Μάθημα : Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση (προπτυχιακό ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ)

Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση
(κωδικός: Β031)
κυμαινόμενο, εξάμηνο Α΄

Αντικείμενο και στόχοι:
Το μάθημα στοχεύει να εισάγει τις/ τους φοιτήτριες/ ές στο ερευνητικό πεδίο του λαϊκού πολιτισμού, έτσι όπως προσεγγίζεται από τη σύγχρονη λαογραφία στη δυναμική και εξελισσόμενη διάστασή του από το νεοελληνικό παραδοσιακό στο σύγχρονο λαϊκό πολιτισμό. Ειδικότερα δίνεται έμφαση στην ανάλυση όψεων του λαϊκού πολιτισμού (κοινωνική συγκρότηση, ήθη και έθιμα, λαϊκή λογοτεχνία, υλικός πολιτισμός/ λαϊκή τέχνη) που εμπεριέχονται σε πολλά αντικείμενα που διδάσκονται στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέσα από τα μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος (γλώσσα, ιστορία, περιβαλλοντική εκπαίδευση, μουσική, εικαστικά, θεατρική αγωγή, γυμναστική) και αποτελούν τη βάση σχολικών γιορτών, πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης. Ο λαϊκός πολιτισμός αποτελεί ένα εξαιρετικά πρόσφορο πεδίο διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, για την πραγματοποίηση της «πολιτισμικής συνάντησης» και της ανάδειξης των κοινών πολιτισμικών στοιχείων ανάμεσα στους λαούς, χωρίς ταυτόχρονα να παραγνωρίζονται και οι ιδιαιτερότητες οι οποίες καθορίζονται από τη γενική και την τοπική ιστορία.
Σε κάθε θεματική ενότητα του Λαϊκού Πολιτισμού παρουσιάζονται διδακτικές προτάσεις και υλοποιημένα σχέδια διδασκαλίας του λαϊκού πολιτισμού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Θεματικοί άξονες:
•    Η έννοια του λαϊκού πολιτισμού. Παράδοση και νεοτερικότητα στο λαϊκό πολιτισμό. Ορισμός και περιεχόμενο της Λαογραφίας. Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Λαογραφίας.
•    Λαογραφία και δάσκαλοι: Η συγκρότηση των λαογραφικών αρχείων και η ερευνητική συμβολή των εκπαιδευτικών.
•    Θεματική διάρθρωση και ανάλυση όψεων του λαϊκού πολιτισμού:
α) Κοινωνική συγκρότηση: Κοινότητα. Συγγένεια. Οικογένεια. Η παραγωγή και χρήση των αγαθών
β) Ήθη και έθιμα: Ανάλυση όρων. Η επιβίωση και η αναβίωση εθίμων στη σύγχρονη εποχή. Φολκλορισμός. Διαβατήριες τελετουργίες του κύκλου της ζωής (γέννηση- γάμος- θάνατος). Ευετηριακά έθιμα του Εορτολογίου. Θρησκευτική συμπεριφορά.
γ) Υλικός πολιτισμός / Λαϊκή τέχνη. Ορισμός. Όψεις και τεχνικές της παραδοσιακής οικονομίας (αργαλειός, μύλος, πατητήρι, αλώνι, κ.λπ.) και είδη της λαϊκής τέχνης (αρχιτεκτονική, ξυλογλυπτική, ζωγραφική, αργυροχοΐα, κ.ά.)
δ) Λαϊκή λογοτεχνία: παροιμία, αίνιγμα, παραμύθι, παράδοση, επωδή, τραγούδι, ευτράπελες διηγήσεις, παραλογοτεχνία

ε) Όψεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς: Μουσική, χορός, θέατρο σκιών, κουκλοθέατρο

•  Η παρουσία του λαϊκού πολιτισμού στα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου.

• Εκπαιδευτική πολιτική για την αξιοποίηση του Λαϊκού Πολιτισμού σε Καινοτόμα Προγράμματα (ερευνητικά αποτελέσματα).
• Εκπαιδευτικές δράσεις για το Λαϊκό Πολιτισμό στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (πανελλήνια έρευνα ιστότοπων σχολικών μονάδων)

• Πρόγραμμα διδασκαλίας του Λαϊκού Πολιτισμού στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

•  Ο λαϊκός πολιτισμός ως πεδίο διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

• Λαϊκός πολιτισμός και θεατρική αγωγή.

•  Λαϊκός πολιτισμός και σχολικές γιορτές.

•  Η αξιοποίηση του παραμυθιού στη σχολική εκπαίδευση.

• Εκπαιδευτικά προγράμματα λαογραφικών μουσείων και σχολείο.

• Σχέδια διδασκαλίας του λαϊκού πολιτισμού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Αξιολόγηση φοιτητών: Προφορική εξέταση, γραπτή εργασία (για τους/τις επί πτυχίω φοιτητές/ριες)