Μάθημα : Πολιτική Ανάλυση και Φεμινιστικη Θεωρία (2020-21)

Αντικείμενο μαθήματος

Με αυτό το μάθημα θα διερευνηθεί αφενός η συνεισφορά της φεμινιστικής θεωρίας στην πολιτική ανάλυση, μέσω της κριτικής στα έμφυλα στερεότυπα και την ουσιοκρατική αντίληψη του φύλου που τείνουν να την χαρακτηρίζουν, και αφετέρου οι φεμινιστικές πολιτικές διεκδικήσεις στην Ελλάδα και διεθνώς. Επιπλέον θα εξεταστούν πτυχές της θεωρίας του φύλου, περιλαμβανομένων των λοατκι προσεγγίσεων. Έτσι θα επιχειρηθεί μια προσέγγιση της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας που να ξεπερνά το διάχυτο σεξισμό και τις πατριαρχικές δομές που χαρακτηρίζουν τόσο την επιστήμη, όσο και τις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις.

Πιο συγκεκριμένα, θα εξεταστούν:
α) Η έννοια του φύλου και βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις, περιλαμβανομένης της έννοιας της διαθεματικότητας
β) Η σχέση του φύλου με την πολιτική επιστήμη, την ιδιότητα του πολίτη, και τη δημοκρατία
γ) Τα κύματα των φεμινιστικών διεκδικήσεων με ιδιαίτερη έμφαση στις φεμινιστικές διεκδικήσεις στην Ελλάδα
δ) Οι εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για το φύλο
ε) Τα λοατκι κινήματα και πολιτικές ως η μετεξέλιξη της φεμινιστικής θεωρίας και κινημάτων.

Δομή μαθημάτων

Τα μαθήματα θα έχουν σεμιναριακό χαρακτήρα και θα ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή των φοιτητ(ρι)ών. Γι’ αυτό το σκοπό, εκτός από το θεωρητικό τμήμα του μαθήματος, θα χρησιμοποιούνται παραδείγματα προερχόμενα από τη μαζική κουλτούρα, όπως αποσπάσματα από ταινίες και δελτία ειδήσεων, φεμινιστική λογοτεχνία ή μουσική από riot grrrl συγκροτήματα. Επιπλέον θα ζητηθεί από τις φοιτήτ(ρι)ες να αναλάβουν την κριτική παρουσίαση ενός άρθρου και θα ακολουθεί συζήτηση πάνω στο αντικείμενο της παρουσίασης.

Αξιολόγηση φοιτητ(ρι)ών

Η αξιολόγηση θα γίνει σύμφωνα με α. κριτικές παρουσιάσεις άρθρων που θα γίνουν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, οι οποίες θα προσμετρήσουν ως μπόνους στη βαθμολογία και β. με ένα επιπλέον τρόπο αξιολόγησης (π.χ. γραπτές εξετάσεις, γραπτές εργασίες, προφορική παρουσίαση εργασιών, κλπ) ο οποίος θα επιλεγεί από το σύνολο των συμμετεχόντων φοιτητ(ρι)ών με όσο το δυνατόν ευρύτερη συναίνεση.

Βιβλιογραφία μαθήματος

Αθανασάτου Ι., Εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές, ΚΕΘΙ, Αθήνα 2014

Αποστολέλλη Α., Χαλκιά Α. (επιμ.), Σώμα, φύλο, σεξουαλικότητα: ΛΟΑΤΚ πολιτικές στην Ελλάδα, Πλέθρον, Αθήνα 2012.

Παντελίδου Mαλούτα M., Γυναίκες και πολιτική, Gutenberg, Αθήνα 1992

Παντελίδου Μαλούτα Μ., Το φύλο της δημοκρατίας, Σαββάλας, Αθήνα 2002

Παντελίδου Μαλούτα Μ., Φύλο – κοινωνία – πολιτική, ΚΕΘΙ, Αθήνα 2014

Παντελίδου Μαλούτα Μ., Δομές πολιτικής εξουσίας, ΚΕΘΙ, Αθήνα 2014

Στρατηγάκη Μ., Το φύλο της κοινωνικής πολιτικής, Μεταίχμιο, Αθήνα 2007

Άρθρα προς παρουσίαση

Τα άρθρα προς παρουσίαση έχουν αναρτηθεί στα έγγραφα και διακρίνονται σε οκτώ θεματικές, αρκετά άνισες ως προς την έκταση και τη βαρύτητα τους. Ο συνολικός αριθμός τους είναι μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο αριθμό των συμμετεχόντων κι αυτό γίνεται σκόπιμα, καθώς πρόθεση δεν είναι να καλυφθεί το σύνολο της βιβλιογραφίας, αλλά να στραφεί το μάθημα περισσότερο προς τα ενδιαφέροντα των φοιτητ(ρι)ών που θα συμμετέχουν ανάλογα με τα άρθρα που θα επιλεγούν προς παρουσίαση. Επιπλέον είναι δυνατό να γίνουν δεκτές προτάσεις για παρουσιάσεις εκτός βιβλιογραφίες κατόπιν συνεννόησης με τη διδάσκουσα.

1. Έννοια και θεωρία του φύλου

• Delphy C., “Rethinking sex and gender”, Women’s Studies International Forum, v. 16.1, 1993
• Moi T., “Feminist, female, feminine”, στο Belsey C. & Moore J. (επιμ.), The feminist reader, Blackwell, New York 1989*
• Seavey C. & Katz P., “Baby X”, Sex Roles, v. 1.2, 1975
• Sallydarity, “Gender sabotage”, στο Daring C.B., Rogue J., Shannon D., Volcano A. (επιμ.), Queering anarchism: Addressing and unadressing power and desire, AK Press, Oakland 2012
• Evans M., “Ο έμφυλος εαυτός”, στο Evans M., Φύλο και κοινωνική θεωρία, Μεταίχμιο, Αθήνα 2004
• Iγγλέση X., “Η κατασκευή της ταυτότητας φύλου: Κριτική ανασκόπηση των θεωριών για τη συγκρότηση της ‛θηλυκότητας’” στο Iγγλέση X., Πρόσωπα γυναικών προσωπεία της συνείδησης, Oδυσσέας, Αθήνα 1990
• Scott T. Ο., “Tο φύλο: μια χρήσιμη κατηγορία ιστορικής ανάλυσης”, στο Aβδελά E., Ψαρρά A. (επιμ.), Σιωπηρές Iστορίες, Aλεξάνδρεια, Αθήνα 1997
• Αθανασίου Α., “Gender trouble: Η φεμινιστική θεωρία και πολιτική μετά την αποδόμηση της ταυτότητας”, Σύγχρονα θέματα, τ. 94, 2006
• Bryson V., “Η φεμινιστική πολιτική θεωρία στον 21ο αιώνα”, στο Bryson V., Φεμινιστική πολιτική θεωρία, Μεταίχμιο, Αθήνα 2004
• Φραγκουδάκη Α., “Γλώσσα λανθάνουσα”, Δίνη τ. 2, 3 & 4, 1987-1989

2. Διαθεματικότητα

• Crenshaw K., “Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A black feminist critique of antidiscrimination doctorine, feminist theory and antiracist politics”, University of Chicago Legal Forum v. 140, 1989
• Carastathis A., “The concept of intersectionality in feminist theory”, Philosophy compass v. 9.5, 2014
• Mang D., “Φυλή, τάξη και οι αντιφάσεις της αρρενωπότητας”, Qvzine τ. 4, 2010

3. Πολιτική επιστήμη και φύλο

• Παντελίδου Mαλούτα  M., “Γυναίκες και πολιτική/Γυναίκες και Πολιτική Eπιστήμη: H ανά­πτυ­ξη μιας φεμινιστικής πολιτολογικής θεώρησης”, Eπιθεώρηση Kοινωνικών Eρευνών, τ. 65, 1987*
• Mαγγιώρου M., “O λειτουργισμός στην πολιτική θεωρία και οι επιπτώσεις του στη γυναικεία καταπίεση”, Eπιθεώρηση Kοινωνικών Eρευνών, τ. 57, 1985

4. Έμφυλη ιδιότητα του πολίτη

• Παντελίδου Mαλούτα M., “Φεμινιστικό κίνημα, φεμινιστική θεωρία και ιδιότητα του πολίτη”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 8, 1996
• Παντελίδου Mαλούτα M., “Πολιτική ταυτότητα, γυναικεία υποκει­μενικότητα και δημοκρατία”, στο Λυριντζής X, Nικολακόπουλος H., Σωτηρόπουλος Δ. (επιμ.), Kοινωνία και πολιτική: Όψεις της Γ’ Eλληνικής Δημοκρατίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1996
• Παντελίδου Mαλούτα M., “H ‘ανισότητα των φύλων’ ως πρόβλημα πολιτικής: Άρρητες παραδοχές της σύγχρονης πολιτικής ανάλυσης”, στο Καντσά Β., Μουτάφη Β., Παπαταξιάρχης Ε. (επιμ.), Φύλο, και κοινωνικές επιστήμες στη σύγχρονη Ελλάδα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2010
• Lowndes V., “Να τα καταφέρεις ή να επιτύχεις; Γυναίκες, κοινωνικό κεφάλαιο και πολιτική συμμε-τοχή”, στο Λεοντσίνη Μ. (επιμ.), Φύλο και κοινωνικό κεφάλαιο, Κριτική, Αθήνα 2010

5. Ιστορικό των φεμινιστικών διεκδικήσεων στην Ελλάδα

• Αβδελά E., Ψαρρά A., Εισαγωγή στο O φεμινισμός στην Eλλάδα του μεσοπολέμου, Γνώση, Αθήνα 1985*
• Bαρίκα E., “Aντιμέτωπες με τον εκσυγχρονισμό των θεσμών: Ένας δύσκολος φεμινισμός”, στο Βαρίκα Ε., Με διαφορετικό πρόσωπο: Φύλο, διαφορά και οικουμενικότητα, Κατάρτι, Αθήνα 2000*

6. Εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για το φύλο

• Στρατηγάκη Μ., “Η πολιτική ισότητας των φύλων στη δίνη της οικονομικής κρίσης”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 41, 2013
• Παντελίδου Μαλούτα Μ., “Κρατικός φεμινισμός, πολιτικές για την έμφυλη ισότητα και κοινωνικές αντιλήψεις”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 29, 2007*

7. Φύλο και φεμινισμός στην εποχή της κρίσης

• Παντελίδου Μαλούτα Μ., “Από τη σκοπιά του φύλου: Όψεις της κρίσης”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 41, 2013
• Κακεπάκη Μ., “’Είναι ένας νέος τρόπος να ακουστεί η φωνή μου’: Έμφυλες διαστάσεις της συλλογικής και ατομικής δράσης στην Αθήνα της κρίσης”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 41, 2013
• Σαμίου Δ., «Κρίσεις και κρίσιμες στιγμές του φεμινιστικού γίγνεσθαι», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 41, 2013
• Αθανασάτου Ι., “Φύλο, υποκειμενικότητα, ζωή στο όριο: Αναζητώντας τον φεμινισμό την εποχή της κρίσης”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 41, 2013

8. ΛΟΑΤΚΙ κινήματα και πολιτικές

• Κριτσωτάκη Δ., “Ιατρική και ερμαφροδιτισμός στην Ελλάδα 1870-1970”, στο Βασιλειάδου Δ., Ζεστανάκης Π., Κεφαλά Μ., Πρέκα Μ. (επιμ.), (Αντι)μιλώντας στις βεβαιότητες: Φύλα, αναπαραστάσεις, υποκειμενικότητες, ΟΜΙΚ, Αθήνα 2013
• Μάης Χ., “Το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλοφίλων Ελλάδος: Έμφυλες αντιστάσεις στην μεταπολεμική Ελλάδα”, Εντροπία, τ. 5, 2015
• Warner M., “Introduction: Fear of a queer planet”, Social Text v. 9.4, 1991
• Cohen C., “Punks, bulldaggers, and welfare queens: The radical potential of queer politics?”, στο E. Patrick Johnson & Mae G. Henderson (επιμ.), Black queer studies: A critical anthology, Duke University Press, Durham & London 2005
• Liesegang J., “Tyranny of the state and trans liberation”, στο Daring C.B., Rogue J., Shannon D., Volcano A. (επιμ.), Queering anarchism: Addressing and unadressing power and desire, AK Press, Oakland 2012
• Σε αυτή την ενότητα είναι επίσης δεκτό οποιοδήποτε κείμενο (πλην του άρθρου της Χαλκιά) από το συλλογικό τόμο Αποστολέλλη Α. & Χαλκιά Α. (επιμ.), Σώμα, φύλο σεξουαλικότητα: ΛΟΑΤΚ πολιτικές στην Ελλάδα, Πλέθρον, Αθήνα 2012 (τα περιεχόμενα βρίσκονται αναρτημένα στο e-class, στην κύρια βιβλιογραφία, στην αρχή του άρθρου της Χαλκιά).