Μάθημα : 70226 (Eαρινό εξάμηνο 2018-2019) Ανθρωπολογική ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της ύστερης περιόδου

Με θεωρητικό υπόβαθρο τη γερμανόφωνη παράδοση της Anthropologische Geschichte  (Wulf 2002) και των καινοτόμων προσεγγίσεων Γάλλων ιστορικών όπως ο Alain Corbin, ο οποίος έδειξε ότι και η ζωή των αναλφαβήτων ανωνύμων έχει ιστορική σημασία, αλλά και με βάση τις έρευνες των oθωμανολόγων François Georgeon και Paul Dumont, αυτό το μάθημα σκοπεύει να παρουσιάσει καθημερινές όψεις της ζωής των Οθωμανών κατά την ύστερη περίοδο της αυτοκρατορίας (19^ος και 20^ος αιώνας) και τις ιστορικές τους αλλαγές, στις οποίες δεν αφιερώνεται συχνά επαρκής προσοχή, όπως :

• η κατοικία (Πώς διοργάνωσαν Οθωμανοί υπήκοοι τον ιδιωτικό τους χώρο, υπήρχαν αλλαγές στην επίπλωση; Υπήρχαν τοπικές και ταξικές διαφορές; Υπήρχαν συνέπειες αυτών των αντιλήψεων και στον αστικό ιστό;)
• οι διατροφικές συνήθειες (Τι αλλά και σε ποιό καθημερινό τελετουργικό έτρωγαν οι Οθωμανοί υπήκοοι; Υπήρχαν μορφές συλλογικής σίτισης;),
• το ντύσιμο (Μόδα, αλλαγές κανόνων: Πώς παρουσίαζαν τον εαυτόν τους ανάλογα με τον τόπο και την κοινωνική τάξη τους;),
• το σώμα και η υγιεινή (δημόσια ή ιδιωτικά λουτρά ή έλλειψη τέτοιων υποδομών, ιατρική)
• η διασκέδαση (θέατρο, σινεμά, άθλημα, χοροί), τα παιδικά παιχνίδια
• γραπτός και προφορικός κόσμος: Πώς εντάσσονται οι Οθωμανοί ανάλογα με την ταξική, εθνοτική, θρησκευτική προέλευση στους δύο κόσμους; Υπήρχε διάλογος μεταξύ των δύο σφαιρών; Πώς κέρδισε έδαφος ο γραπτός λόγος;
• Η οικογένεια: οι γάμοι: πρακτική και κανόνες (οι απαγορεύσεις των μικτών γάμων, το ανώτερο καθεστώς των μουσουλμάνων ανδρών), γονικές σχέσεις, υιοθεσία
• οι κηδείες και τα πένθη (με διαφορές και ομοιότητες μεταξύ των διάφορων θρησκευτικών κοινοτήτων): πώς ενσωματωνόταν ο θάνατος στην κοινωνική και πολιτισμική ζωή των Οθωμανών υπηκόων;
• οι σχέσεις μεταξύ γειτόνων (komşuluk),
• τις μεγάλες ή μικρές εορτές των διάφορων ημερολογίων (θρησκευτικών αλλά και εθνικών)
• τα κοινωνικά περιθώρια (εκπόρνευση, μορφές άρνησης των κανόνων της ομαλότητας και του αξιοσέβαστου: π.χ. ο Τσακιτζής στη Δυτική Μικρά Ασία),
• η κοινωνική παραγωγή των ομαλών τύπων αρρενωπότητας και θηλυκότητας: Υπήρχαν και κοινωνικά ομαλές εξαιρέσεις; Τι ρόλο παίζουν ο στρατός κι τα εκπαιδευτικά συστήματα στην ύστερη περίοδο;

Σημαντικό μεθοδολογικό ζήτημα θα είναι η χρήση πηγών σε κάθε θεματική ομάδα κατάλληλων για  μια ιστοριογραφία που δεν συγκεντρώνεται μόνο στα μεγάλα γεγονότα αλλά σε πιο διακριτικά αν και πανταχού παρόντα φαινόμενα.

Δεν θα δοθεί σύγγραμμα για το μάθημα. Η ύλη αποτελείται από τις σημειώσεις των φοιτητών και τα διάφορα αρχεία που θα αναρτήσει ο διδάσκων στο σύστημα η-τάξη.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Alain Corbin, Le Monde retrouvé de Louis-François Pinagot. Sur les traces d'un inconnu, 1798-1876, Παρίσι, Flammarion, 1998.

François Georgeon και Paul Dumont, (επιμ.), Vivre dans l'Empire ottoman. Sociabilités et relations intercommunautaires (XVIII-XXe siècles), Παρίσι, L'Harmattan, 1997.

Christoph Wulf (επιμ.), Traité d'anthropologie historique, Παρίσι, L'Harmattan, 2002.

(Ώρες γραφείου: Δευτέρα, 16-18, Γραφείο 416, Δραγατσανίου 4)