Μάθημα : Συνταγματικό Δίκαιο

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2018-19

ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΔΡΟΣΟΥ-ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗ

ΣΥΝΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Χ. ΓΚΟΡΤΣΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ)

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

1^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 5.10.2018: Υποδοχή – Ενημέρωση

2^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 8-12.10.2018:ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Εισαγωγή στην έννοια του Συντάγματος.

• Το Σύνταγμα καταστατικός νόμος του κράτους
• Το Σύνταγμα ως ιστορικό προϊόν
• Το ελληνικό Σύνταγμα ως προϊόν της ελληνικής ιστορίας

Μερικές σημασίες του Συντάγματος

• Η νομική σημασία του Συντάγματος: Το Σύνταγμα ως υπέρτατος θετικός νόμος του κράτους – η αυξημένη τυπική ισχύς του Συντάγματος (θεωρητική, ιστορική και νομική της κατοχύρωση)
• Η πολιτική σημασία του Συντάγματος: ”Σύνταγμα!” (1843-44), ”114!” (1965-1966), ”Η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη” (1975), Σύνταγμα και οικονομική κρίση (2010 - ;;;)
• Ιδεολογικές σημασίες του Συντάγματος: οι επικλήσεις του Συντάγματος ως κριτηρίου ορθότητας

3^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 15-19.10.2018: ΚΡΑΤΟΣ, ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

• Το κράτος ως προϊόν της ιστορίας: σύντομη εισαγωγή.
• Στοιχεία του κράτους: (α) ο λαός (λαός και έθνος, λαός και κοινωνία), (β) η χώρα, (γ) η αυτοδύναμη εξουσία, (δ) η νομική προσωπικότητα.
• Μορφές κρατών.
• Έννοια του πολιτεύματος. Διακρίσεις πολιτευμάτων.
• Κράτος και Σύνταγμα. Σύνταγμα και κυριαρχία. Το Σύνταγμα ως το νομικό θεμέλιο του κράτους και ως θεμέλιο της νομιμότητας στο κράτος.

4^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 22-26.10.2018: ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΩΣ ΔΙΚΑΙΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΤΥΠΙΚΗ ΙΣΧΥ

• Το Σύνταγμα ως νόμος (σύντομη υπόμνηση της διάκρισης δικαίου και ηθικής, φυσικού και θετικού δικαίου).
• Η αυξημένη τυπική ισχύς του Συντάγματος και η αποτύπωσή της στο συνταγματικό κείμενο.
• Συντακτική και αναθεωρητική εξουσία. Ήπιο και αυστηρό Σύνταγμα.
• Ο θεσμός του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων: βασικά χαρακτηριστικά και πολιτική σημασία.

5^Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 29.10-2.11.2018: ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Συνέχειες και ασυνέχειες στη συνταγματική μας ιστορία.

• Οι νομικές πράξεις ίδρυσης του ελληνικού κράτους
• Σύντομο διάγραμμα ελληνικής πολιτικής ιστορίας
• Το Σύνταγμα ως στοιχείο ταυτότητας του νέου ελληνικού κράτους (ενδεικτικά: 1830-1844 και μετέπειτα)
• Το Σύνταγμα του 1864 ως η βασική μήτρα (σχεδόν) όλων των ελληνικών δημοκρατικών συνταγμάτων: δημοκρατική αρχή, μία βουλή, κοινοβουλευτικό σύστημα, διάκριση των εξουσιών, κατάλογος συνταγματικών δικαιωμάτων.
• Τρείς περιπέτειες της κοινοβουλευτικής αρχής: 1875, 1915,1965
• Ο δρόμος και η πορεία του ισχύοντος Συντάγματος: (1975): η συνταγματική οργάνωση της χώρας με την έξοδο από την δικτατορία των συνταγματαρχών, η αναθεώρηση του 1986, οι αναθεωρήσεις των 2001 και 2008. Η γενικά ομαλή λειτουργία των συνταγματικών θεσμών.
• Το Σύνταγμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση
• Η οικονομική κρίση (2009 - 2018) και το Σύνταγμα

6^Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 5-9.11.2018: ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ

• Οι πηγές του τυπικού συνταγματικού δικαίου (τυπικό Σύνταγμα, συντακτικές πράξεις και ψηφίσματα, συνταγματικό έθιμο)
• Πηγές ουσιαστικού συνταγματικού δικαίου (Κανονισμός της Βουλής, νόμος, πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, κανονιστικές πράξεις της διοίκησης)
• Το διεθνές και ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο ως πηγές συνταγματικού δικαίου
• Η νομολογία
• Ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων και της διοικητικής δράσης.

7^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 12-16.11.2018: ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - Ο ΛΑΟΣ ΩΣ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ

• Οι γενικές συνταγματικές αρχές: έννοια και γενικό διάγραμμα.
• Η διάκριση των εξουσιών: γενικό διάγραμμα
• Ειδικότερα: η δημοκρατική αρχή ως θεμέλιο του πολιτεύματος
• Η συνταγματική προστασία των ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων ως στοιχείο του συνταγματικού μας πολιτεύματος.
• Η συγκρότηση του λαού ως κρατικού οργάνου: τα προσόντα του εκλογέα
• Οι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος: δημοψήφισμα, βουλευτικές εκλογές
• Η διαδικασία λήψης απόφασης από το εκλογικό σώμα [η ψήφος ως ”λειτουργικό δικαίωμα”, τα χαρακτηριστικά της ψήφου (θεμελιώδεις εκλογικές αρχές), το εκλογικό σύστημα]
• Τα πολιτικά κόμματα. Έννοια, συνταγματική ρύθμιση. Κόμματα και δημοκρατία, δημοκρατία και κόμματα. Ειδικότερα: η δημόσια οικονομική ενίσχυση των πολιτικών κομμάτων. Υποχρέωση ισότιμης ραδιοτηλεοπτικής προβολής.

8^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 19-23.11.2018: ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ – Η ΒΟΥΛΗ (ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ, ΣΥΓΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΗ)

• Ο συνταγματική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας ως ρυθμιστή του πολιτεύματος
• Εκλογή, αρμοδιότητες και ευθύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας
• Ο πολιτικός ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας στο συνταγματικό μας πολίτευμα.
• Η συγκρότηση της βουλής. Κοινοβουλευτικά κωλύματα και ασυμβίβαστα.
• Σύγκληση και διάλυση της Βουλής

9^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 26-30.11.2018: Η ΒΟΥΛΗ (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ)- Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

• Η αντιπροσωπευτική αρχή και η νομική θέση του βουλευτή. Βουλευτικές ασυλίες.
• Η εσωτερική οργάνωση και λειτουργία της Βουλής (βουλευτική περίοδος, Σύνοδοι της της Βουλής. Σχηματισμοί της Βουλής (ολομέλεια, τμήματα, επιτροπές).
• Αρμοδιότητες της Βουλής (συνοπτικά: κατηγορίες αρμοδιοτήτων, ειδικότερα: κοινοβουλευτικός έλεγχος, νομοθετική διαδικασία).
• Η κατοχύρωση της κοινοβουλευτικής αρχής στο Σύνταγμα (γενικό διάγραμμα)
• Ο διορισμός και η παύση του Πρωθυπουργού και των Υπουργών.
• Σύνθεση, εσωτερική οργάνωση, αρμοδιότητες και λειτουργία της κυβέρνησης.
• Η ευθύνη των υπουργών.

10^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 3-7.12.2018: ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ – ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ- Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

• Η συνταγματική οργάνωση της δικαιοσύνης
• Οι εγγυήσεις προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστών. Οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων.
• Η πολιτειακή σημασία της δικαστικής ανεξαρτησίας: ο (συνταγματικός) δικαστής ως εφαρμοστής του Συντάγματος και δημιουργός δικαίου
• Οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές
• Η συνταγματική οργάνωση της τοπικής αυτοδιοίκησης

11^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 10-14.12.2018: ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

• Η οικονομική κρίση (βασικά οικονομικά δεδομένα και θεσμικά χαρακτηριστικά)
• Οι συνταγματικής τάξης επιπτώσεις της αδυναμίας της χώρας να χρηματοδοτεί την ως τώρα λειτουργία της: τα Μνημόνια και οι επιπτώσεις τους στην λειτουργία του πολιτεύματος.
• Η ευρωπαϊκή οικονομική και δημοσιονομική διακυβέρνηση: γενικά χαρακτηριστικά, όργανα και διαδικασίες
• Σύνταγμα και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση – Σύνταγμα και παγκοσμιοποίηση

12^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ:17-21.12.2018: ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

[Ελεύθερη συζήτηση σχετικά με ζητήματα της λειτουργίας του συνταγματικού μας πολιτεύματος]

13^η ΕΒΔΟΜΑΔΑ: 7-11.1.2018: ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ. Επαναληπτικές ασκήσεις.