Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις βασικές έννοιες των ιστορικών σπουδών (χρόνος, χώρος, ιστορικό γεγονός, πηγές, αρχείο, δομές, ιστορική εξήγηση και ιστορική ερμηνεία κ.ά.) και τη μεθοδολογία τους (επιλογή, χρήση, διασταύρωση, σύγκριση και αξιολόγηση πηγών, αρχειακή έρευνα, περιοδολόγηση, μορφές ιστορικών κειμένων, βιβλιογραφία κ.ά.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους σύγχρονους προβληματισμούς για την ιστορία, καθώς και στα νέα ερευνητικά πεδία μελέτης της. Εξετάζονται ακόμη η ιστορική συγκρότηση των ιστορικών σπουδών, η σημερινή τους θέση στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών και των  κοινωνικών επιστημών, καθώς και βασικοί σταθμοί στην εξέλιξη της ιστοριογραφίας. Συστατικό στοιχείο του μαθήματος αποτελεί η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με διαφορετικά είδη ιστορικών πηγών, με την κριτική ανάγνωση τους, καθώς και με βασικές τεχνικές στη συγγραφή ιστορικών εργασιών.

            Με τη συνεπικουρία των μελών Ε.Δ.Ι.Π. κου Α. Αντωνόπουλου και κας Χ Μπαλή, οι οποίοι θα προσφέρουν τρίωρη διδασκαλία για την αρχειακή έρευνα και την εκπόνηση εργασιών, καθώς και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις.

Το μάθημα αποτελείται από τις εξής ενότητες:

• Εννοιολογήσεις της ιστορίας. Η ιστορία γύρω μας. Ιστορική κουλτούρα, κοινωνική μνήμη, ιστορική συνείδηση, ιστορική γνώση.
• Το αντικείμενο της ιστορικής έρευνας.
• Τα γεγονότα του παρελθόντος και η τέχνη της κριτικής στην ιστορία.
• Πώς τίθενται τα ιστορικά ερωτήματα.
• Τι συνιστά πηγή για την ιστορία. Πώς αντιμετωπίζουμε τις πηγές. Τι είναι το "αρχείο".
• Οι έννοιες στην ιστορία.
• Ιστορικός χρόνος και περιοδολόγηση.
• Η αιτιότητα στην ιστορία.
• Από το ιστορικό ερώτημα στην ιστορική ανάλυση και την ιστορική σύνθεση. Πώς γράφουμε μια ιστορική εργασία.
• Από τον θετικισμό του δέκατου ένατου αιώνα στην κοινωνική ιστορία.
• Η "σχολή" των Annales ή "νέα ιστορία".
• Η βρετανική μαρξιστική παράδοση.
• Από την ιστορία των νοοτροπιών στην πολιτισμική ιστορία. Η ιταλική μικροϊστορία. Μνήμη και προφορική ιστορία.
• Η συγκρότηση της νεοελληνικής ιστοριογραφίας.

Βιβλιογραφία

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bloch, Marc, Απολογία για την ιστορία. Το επάγγελμα του ιστορικού, μετάφραση: Κώστας Γαγανάκης, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 1994

Braudel, Fernand, Μελέτες για την ιστορία, μετάφραση: Οντέτ Βαρών και Ρόδη Σταμούλη, Ε.Μ.Ν.Ε.-Μνήμων, Αθήνα 1987

Encyclopédie de la Pléiade, Ιστορία και μέθοδοί της, διεύθυνση Charles Samaran, τ. Α΄-Στ΄, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1979-1989

Gaddis, John Lewis, Το τοπίο της ιστορίας. Πώς οι ιστορικοί χαρτογραφούν το παρελθόν, μετάφραση: Μαρία Ακριβάκη, Πεδίο, Αθήνα 2019

Hobsbawm, Eric, Για την ιστορία, μετάφραση: Παρασκευάς Ματάλας, Θεμέλιο, Αθήνα, 1998

Iggers, Georg G., Q. Edward Wang, Παγκόσμια ιστορία της σύγχρονης ιστοριογραφίας, μετάφραση: Πελαγία Μαρκέτου, Νεφέλη, Αθήνα 2015

Jordanova, Ludmilla, Η Ιστορία στην πράξη, μετάφραση: Βασίλης Πατσογιάννης, Πλέθρον, Αθήνα 2019

Noiriel, Gérard, Τι είναι η Σύγχρονη Ιστορία;, μετάφραση: Μαρία Κορασίδου, Gutenberg, Αθήνα 2005

Αρώνη-Τσίχλη, Καίτη, Ιστορικές σχολές και μέθοδοι. Εισαγωγή στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία: πανεπιστημιακές παραδόσεις, Παπαζήσης, Αθήνα 2008

Ασδραχάς, Σπύρος, Ιστορικά απεικάσματα, Θεμέλιο, Αθήνα 1995

Βόγλη, Ελπίδα, Τι πρέπει να γνωρίζει ο ιστορικός για την επιστήμη και το επάγγελμά του; [ηλεκτρ. βιβλ.], Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Αθήνα 2015. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/3821

Καρρ, Ε. Χ., Τι είναι η ιστορία;, μετάφραση: Αντρέας Παππάς, Γνώση, Αθήνα 1999

Κόκκινος, Γιώργος, Από την ιστορία στις ιστορίες. Προσεγγίσεις στην ιστορία της ιστοριογραφίας, την επιστημολογία και τη διδακτική της ιστορίας, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998

Λε Γκοφ, Ζακ, Πιέρ Νορά (επιμ.), Το έργο της ιστορίας, 3 τόμοι, μετάφραση: Κλαίρη Μιτσοτάκη, Εκδόσεις Ράππα, Αθήνα 1981-1988

Λε Γκοφ, Ζακ, Ιστορία και μνήμη, μετάφραση: Γιάννης Κουμπουρλής, Νεφέλη, Αθήνα 1998

Λιάκος, Αντώνης, Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία;, Πόλις, Αθήνα 2007

Μπάροου, Τζον, Μια ιστορία των ιστοριών. Έπη, χρονικά, μυθιστορίες και διερευνήσεις από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη μέχρι τον 20ό αιώνα, μετάφραση: Άσπα Γολέμη, Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2014

Προτεινόμενα συγγράμματα

Bloch, Marc, Απολογία για την ιστορία. Το επάγγελμα του ιστορικού, μετάφραση: Κώστας Γαγανάκης, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 1994

Jordanova, Ludmilla, Η Ιστορία στην πράξη, μετάφραση: Βασίλης Πατσογιάννης, Πέθρον, Αθήνα 2019

Καρρ, Ε. Χ., Τι είναι η ιστορία;, μετάφραση: Αντρέας Παππάς, Γνώση, Αθήνα 1999

Gaddis, John Lewis, Το τοπίο της ιστορίας. Πώς οι ιστορικοί χαρτογραφούν το παρελθόν, μετάφραση: Μαρία Ακριβάκη, Πεδίο, Αθήνα 2019