Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Νέοι Οδηγοί Βίντεο Προβολή

Μάθημα : Ηθική και Ζώα

Κωδικός : PHILOSOPHY829

Ηθική και Ζώα (Χ 2025-26)

ΑΕΥ2  -  Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Σταύρος Καραγεωργάκης, Φιλόθεος-Φώτιος Μαρούδας, Κωνσταντίνος Κουτουλής

Περιγραφή Μαθήματος

Μάθημα

Τις τελευταίες δεκαετίες το ηθικό status των ζώων βρίσκεται στο επίκεντρο έντονου φιλοσοφικού διαλόγου, ο οποίος εστιάζει μεταξύ άλλων και στο ενδεχόμενο να διαθέτουν αυτά δικαιώματα. Αντικείμενο της διδακτικής αυτής ενότητας αποτελεί αφ' ενός η σκιαγράφηση της ιστορικής εξέλιξης του σχετικού διαλόγου, αφ' ετέρου η εστίαση και εμβάθυνση στις μείζονες ηθικές παραδόσεις, ώστε να παρουσιασθεί και να συζητηθεί ο τρόπος κατά τον οποίον αυτές εντάσσουν στην εστίασή τους τους μη-ανθρώπινους έμβιους οργανισμούς, αλλά και το ιδιαίτερο status που αναγνωρίζουν στα ζώα.
  |  0 αξιολογήσεις  |  
Αξιολόγησέ το
 |  Σχόλια (0)

  • Περιεχόμενο μαθήματος

    Η ενότητα (μάθημα) αποτελείται από 12 συναντήσεις. Εξ αυτών οι 5 πρώτες θα διδαχθούν από τον Ευάγγελο Πρωτοπαπαδάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή του ΕΚΠΑ, οι 4 επόμενες από τον Δρα Χρήστο Τσέκο (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), και οι 3 από τον Δρα Φιλόθεο-Φώτιο Μαρούδα (Université de Strasbourg). Η δομή των συναντήσεων υπηρετεί τον εκπαιδευτικό στόχο της μετάβασης από γενικότερες γνώσεις σε ειδικότερες, ώστε με την ολοκλήρωση της ενότητας οι φοιτητές να κατέχουν στην μεγαλύτερη δυνατή έκταση και βάθος το αντικείμενο της ενότητας.

    Διδάσκοντες

     
     
     
     
     
    Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
     
    Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Πρόεδρος του Ελληνικού Κλιμακίου της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO (Haifa) και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO με αντικείμενο "Autonomy and dignity in medical research and practice". Έχει δημοσιεύσει 4 μονογραφίες στην ελληνική και 1 στην αγγλική, και έχει επιμεληθεί την έκδοση 10 συλλογικών έργων: 3 στην αγγλική, 1 στην σερβική, και 6 στην ελληνική. Περισσότερα από 70 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Είναι μέλος διαφόρων φιλοσοφικών εταιρειών της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Για αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα και περισσότερες πληροφορίες: www.protopapadakis.gr. ORCID iD: https://orcid.org/0000-0001-7502-3117.
     

    Χρήστος Τσέκος, PhD, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

    Του Αναστασίου και της Χρύσας. Γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει στα Ιωάννινα. Σπούδασε Περιβαλλοντικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (2003), του οποίου αναγορεύθηκε διδάκτορας το 2008. Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία «Στοιχεία Περιβαλλοντικής Ηθικής και Βιοηθικής» (Εκδ. Παρισιάνου, 2015) και «Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών» (Εκδ. University Studio Press, 2011). Το τελευταίο βιβλίο του έχει τίτλο «Για την ηθική μεταχείριση και τα δικαιώματα των ζώων» (Bookoo, 2021). Επίσης έχει δημοσιεύσει περί τις 20 εργασίες σε ξενόγλωσσα κυρίως περιοδικά. H ερευνητική του δραστηριότητα σχετίζεται κυρίως με θέματα που σχετίζονται με την Περιβαλλοντική Φιλοσοφία, την Περιβαλλοντική Ηθική, τη Βιοηθική και την Ηθική μεταχείριση των ζώων. Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της χώρας μας, μεταξύ άλλων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Ορισμένα από τα δημοσιευμένα άρθρα του έχουν χρησιμοποιηθεί ως βιβλιογραφία σε διδακτορικές διατριβές ή διατριβές master που εκπονήθηκαν σε διάφορα Πανεπιστήμια, π.χ. α) Uppsala University, Sweden (2014), β) Bank Street College of Education, New York, USA (2017), γ) University of North Dakota, USA. E-mail: ctsekos@philosophy.uoa.gr, ca.tsekos@yahoo.gr 

     
    Φιλόθεος-Φώτιος Μαρούδας, PhD, Université de Strasbourg
     
    Ο Φιλόθεος (Φώτιος) Μαρούδας είναι πτυχιούχος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος Μεταπτυχιακού από το Πανεπιστήμιο Marc Bloch του Στρασβούργου και Διδακτορικού από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου (Université de Strasbourg). Υπηρετεί ως κληρικός στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Μητρόπολη Γερμανίας). Συμμετέχει ενεργά σε διομολογιακά, διαθρησκευτικά και ακαδημαϊκά σχήματα που αποσκοπούν στη δημιουργική συνύπαρξη των ετερόκλητων παραδόσεων και φιλοσοφιών. Η επιστημονική του δραστηριότητα εστιάζεται σε τομείς της Συστηματικής Θεολογίας, με έμφαση στο πεδίο Global Ethics και στην διερεύνηση της πραγματικότητας της διαπολιτισμικότητας στον σύγχρονο κόσμο, μέσα από το φαινόμενο της ραγδαίας πολιτισμικής ανασύνθεσης των κοινωνιών. Διδάσκει στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα του Τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διδάξει Βιοηθική και Αισθητική, υπήρξε διοργανωτής Διεθνούς Συμποσίου Βιοηθικής και έχει συγγράψει διάφορα επιστημονικά άρθρα. ORCID iD: https://orcid.org/0000-0003-2583-0089.

    Μέθοδοι αξιολόγησης

    Οι φοιητές αξιολογούνται με γραπτή εργασία, η οποία υποβάλλεται αποκλειστικά και μόνον μέσω του e-class εντός 45 ημερών από την λήξη των παραδόσεων της ενότητας. Οι εργασίες αξιολογούνται από τους διδάσκοντες στην κλίμακα του 10, και η βαθμολογία εκάστης εργασίας αναρτάται στο e-class συνοδευόμενη από αιτιολόγηση. Η εργασία έχει την μορφή επιστημονικού άρθρου - δείτε πρότυπο εδώ. Οι παραπομπές παρατίθενται στο υποσέλιδο (footnotes). Τόσο οι παραπομπές, όσο και οι αναφορές τέλους (references) ακολουθούν το πρότυπο του Chicago Manual of Style / Notes and Bibliography.

    Βιβλιογραφία

    Βουδούρης, Κ. (1998) Φιλοσοφία και Οικολογία (Αθήνα: Ιωνία).

    Τσέκος, Χ.Α. (2021) Για την ηθική μεταχείριση και τα δικαιώματα των ζώων (Αθήνα: Bookoo, 2021).

    Τσέκος, Χ.Α. (2015) Στοιχεία Περιβαλλοντικής Ηθικής και Βιοηθικής (Αθήνα: Εκδ. Παρισιάνου).

    Jonathan Safran Foer, Eating Animals (New York: Little, Brown and Company, 2010).

    Gary L. Francione, and Anna Charlton, Animal Rights: The Abolitionist Approach (New York: Exempla Press, 2015).

    Evangelos D. Protopapadakis, “Animal Rights, or Just Human Wrongs,” in Animal Ethics: Past and Present Perspectives, edited by Evangelos D. Protopapadakis, 279-292 (Berlin: Logos Verlag, 2013).

    Tom Regan, Empty Cages: Facing the Challenge of Animal Rights (New York: Rowman and Littlefield, 2005).

    Tom Regan, The Case for Animal Rights (Berkeley: University of California Press, 1982).

    Peter Singer, “All Animals are Equal,” in Animal Ethics: Past and Present Perspectives, edited by Evangelos D. Protopapadakis, 163-178 (Berlin: Logos Verlag, 2013).

    Gary Steiner, Anthropocentrism and Its Discontents: The Moral Status of Animals in the History of Western Philosophy (Pittsburg: University of Pittsburg Press, 2010).

Ενότητες

I. Εισαγωγή

Στην πρώτη αυτή εισαγωγική συνάντηση θα δοθούν οι απαραίτητες διευκρινίσεις αναφορικά με τον τρόπο συμμετοχής διδασκόντων και διδασκομένων, τους τρόπους αξιολόγησης, καθώς και με όποιο άλλο ζήτημα εμπίπτει στο modus operandi που η φύση της συγκεκριμένης ενότητας επιβάλλει. Πέραν τούτων, θα παρουσιασθεί ένα αδρό περίγραμμα των διαφορετικών τρόπων κατά τους οποίους οι διάφορες παραδόσεις στον χώρο της Ηθικής προσεγγίζουν το ηθικό status των ζώων, καθώς και τις αρχές που πρέπει να διέπουν την αλληλεπίδραση ανθρώπων και ζώων.

II. Μείζονες ηθικές παραδόσεις

 

Περίληψη ενότητας

Στην συνάντηση αυτή θα παρουσιασθούν αναλυτικά οι μείζονες ηθικές παραδόσεις και τα κριτήρια στα οποία αυτές εστιάζουν ώστε να αποδίδουν ηθική αξία ή status στα όντα. Συγκεκριμένα, θα συζητηθεί η αρετοκρατική ηθική παράδοση, εισηγητής της οποίας είναι ο Αριστοτέλης, η αντίστοιχη συνεπειοκρατική, εισηγητές της οποίας είναι ο Jeremy Bentham και ο John Stuar Mill, και η δεοντοκρατική με εισηγητή τον Immanuel Kant. Ιδιαίτερη εστίαση, όπως είναι εύλογο, θα υπάρξει στους λόγους για τους οποίους έκαστη παράδοση είναι είτε περισσότερο φιλική, είτε περισσότερο εχθρική προς το ενδεχόμενο απόδοσης ηθικής αξίας στα ζώα, ιδίως στον βαθμό που η αξία αυτή λογίζεται ως ισότιμη με αυτήν που η συγκεκριμένη παράδοση αναγνωρίζει στους ανθρώπους.

 

 

 

 

III. Αρετοκρατία και ζώα

Περίληψη ενότητας

Στην ενότητα αυτή θα εξετάσουμε την πρώτη χρονικά συγκροτημένη παράδοση στον χώρο της Ηθικής, εισηγητής της οποίας είναι ο Αριστοτέλης. Παρότι η αρετοκρατία, τουλάχιστον κατά μείζονα λόγο, φαντάζει αδιάφορη απέναντι στα ζώα και το ηθικό τους status, και τούτο κυρίως λόγω αφ' ενός των οντολογικών αρχών του εισηγητή της, και αφ' ετέρου επειδή συνδέει την αρετή με την μεσότητα, σύγχρονες αρετοκρατικές προσεγγίσεις επιτρέπουν διαφορετικές αναγνώσεις.

 

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Πολυμέσα

 

IV. Δεοντοκρατία και ζώα

 

Περιγραφή ενότητας

Στην συνάντηση αυτή θα αναλυθεί διεξοδικά η ηθική θεωρία του Immanuel Kant, και θα επισημανθούν οι συγκεκριμένες υποδηλώσεις που αυτή ενέχει σε σχέση με τα ζώα. Παράλληλα, θα συζητηθούν οι συγκεκριμένες θέσεις του που αφορούν την αντιμετώπιση των ζώων από τον άνθρωπο, και οι δυνατότητες που αυτές προσφέρουν για μια περισσότερο ευαίσθητη αντιμετώπιση των ζώων.

 

Καταγραφή συνάντησης

V. Συνεπειοκρατία και ζώα

 

Περιγραφή ενότητας

Η πλέον ευαίσθητη προς τους μη-ανθρώπινους έμβιους οργανισμούς ηθική παράδοση, είναι αυτή της συνεπειοκρατίας. Άλλωστε, τα κινήματα για την απελευθέρωση των ζώων, τα δικαιώματα των ζώων, και κάθε αντίστοιχη πνευματική και ακτιβιστική αναζήτηση, είναι θεμελιωμένα στις θέσεις του Jeremy Bentham, του εισηγητή της συνεπεικρατίας. Στην συνάντηση αυτή θα αναλυθούν οι λόγοι για τους οποίους η συνεπειοκρατία - και, συγκεκριμένα, η πλέον σημαντική μορφή της, ο ωφελιμισμός - διακρίνονται από υψηλή ευαισθησία απέναντι στην ηθική αντιμετώπιση και το ηθικό status των ζώων, και θα παρουσιασθούν οι θέσεις των σημαντικότερων σύγχρονων θεωρητικών που υπεραμείνονται των δικαιωμάτων των ζώων, όπως ο Peter Singer, ο Gary Francione, και ο Steven Best.

 

Καταγραφή συνάντησης

Καραγεωργάκης: Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία για την ηθική και τα ζώα. Η θεωρία της απελεθέρωσης του Peter Singer

Εξέταση των απόψεων ελλήνων φιλοσόφων που υποστήριζαν την ηθική αντιμετώπιση των μη ανθρώπινων ζώων. Συγκεκριμένα, στο πρώτο μέρος του μαθήματος θα παρουσιαστούν οι σχετικές θέσεις των πυθαγορείων, του Πλούταρχου και του Πορφύριου του Τύριου.

Στο δεύτερο μέρος θα παρουσιαστεί η θεωρία της απελευθέρωσης των ζώων του Peter Singer.

Καραγεωργάκης: Οι θεωρίες των δικαιωμάτων των ζώων

Παρουσίαση των θεωριών για τα δικαιώματα των ζώων, δηλαδή της θεωρίας του Tom Regan, αλλά και αυτής των Sue Donaldson και Will Kymlika. Κριτική ανάλυση αυτών των θεωριών από τη σκοπιά της πολιτικής φιλοσοφίας.

Καραγεωργάκης: Καταργητισμός και αρετολογική ηθική

Παρουσίαση της θεωρίας του καταργητισμού του Gary Francione. Εξέταση των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών της θέσης του ευημερισμού. Παρουσίαση της αρετολογικής προσέγγισης για την ηθική αντιμετώπιση των μη ανθρώπινων ζώων. Εξέταση της καταλληλότητας μιας αρετολογικής προσέγγισης στη σύγχρονη κοινωνία.

Καραγεωργάκης: Οικοφεμινισμός και ολική απελευθέρωση

Παρουσίαση των διαφόρων τάσεων του οικοφεμινισμού για την ηθική υπεράσπιση των ζώων. Έμφαση στο ζήτημα της συμπάθειας. Παρουσίαση της θεωρίας της ολικής απελευθέρωσης του Steven Best.

Ανιχνεύοντας την θρησκευτική ηθική για τα Ζώα από την εμπειρία: Ζωομορφισμός και Παραφιλία σε Ιερά Κείμενα και Κανόνες.

 

 

Ημερολόγιο

Προθεσμία
Γεγονός μαθήματος
Γεγονός συστήματος
Προσωπικό γεγονός

Ανακοινώσεις

Όλες...