ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ Ι & ΙΙ

Καλώς ήρθατε στο Α΄ Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κατά τη διάρκεια του 4ου εξαμήνου & του 5ου εξαμήνου των προπτυχιακών σπουδών σας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, θα διδαχτείτε το μάθημα της Παθολογικής Ανατομικής Ι & ΙΙ, αντίστοιχα. Η εγγραφή σας στο μάθημα στην πλατφόρμα της ηλεκτρονικής τάξης είναι απαραίτητη, προκειμένου να ενημερώνεστε έγκαιρα για τις ανακοινώσεις της Γραμματείας του μαθήματος.

Στο 4ο εξάμηνο (εαρινό) πραγματοποιούνται οι παραδόσεις για την Παθολογική Ανατομική Ι, η οποία, από το εαρινό εξάμηνο του 2021, περιλαμβάνει, πλέον, τα εξής γνωστικά αντικείμενα: εφαρμογές της παθολογικής ανατομικής, ανοσοπαθολογοανατομία, γενετικές νόσοι, κυτταρική βλάβη-εκφυλίσεις, φλεγμονή, ιστική επιδιόρθωση και νεοπλασία, ήτοι αντικείμενα  που αφορούν τη Γενική (Βασική) Παθολογική Ανατομική καθώς και το λεμφικό-αιμοποιητικό σύστημα, το νευρικό σύστημα, τους σκελετικούς μύες και τον οφθαλμό, το κινητικό σύστημα, το ενδοκρινικό σύστημα  και το δέρμα, τα οποία εμπίπτουν στο γνωστικό πεδίο της Ειδικής (Συστηματικής)  Παθολογικής Ανατομικής. Το πρόγραμμα επεκτείνεται σε περίπου 40 ωριαίες θεωρητικές παραδόσεις και 7 υποχρεωτικές δίωρες εργαστηριακές ασκήσεις.

Στο πλαίσιο της κανονικής διά ζώσης διδασκαλίας, οι θεωρητικές παραδόσεις πραγματοποιούνται τρεις φορές την εβδομάδα (Δευτέρα, Τρίτη και Παρασκευή). Οι εργαστηριακές ασκήσεις πραγματοποιούνται Τρίτες και Τετάρτες, με αντιστοιχία μιας εργαστηριακής άσκησης κάθε μιάμιση εβδομάδα για κάθε φοιτητή. Οι φοιτητές χωρίζονται σε 3 ομάδες και 6 υποομάδες άσκησης. Οι μονές υποομάδες (Α1, Β1, Γ1) ξεκινούν την εργαστηριακή άσκησή τους στην Αίθουσα Aσκήσεων  1^ου Ορόφου με μικροσκόπηση ιστολογικών τομών και συνεχίζουν στο Αμφιθέατρο Παθολογικής Ανατομικής  όπου γίνεται επίδειξη μακροσκοπικών εικόνων, ενώ οι ζυγές υποομάδες (Α2,Β2,Γ2), αντίστροφα (πρώτα στο Αμφιθέατρο Παθολογικής Ανατομικής και ύστερα στην Αίθουσα Ασκήσεων). Λόγω του πεπερασμένου χώρου της Αίθουσας Ασκήσεων, οι φοιτητές δεν είναι δυνατόν να ασκούνται με άλλη υποομάδα πλην εκείνης στην οποία ανήκουν, εκτός εάν, κατ' εξαίρεση, εξασφαλίσουν σχετική έγκριση από το υπεύθυνο μέλος ΔΕΠ για τη συγκεκριμένη εργαστηριακή άσκηση που θέλουν να παρακολουθήσουν εκτός ομάδας, και ενημερώσουν εγκαίρως την Γραμματεία Φοιτητών στο ισόγειο του Εργαστηρίου.

Η διδασκαλία της Παθολογικής Ανατομικής ΙΙ γίνεται κατά το 5ο εξάμηνο (χειμερινό)  και περιλαμβάνει τα εξής γνωστικά αντικείμενα Ειδικής Παθολογικής Ανατομικής:  το καρδιαγγειακό σύστημα, το αναπνευστικό σύστημα, ο πεπτικός σωλήνας και οι σχετιζόμενοι αδένες ( σιελογόνοι, ήπαρ, πάγκρεας ),  το ουροποιητικό σύστημα, τα γεννητικά συστήματα του άρρενος και του θήλεος, ο μαστός, η κεφαλή κι ο τράχηλος,οι λοιμώξεις, η περιβαλλοντική παθολογική ανατομική και τα πολυσυστηματικά νοσήματα. Στο πλαίσιο της κανονικής, διά ζώσης διδασκαλίας, η ύλη καλύπτεται σε έως 45 ωριαίες θεωρητικές παραδόσεις (Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή), 8 υποχρεωτικές δίωρες εργαστηριακές ασκήσεις (Τρίτη – Πέμπτη), ανάλογα με το 4ο εξάμηνο, επιπλέον δε, στο 5ο εξάμηνο, πραγματοποιούνται 10 υποχρεωτικά ωριαία κλινικοπαθολογοανατομικά φροντιστήρια (Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή). Οι φοιτητές παρακολουθούν σύμφωνα με την ομάδα τους (Α, Β ή Γ)   τα κλινικοπαθολογοανατομικά φροντιστήρια αντιστοίχως κάθε Δευτέρα – Τετάρτη – Παρασκευή  και ώρα 13:00-14:00 είτε  όλη η ομάδα  στο Αμφιθέατρο  Μικροβιολογίας, όταν το φροντιστήριο γίνεται από ένα μέλος ΔΕΠ  είτε   μοιρασμένοι, με τις μονές υποομάδες στο Αμφιθέατρο Μικροβιολογίας και τις ζυγές υποομάδες στην Αίθουσα Ασκήσεων 1ου ορόφου, όταν το φροντιστήριο γίνεται από δύο μέλη ΔΕΠ.  

Στις θεωρητικές παραδόσεις αποκρυσταλλώνεται η βασική παθολογοανατομική γνώση  για το ιστικό υπόστρωμα των νόσων και τους μηχανισμούς που τις προκαλούν. To  τι συνιστά βασική γνώση ανά κεφάλαιο, μπορείτε να το δείτε στον κατάλογο "Εκπαιδευτικοί στόχοι - Ερωτήσεις βασικών γνώσεων" στα "Έγγραφα" του παρόντος χαρτοφυλακίου.

Στις εργαστηριακές ασκήσεις ο φοιτητής αναγνωρίζει βασικές μακροσκοπικές και μικροσκοπικές αλλοιώσεις σε συχνές παθολογικές οντότητες, αντιπαραβάλλοντας τα παθολογικά ευρήματα με τη φυσιολογική μορφολογία οργάνων και ιστών και εξοικειώνεται με την παθολογοανατομική ορολογία. Επισημαίνεται ότι μετά το πέρας κάθε εργαστηριακής άσκησης, τα αντίστοιχα ιστολογικά πλακίδια στην Αίθουσα Ασκήσεων του 1ου ορόφου, παραμένουν για δύο ώρες στη διάθεση όσων φοιτητών ενδιαφέρονται να τα μικροσκοπήσουν, ασχέτως της ομάδας στην οποία ανήκουν. Αυτό έχει προβλεφθεί καθώς κατά το χρόνο διενέργειας της κάθε μικροσκοπικής άσκησης, γίνεται κυρίως η επίδειξη και η κατανόηση των μικροσκοπικών αλλοιώσεων κάθε πλακιδίου, χωρίς συχνά να  υπάρχει αρκετός χρόνος παράλληλης μικροσκόπησης από τους φοιτητές. Τα φυλλάδια-σημειώσεις των εργαστηριακών ασκήσεων του χειμερινού και του εαρινού εξαμήνου βρίσκονται ανάμεσα στα έγγραφα του παρόντος χαρτοφυλακίου, οπότε οι ασκούμενοι φοιτητές μπορούν, εφόσον επιθυμούν, να τα τυπώσουν, ώστε να ανατρέχουν σε αυτά κατά τη διάρκεια κάθε άσκησης. Μικροσκοπικές εικόνες αρκετών πλακιδίων, με επεξηγηματικές λεζάντες, βρίσκονται στον αναρτημένο άτλαντα Παθολογικής Ανατομικής στα "Έγγραφα" του παρόντος χαρτοφυλακίου.

Στα κλινικοπαθολογοανατομικά φροντιστήρια, τα κλινικά δεδομένα συσχετίζονται με τις παθολογοανατομικές αλλοιώσεις μέσα από την ανάλυση χαρακτηριστικών ιστορικών ασθενών, έτσι ώστε να καλλιεργείται η κριτική κλινικοπαθολογοανατομική ιατρική σκέψη και να εξοικειώνεται ο φοιτητής με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της  μελλοντικής διαγνωστικής  και θεραπευτικής του πράξης.

Εκτός του τακτικού προγράμματος εκπαίδευσης, προγραμματίζονται από τον Καθ. Α. Χ. Λάζαρη ορισμένα ανά εξάμηνο, επιπρόσθετα μεταμεσημβρινά διαδραστικά κλινικο-παθολογοανατομικά (φροντιστηριακά) μαθήματα, με προαιρετική παρακολούθηση, και σκοπό την πλήρη εμπέδωση και διεύρυνση της αποκτηθείσης από το κανονικό πρόγραμμα, γνώσης. Αρκετά από αυτά τα επιπρόσθετα μαθήματα Παθολογικής Ανατομικής Ι & ΙΙ  βρίσκονται αναρτημένα σε μορφή αρχείων βίντεο  στο κανάλι του YouTube "Ανδρέας Χ. Λάζαρης: IΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΪΑ" ( βλ. Γενικοί σύνδεσμοι ). Στα διαδικτυακά εκπαιδευτικά εργαλεία των "Συνδέσμων" του παρόντος χαρτοφυλακίου περιλαμβάνονται, επίσης,  αρκετά βιντεοσκοπημένα ανοιχτά μαθήματα Παθολογικής Ανατομικής.

Υποχρεωτικές παρακολουθήσεις - Απουσίες

Στις εργαστηριακές ασκήσεις των δύο εξαμήνων, όπως και στα κλινικοπαθολογοανατομικά φροντιστήρια του 5ου εξαμήνου (13.00-14.00) λαμβάνονται παρουσίες. Οι φοιτητές οφείλουν έγκαιρα, πριν την έναρξη του 4ου εξαμήνου, να προσκομίζουν στη Γραμματεία Φοιτητών στο ισόγειο του Εργαστηρίου μια πρόσφατη φωτογραφία τους και να παραλάβουν τις κάρτες άσκησής τους όπου θα συμπληρώσουν τα στοιχεία τους,  έχουν δε "δικαίωμα" μόνο μιας αδικαιολόγητης απουσίας σε κάθε εξάμηνο, προκειμένου να συμμετέχουν στις εξετάσεις του μαθήματος.

Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού μας προγράμματος από εσάς

Θεωρούμε πολύ σημαντική τη γνώμη σας ως προς την ποιότητα της εκπαίδευσης που λαμβάνετε. Για το λόγο αυτό, στο τέλος κάθε εξαμήνου, εφ'όσον φυσικά έχετε εγγραφεί ηλεκτρονικά στο μάθημα,  αξιολογήστε το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα και τη διεξαγωγή του συμπληρώνοντας τουλάχιστον το σχετικό δελτίο από τον Πρόεδρο της Σχολής ή και όποιο άλλο ανάλογο δελτίο επιθυμείτε, από αυτά που βρίσκονται στα "Έγγραφα" του παρόντος χαρτοφυλακίου. Κατόπιν, τυπώστε το/τα και  αφήστε το/τα στη Γραμματεία  στο ισόγειο του Α΄ Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής. Σημειωτέον ότι η αξιολόγηση είναι ανώνυμη (συμπεριλαμβανομένων  πιθανών επιπλέον γραπτών σας σχολίων – κειμένου) και, ούτως ή άλλως,  δεν παίζει κανένα ρόλο ως προς την επίδοση – βαθμό σας στο μάθημα της Παθολογικής Ανατομικής.

Eπί πλέον, στα "Έγγραφα" του παρόντος χαρτοφυλακίου έχετε στη διάθεσή σας δελτίο αξιολόγησης εξατομικευμένο για όποιο μέλος ΔΕΠ επιθυμείτε να κρίνετε.

Στα "Ερωτηματολόγια" από τα ενεργά εργαλεία του παρόντος χαρτοφυλακίου ( http://eclass.uoa.gr– Παθολογική Ανατομική - Ερωτηματολόγια ) μπορείτε να βρείτε παλαιότερα δελτία αξιολόγησης, ώστε να διαμορφώσετε σχετική αντίληψη.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΛΗΣ- ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ

Από το εαρινό εξάμηνο του 2021 και πλέον, η διδακτέα ύλη για τους φοιτητές Ιατρικής διαμορφώνεται βάσει του προτεινόμενου εξεταστικού συγγράμματος

 "C. Simon Herrington: Μuir's Παθολογική Ανατομική. Συντονισμός ελληνικής έκδοσης: Ανδρέας Χ. Λάζαρης, Ευστράτιος Σ. Πατσούρης, Πρόδρομος Μ. Χυτίρογλου",

ως εξής:

Α. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής Ι (4ο εξάμηνο)

Κεφάλαια:

1,

κεφ. 2 (εκτός από τη σελίδα 59:κλινική περίπτωση 2.1),

κεφ. 3 (εκτός από τις σελίδες 82-84 : κλινική περίπτωση 3.1),

κεφ. 4 (εκτός από τις σελίδες 114-115: κλινική περίπτωση 4.1)

και  τα κεφάλαια 5,8,11,12,17 (πλην σελ. 789-795) & 18.

Β. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής ΙΙ (5ο εξάμηνο)

Κεφάλαια:

κεφ. 2 σελ. 59 κλινική περίπτωση 2.1 (εντάσσεται στο πλαίσιο του κεφ.13),

κεφ. 3 σελ. 82-84  κλινική περίπτωση 3.1 (εντάσσεται στο πλαίσιο του κεφ. 9),

κεφ. 4 σελ.114-115 κλινική περίπτωση 4.1 (εντάσσεται στο πλαίσιο του κεφ. 7),

και τα κεφάλαια 6,7,9,10,13,14,15,16 & 19, συμπεριλαμβανομένων των σελ. 789-795 του 17ου κεφ.

Έως και την εξεταστική περίοδο του Ιανουαρίου 2026, θα προβλεφθούν και εξετάσεις με την παλαιότερη κατανομή της ύλης για όσους φοιτητές Ιατρικής εκπαιδεύτηκαν στην Παθολογική Ανατομική πριν το εαρινό εξάμηνο του 2021. Η εξεταστέα ύλη για τους εν λόγω φοιτητές της Ιατρικής έχει ως εξής:

Εξεταστικές περίοδοι παλαιότερων μεταφορέων

Προτεινόμενο βασικό εξεταστικό σύγγραμμα (ενδεικτικά), κυρίως για τις γραπτές εξετάσεις Ιανουαρίου και Ιουνίου:

C. Simon Herrington: Μuir's Παθολογική Ανατομική. Συντονισμός ελληνικής έκδοσης: Ανδρέας Χ. Λάζαρης, Ευστράτιος Σ. Πατσούρης, Πρόδρομος Μ. Χυτίρογλου

Α. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής Ι (παλαιότερη κατανομή)

Κεφ. 1 έως και 8, πλην των σελίδων 57-61 του κεφ. 2 (Αυτοάνοσες νόσοι, Aνοσοανεπάρκεια και ανοσοκαταστολή και 2.1 Ειδικό Θέμα Μελέτης) και πλην των σελ. 210-217 του κεφ.6 (Αγγειίτιδα)

Κεφ. 19: σελ. 905-908 (Σηπτική καταπληξία)

Β. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής ΙΙ (παλαιότερη κατανομή)

Κεφ. 2: σελ. 57-61 (Αυτοάνοσες Νόσοι, Ανοσοανεπάρκεια και ανοσοκαταστολή και 2.1 Ειδικό Θέμα Μελέτης)

Κεφ. 6: σελ. 210-217 (Αγγειίτιδα) 

Κεφ. 9 έως και 19, πλην σελ. 905-908 κεφ. 19 (Σηπτική καταπληξία).

Ανεξαρτήτως συγγράμματος, συμπεριλαμβάνονται στην εξεταστέα ύλη ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ τα αναρτημένα στην ηλεκτρονική τάξη  έ γ γ ρ α φ α - αρχεία διδακτέας ύλης ppt, word & PDF , ιδιαίτερα τα πλέον πρόσφατα εξ αυτών και, συγκεκριμένα, εκείνα των μελών ΔΕΠ που δίδαξαν το κάθε αντικείμενο στη διάρκεια εκάστου εξαμήνου, όλα τα αρχεία β ί ν τ ε ο  των "Συνδέσμων" (π.χ. Aνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα, κατηγορίες βιντεοσκοπημένων μαθημάτων) και του καναλιού του YouTube "Ανδρέας Χ. Λάζαρης: ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ" (βλ. Γενικοί σύνδεσμοι), τα φυλλάδια (σημειώσεις) των εργαστηριακών ασκήσεων καθώς και το αναρτημένο στα "Έγγραφα", εκπαιδευτικό υλικό της διαδικτυακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας HIPON, τα οποία αντιστοιχούν προς την ανωτέρω αναφερόμενη εξεταστέα ύλη κάθε εξαμήνου, όπως η τελευταία αναπτύσσεται στις παραδόσεις από αμφιθεάτρου, στις εργαστηριακές ασκήσεις, στα κλινικοπαθολογοανατομικά φροντιστήρια και στα επιπρόσθετα μαθήματα.

Εναλλακτικά συγγράμματα: 

Bocker – Denk – Heitz: Παθολογική Ανατομική

Επιμέλεια:  Ευστράτιος Πατσούρης 

Α. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής Ι (βάσει παλαιότερης κατανομής)

Τόμος  Ι : Κεφ. 1 έως και 7

Τόμος  ΙΙ : Κεφ. 19 έως και 25 πλην του υποκεφαλαίου 20.5.1. (Πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς αγγειίτιδες)

Β. Ύλη Παθολογικής Ανατομικής ΙΙ (βάσει παλαιότερης κατανομής)

Τόμος Ι : Κεφ. 8 έως  και 18.

Τόμος ΙΙ : Κεφ. 26 έως και 35 και το υποκεφάλαιο 20.5.1. (Πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς αγγειίτιδες) 

Τόμος ΙΙΙ : Κεφ. 36  έως και 51

Η αντίστοιχη με την αμέσως ανωτέρω, παλαιότερη εξεταστέα  ύλη της Παθολογικής Ανατομικής Ι & ΙΙ, για τους κανονικούς και μεταφορείς φοιτητές Ιατρικής που έχουν προτιμήσει το σύγγραμμα των Robbins & Cotran, είναι η εξής:

Παθολογική Ανατομική Ι:

Κεφάλαια: 1-5, 6 (σελ. 259-292 και 299-305), 7, 10 και 11-15, πλην των σελίδων 718-729 του 11ου κεφαλαίου (Αγγειίτιδες- Φαινόμενο Raynaud).

Παθολογική Ανατομική ΙΙ:

Κεφάλαια:  από τον 1o τόμο τα κεφ. 6 (σελ. 292-299 και 305-359), 8 ,9, oι σελίδες 718-729 του 11ου κεφαλαίου (Αγγειίτιδες-Φαινόμενο Raynaud) καθώς και από το 2ο τόμο  τα κεφ. 16 έως και 29).

  Στις εξεταστικές για τους επί πτυχίω φοιτητές με την παλαιότερη κατανομή της ύλης, υπάρχει η εναλλακτική δυνατότητα μελέτης του παλαιότερου συγγράμματος Βασικής Παθολογικής Ανατομικής του Ε. Rubin  με την εξής, αντίστοιχη των ανωτέρω, παλαιότερη κατανομή της εξεταστέας ύλης:

Παθολογική Ανατομική Ι: 

Kεφάλαια: 1-3, 4 (πλην των πολυσυστηματικών νοσημάτων και πλην των ιδιαίτερων νοσολογικών οντοτήτων ανοσιακής αιτιοπαθογένεσης), 5-7, 10-12 & 20. Εξαιρούνται οι σελίδες 323-330 του 10ου κεφαλαίου (Φαινόμενο  Raynaud, Αγγειίτιδες)

Παθολογική Ανατομική ΙΙ: 

Κεφάλαια: 4 (μόνο τα πολυσυστηματικά νοσήματα και οι ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες ανοσιακής αιτιοπαθογένεσης) 8, 9, από το 10ο κεφάλαιο οι σελίδες 323-330 (Φαινόμενο  Raynaud, Aγγειίτιδες) και τα κεφ. 13, 14-19 & 21-29. 

Εξετάσεις κανονικών και μεταφορέων φοιτητών Ιατρικής περιόδων Ιανουαρίου και Ιουνίου – Βαθμολόγηση

Ο τελικός βαθμός σας τόσο στην Παθολογική Ανατομική Ι όσο και στη ΙΙ στις αντίστοιχες εξεταστικές περιόδους για κανονικούς και μεταφορείς, προκύπτει, κατά κανόνα, ως εξής: 90% από γραπτή εξέταση και 10% από πρακτική εξέταση (πρόοδο) σε επιλεγμένα πλακίδια, στην Αίθουσα Σεμιναρίων-Μουσείο στο ισόγειο του Εργαστηρίου. [ Απαιτείται επίδοση άνω της βάσης  στη γραπτή εξέταση (>5), ώστε να συνυπολογισθεί ο βαθμός της πρακτικής εξέτασης, προκειμένου να εξαχθεί ο τελικός βαθμός ].  Εν όψει της  εν λόγω πρακτικής εξέτασης, προγραμματίζονται στο τέλος κάθε εξαμήνου  προπαρασκευαστικές ασκήσεις επί των επιλεγμένων πλακιδίων (μία για κάθε υποομάδα φοιτητών), με προαιρετική παρακολούθηση. Αρχεία βίντεο με τις προπαρασκευαστικές ασκήσεις στα επιλεγμένα πλακίδια Παθολογικής Ανατομικής Ι & ΙΙ βρίσκονται αναρτημένα στα "Βιντεοσκοπημένα Μαθήματα Παθολογικής Ανατομικής"  των "Συνδέσμων" του παρόντος ηλεκτρονικού χαρτοφυλακίου και στο κανάλι του YouTube "Ανδρέας Χ. Λάζαρης: ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ".

Όσοι φοιτητές δεν προσέλθουν στην πρακτική εξέταση στα πλακίδια, μπορούν να απαντήσουν σε επιπλέον, γι' αυτούς θέμα (αντί της προόδου) κατά τη διάρκεια των γραπτών εξετάσεων, συμπληρώνοντας, με αυτόν τον τρόπο, το υπολειπόμενο 10% επί του συνόλου της επίδοσής τους.

Για ερωτήσεις – διευκρινήσεις:

Γραμματεία για θέματα προπτυχιακών φοιτητών (ισόγειο Α΄ Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής): Τηλ.: 210-746 2158. Υπεύθυνη γραμματέας: Kα Μαρία Γιάνναρη ( mgiannari@med.uoa.gr )