφικές αφετηρίες. Στο πλαίσιο αυτό θα προσεγγισθεί η ιδιαιτερότητα της νιτσεϊκής θεώρησης για το θάνατο του θεού, οι σχετιζόμενες ερμηνευτικές απόπειρες και η ένταξή της στο συγκεκριμένο φιλοσοφικό context της νιτσεϊκής σκέψης. Ακολούθως, θα συσχετισθεί η νεωτερική παράδοση με τις μετα-νεωτερικές αντιλήψεις ιστορικο-φιλοσοφικά, στη φιλοσοφία της θρησκείας και της φιλοσοφίας της παιδείας. Βασική εστίαση του μαθήματος αποτελεί και η έννοια της ταυτότητας, ετερότητας, έτσι όπως αυτή πρωτοεμφανίστηκε στον Σοφιστή του Πλάτωνος και εξελίχθηκε κομβικά στο γαλλικό μεταδομισμό. Τέλος, θα δοθεί έμφαση στην ενεργό πολιτειότητα (αρχές διαμόρφωσή της από την αρχαιότητα έως το σύγχρονο κόσμο) στο συσχετισμό της με την πολιτική φιλοσοφία και την εμπέδωση των δημοκρατικών θεσμών.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα μπορούν: να προσεγγίζουν πολυπρισματικά και ανθρωπολογικά το περί Θεού ερώτημα /να εξετάζουν αναστοχαστικά την επίδραση της οπτικής της φιλοσοφίας, στο περί θεού ζήτημα, στη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους ως Πολίτες, στην κριτική ενσωμάτωση Δημοκρατικών αξιών, της πολιτισμικής πολυμορφίας, του πλουραλισμού, της επικοινωνίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου στον κορμό μιας ανθρωπιστικής παιδείας.
Ημερομηνία δημιουργίας
Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2024
-
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι εκπαιδευόμενοι/ες θα μπορούν:
ΓΝΩΣΕΙΣ
- Να εντάσσουν την ανθρωπολογική διάσταση του φιλοσοφείν και να αξιοποιούν τη διαπολιτισμική συμβολή του στον κορμό ενός οργανωμένου εκπαιδευτικού Project στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης
- Να εμβαθύνουν στα κείμενα της Αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας με άξονα αναφοράς την οντολογία, τη σχέση θεού και ανθρώπου, τη θρησκεία της πόλης (φιλοσοφική θρησκεία του Πλάτωνος, οντοθεολογία του Αριστοτέλη, Νεοπλατωνικοί)
- Να διακρίνουν τη φιλοσοφική σύλληψη της θρησκείας και τις περί θεού αναζητήσεις της φιλοσοφίας
- Να αναγνωρίζουν τη σημασία και αξία της φιλοσοφικής μεθόδου στο περί θεού ζήτημα (συγκρότηση και κριτική αποτίμηση των επιχειρημάτων υπέρ και κατά της ύπαρξης του θεού) από την κλασική αρχαιότητα μέχρι τον Καρτέσιο
- Να εμβαθύνουν εννοιολογικά και να κατακτήσουν την ενεργό πολιτειότητα (την ιδιότητα του να είναι κάποιος πολίτης), μέσα από διεργασίες-αξίες που ανέδειξε η φιλοσοφία: διάλογος, δημοκρατικότητα, πολιτική, επικοινωνία, ηθική
- Να αποδίδουν με σαφήνεια το γενικότερο αντίκτυπο των μεγάλων φιλοσοφικών επαναστάσεων/κινημάτων στην ιστορία των δυτικού κόσμου (τέχνη, θρησκεία, επιστήμη) και στη διαμόρφωση των κεντρικότερων ιδεολογημάτων (διαφωτισμός, καντιανή επανάσταση, κριτική θεωρία, κ.ά.)
- Να διαχειρίζονται επαρκώς το βασικό φιλοσοφικό εννοιολόγημα και να αντιλαμβάνονται την ιδιαιτερότητα της φιλοσοφικής γλώσσας στο εκάστοτε πολιτισμικό context αναφοράς
- Να εξηγούν τους όρους «θρησκεία», «αθεΐα», «αγνωστικισμός», «δημοκρατία», «γνώση», σε κείμενα κορυφαίων φιλοσόφων. Φαινομενολογική προσέγγιση και ερμηνευτική με κείμενα-οδηγούς
- Να συσχετίζουν το ερώτημα για την ύπαρξη του Θεού, στην πολιτισμική διαχρονία του, με τη διαμόρφωση της ταυτότητας στο πλαίσιο δημοκρατικών κοινωνιών, όπως η Ε.Ε., αλλά και με πτυχές του Δημοκρατικού Πολιτισμού (πχ. πολυπολιτισμικότητα, θρησκευτικός διάλογος κ.λπ.) και των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
- Να διαχειρίζονται με επάρκεια τις πρωτογενείς φιλοσοφικές πηγές ώστε να επιλέγουν και να αντλούν κατάλληλα υλικό για τη διδασκαλία των δικών τους μαθημάτων Θρησκευτικής Εκπαίδευσης με έμφαση στην ανάπτυξη Ικανοτήτων Δημοκρατικού Πολιτισμού
- Να αξιολογούν κριτικά την πειστικότητα των φιλοσοφικών μεθόδων και επιχειρημάτων, ώστε να τα συσχετίζουν: α. με τις θρησκευτικές αντιλήψεις, β. με την εξέλιξη του πολιτισμού στον άξονα: διαπολιτισμικότητα- οικουμενικότητα
- Να διαμορφώνουν κριτήρια αξιολόγησης του ανθρώπινου πράττειν (πρακτική φιλοσοφία) στη βάση των θεολογικών αναζητήσεων των φιλοσοφικών θεωριών
ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
- Να προσεγγίζουν το ερώτημα περί Θεού, αλλά και τις παραδοσιακές αξίες (πχ. πίστη, θρησκεία) στο πλαίσιο μιας «ανοικτής», πολύ-πολιτισμικής κοινωνίας
- Να αξιολογούν και να παρακολουθούν το διάλογο μεταξύ φιλοσοφίας και θρησκείας στη δημιουργική σκέψη του δυτικού κόσμου
- Να αναπροσαρμόζουν την οπτική προσέγγισης σε ζητήματα ταυτότητας, πολιτισμικής ετερότητας, θρησκευτικής ποικιλομορφίας στη βάση μιας φιλοσοφικής ανθρωπολογικής θεώρησης
- Να αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της φιλοσοφικής γλώσσας και να εξηγούν τη συσχέτισή της με το ζήτημα της θρησκείας