Μάθημα : Ψυχολογία της Θρησκευτικής Τέχνης

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Ως γνωστό, η Ψυχολογία τής Θρησκείας άπτεται όλων τών εκφάνσεων της ζωής τού ανθρώπου, ακόμα και του α-θεϊστή. Ένα μεγάλο μέρος τής σημερινής μας κοινωνίας, όπως άλλωστε και κάθε κοινωνίας, καταλαμβάνει —είτε άμεσα και συνειδητά, είτε έμμεσα και ασυνείδητα— η Τέχνη, και μάλιστα η εικαστική. Αναντίρρητα, ο λεγόμενος «πολιτισμός τής εικόνας», μέσω τής τεχνολογίας τού θεάματος, αλλά και κάποιων σύγχρονων επιστημών, όπως π.χ. είναι η Σημειωτική, είναι διάχυτος στις μέρες μας.

Η Ψυχολογία τής Θρησκείας ανέκαθεν, ακόμα και από αυτούς τούς θεωρούμενους ως πατέρες τής Ψυχολογίας και θεμελιωτές τής Ψυχολογίας τού Βάθους, ασχολείται με όλες τις μορφές Τέχνης (Λογοτεχνία, Ποίηση, Μουσική, Αρχιτεκτονική, Θέατρο, Ζωγραφική, Γλυπτική, Χορός, Κινηματογράφος κ.λπ.), αντλώντας γόνιμα στοιχεία, για επικουρία είτε στο διαγνωστικό, είτε στο θεραπευτικό της έργο, δεδομένου ότι μέσω τής Τέχνης ο ανθρώπινος ψυχισμός (και κυρίως το ασυνείδητο, τα συναισθήματα, η δημιουργική φαντασία κ.ά.) ανοίγεται και εκφράζεται καθαρότερα. 

Λέγοντας Ψυχολογία τής θρησκευτικής Τέχνης, εννοούμε ειδικότερα τη διεπιστημονικά συστηματική έρευνα και μελέτη τής έμπνευσης, της (αντιληπτικής, γνωστικής και συναισθηματικής) βίωσης και της (sui generis) απόλαυσης της ψυχικής «αναζύμωσης» μεταξύ θρησκευόμενου (ή μη) και θρησκευτικού καλλιτεχνήματος, που —ιδίως μέσω τού συμβολισμού και του τελετουργικού— απορρέει απ’ αυτήν τη συνάντηση των δυο.

Η κάθε ψυχολογική Σχολή, ιδίως η Gestalt, μπορεί να ερμηνεύει διαφορετικά ένα οποιοδήποτε έργο Τέχνης (πρβλ. Νευροαισθητική). Ωστόσο, η Ψυχολογία δεν τίθεται στην υπηρεσία τής Τέχνης, αλλ’, όπως συμβαίνει με την Ψυχολογία τής Θρησκείας, όπου Ψυχολογία και Θρησκεία (αλληλο)περιχωρούνται, έτσι και εδώ· η Τέχνη μπορεί να υπηρετεί την Ψυχολογία, αφού η ίδια η Τέχνη εκπέμπει («ακτινοβολεί») μια δική της ενδράνεια, δηλ. μια δική της ψυχική —κατ’ αντανάκλαση προς το ορών Εγώ μας— ενέργεια, την οποία καλούμαστε να ανιχνεύσουμε, σπουδάσουμε και αναλύσουμε.   

Η Ψυχολογία τής θρησκευτικής Τέχνης μπορεί να λειτουργήσει τόσο σε θεωρητικό (με προεκτάσεις και στην Τέχνη και στη θρησκευτικότητα/πνευματικότητα), όσο και θεραπευτικό επίπεδο, όπως, mutatis mutandis, γίνεται με την Art Therapy.

PSYCHOLOGY OF THE RELIGIOUS ART

As is well known, the Psychology of Religion touches on all aspects of human life, even the a-theist. A large part of our present society, like any society, occupies - either directly and consciously, or indirectly and unconsciously - Art, and indeed the visual Arts. Undeniably, the so-called "culture of the image", through the technology of spectacle, but also of some modern sciences, such as Semiotics, it's pervasive these days.

The Psychology of Religion has always, even by those regarded as the fathers of Psychology and the founders of the Psychology of Depth, deals with all forms of Art (Literature, Poetry, Music, Architecture, Theatre, Painting, Sculpture, Dance, Cinema, etc.), drawing on fertile data, for assisting either in its diagnostic or therapeutic work, since through the Art human psyche (and especially the unconscious, emotions, creative imagination, etc.) is opened and expressed more clearly. 

By Psychology of Religious Art, we mean in particular the interdisciplinary systematic research and study of inspiration (perceptual, cognitive and emotional) experience and the (sui generis) enjoyment of the mental "revival" between religious (or non-religious) and religious artistry, which - in particular through symbolism and ritual - results from this encounter between the two.

Each psychological school, in particular Gestalt, can interpret any work of Art differently (cf. Neurosensory). However, Psychology is not put at the service of Art, but, as is the case with the Psychology of Religion, where Psychology and Religion (each other) are contained, so here; the Art can serve Psychology, since Art it emits ("radiates") an action of its own, i.e. a mental energy of its own - in reflection to our viewer Ego - which we are evoked to detect, study and analyze.  

The Psychology of Religious Art can work both in theory (with implications in both Art and religiosity/spirituality), as well as therapeutic level, as, mutatis mutandis, is done with Art Therapy.