Μάθημα : ΙΙ88 Σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, 1929-1967

 

Εξέταση της εξέλιξης του ελληνικού πολιτικού συστήματος κατά την περίοδο από την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θα αναλυθούν οι πολιτικές δυνάμεις και οι μετεξελίξεις τους, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1936, η διενέργεια των μεταπολεμικών εκλογών, η αναζήτηση νέων κατευθύνσεων και αναπτυξιακών στρατηγικών στη μεταπολεμική εποχή, η επιρροή διεθνών ιδεολογικών τάσεων, η επιρροή του εμφυλίου πολέμου και η μετεμφυλιακή πραγματικότητα, τα αίτια της πτώσης της δημοκρατίας το 1967. Επιπλέον, θα εξεταστούν οι συγκλίσεις και αποκλίσεις του ελληνικού πολιτικού συστήματος με τα αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά της μεταπολεμικής εποχής, με έμφαση στη Γαλλία και την Ιταλία.

 

 

  

Τα εγχειρίδια του μαθήματος:

 πρώτη επιλογή:

 Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Ελληνικός φιλελευθερισμός: το ριζοσπαστικό ρεύμα, 1932-1979 (Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2010)

 

δεύτερη επιλογή:

Ηλίας Νικολακόπουλος, Η καχεκτική δημοκρατία: κόμματα και εκλογές, 1946-1967 (Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2001)

 

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ:

Από το βιβλίο "Ελληνικός φιλελευθερισμός" οι σελίδες:

38-82, 189-206, 242-289, 325-402, 421-448, 543-556

Από το βιβλίο "Η καχεκτική δημοκρατία" οι σελίδες:

23-375

ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ "yli 1928-1936" ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΟ ΣΤΗ ΘΕΣΗ "ΕΓΓΡΑΦΑ" ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Βλ. επίσης την ενότητα "Εργασίες" στο τμήμα "Ανακοινώσεις" 

 

 Προτεινόμενη βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη. Μη υποχρεωτική, αλλά πάντως χρήσιμη για όσους θελήσουν να αναζητήσουν πρόσθετη ενημέρωση:

 

Νίκος Αλιβιζάτος, Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία, 1800-2010, Αθήνα: Πόλις, 2011

 Γιώργος Αντωνίου, και Νίκος Μαραντζίδης (επιμ.), Η εποχή της σύγχυσης: η δεκαετία του ?40 και η ιστοριογραφία (Αθήνα: Εστία, 2008)

Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Η ενηλικίωση μιας γενιάς: νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση (Αθήνα: Εστία, 2009)

Μανώλης Βασιλάκης (επιμ.), Από τον ανένδοτο στη δικτατορία (Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2009)

 Ε. Β. Βενιζέλος, Η λογική του πολιτεύματος και η δομή της εκτελεστικής εξουσίας στο Σύνταγμα του 1975 (Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, 1980)

Θάνος Βερέμης, Ο στρατός στην ελληνική πολιτική: από την Ανεξαρτησία έως τη Δημοκρατία (Αθήνα: Κούριερ, 2000)

Θάνος Βερέμης και Γιάννης Κολιόπουλος, Ελλάς ? η σύγχρονη συνέχεια: από το 1821 μέχρι σήμερα (Αθήνα: Καστανιώτης, 2006)

Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας (Αθήνα: Παπαζήσης, 1997)

 

Κωνσταντίνος Δρακάτος, Ο μεγάλος κύκλος της ελληνικής οικονομίας (1945-1995) (Αθήνα: Παπαζήσης, 1997)

 

Γιώργος Θεοτοκάς, Στοχασμοί και θέσεις: πολιτικά κείμενα, 1925-1966, δύο τόμοι, επιμ. Ν. Κ. Αλιβιζάτος και Μ. Τσαπόγας (Αθήνα: Εστία , 1996)

Γιώργος Θεοτοκάς, Δοκίμιο για την Αμερική (Αθήνα: Εστία, 2009)

Πάνος Καζάκος, Ανάμεσα σε κράτος και αγορά: οικονομία και οικονομική πολιτική στη μεταπολεμική Ελλάδα, 1944-2000 (Αθήνα: Πατάκης, 2001)

Mark Mazower, Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου (Αθήνα: ΜΙΕΤ, 2002)

Δέσποινα Ι. Παπαδημητρίου, Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων: η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα, 1922-1967 (Αθήνα: Σαββάλας, 2006)

Ιωάννα Παπαθανασίου, Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά: Αρχείο, 1951-1967 (Αθήνα: Θεμέλιο, 2001)

Ρήγος, Άλκης, Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η «σύντομη» δεκαετία του ?60: θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες (Αθήνα: Καστανιώτης, 2008)

Σωτήρης Ριζάς, Η ελληνική πολιτική μετά τον εμφύλιο πόλεμο: κοινοβουλευτισμός και δικτατορία (Αθήνα: Παπαζήσης, 2008)

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Πολιτική: θεωρία πολιτικής δεοντολογίας (Αθήναι: Εκδόσεις των Φίλων, 2000)

Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα: η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, 1941-1944, δύο τόμοι (Αθήνα: Παπαζήσης, χ.η. και 1995)

Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, 1936-1941 (Αθήνα: ΔΟΛ, 2010)

GunnarHering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, 1821-1936, μτφρ. Θ. Παρασκευόπουλος, τόμος Β΄ (Αθήνα: ΜΙΕΤ, 2004)

Γρηγόριος Ψαλλίδας (επιμ.), Οι εκλογές του 1946: σταθμός στην πολιτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας (Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2008)

Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Η κρίση του 1929 και οι Έλληνες οικονομολόγοι: συμβολή στην ιστορία της οικονομικής σκέψης στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (Αθήνα, 1989)

 

 

 Στην ενότητα "έγγραφα" οι φοιτητές μπορούν να βρουν τρεις μελέτες του Ε. Χατζηβασιλείου, τις οποίες μπορούν να συμβουλευθούν επικουρικά των εγχειριδίων και της βιβλιογραφίας. Επισημαίνεται ότι οι μελέτες αυτές ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΣ ΥΛΗΣ. Οι πλήρεις παραπομπές είναι:

1. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Εκδοχές της πόλωσης: ο Δον Καμίλο και η ελληνική ανάγνωσή του», στο Ιωάννης Κ. Προμπονάς και Πάνος Βαλαβάνης (επιμ.), Ευεργεσίη: τόμος χαριστήριος στον Παναγιώτη Ι. Κοντό, τόμος Β΄ (Αθήνα: ΕΚΠΑ, 2006), σσ. 1007-1014

2. "Η πρόσληψη της Αριστεράς από τους αντιπάλους της, 1949-1967: παρατηρήσεις για τη λειτουργία του ελληνικού αντικομμουνισμού", στο Γρηγόρης Ψαλλίδας (επιμ.), Γρηγόρης Φαράκος: διαδρομές στην ιστορία. Τόμος Τιμητικός για τον Γρηγόρη Φαράκο (Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο-Τμήμα Ιστορίας, 2011), σσ. 157-182

 3. "Ο Ψυχρός Πόλεμος ως κρίση εκσυγχρονισμού: υπέρβαση κρίσεων και ελληνική εμπειρία, 1932-1959", στο Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου και Γιάννης Σακκάς (επιμ.), Η Ελλάδα, η Δύση και η Μεσόγειος, 1945-1967: νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις (Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2015), σσ. 17-34

 

Προτείνεται, επίσης, στους φοιτητές να προσεγγίσουν ζητήματα της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας και μέσα από λογοτεχνικά έργα ή κινηματογραφικές ταινίες. Ακολουθεί ένας ενδεικτικός κατάλογος.

 

 

 

Λογοτεχνικά έργα:

 

Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ

 

Γιώργος Θεοτοκάς, Ασθενείς και Οδοιπόροι

 

Βασίλης Βασιλικός, Ζ

 

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Διάλογοι σε μοναστήρι

 

Άρης Αλεξάνδρου, Το κιβώτιο

 

Σωτήρης Πατατζής, Δον Καμίλλο

 

 

 

Κινηματογραφικές ταινίες:

 

Χρ. Γιαννακόπουλος (σενάριο) και Α. Σακελλάριος (σκηνοθ.) Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948)

 

Α. Σακελλάριος και Χρ. Γιαννακόπουλος (σενάριο), Α. Σακελλάριος (σκηνοθ.), Θανασάκης ο πολιτευόμενος (1954)

 

Α. Σακελλάριος (σενάριο-σκηνοθ.), Υπάρχει και φιλότιμο (1965)

 

Α. Γιαλαμάς και Κ. Πρετεντέρης (σενάριο), Ν. Δημόπουλος (σκηνοθ.), Τζένη, Τζένη (1966)

 

Θ. Αγγελόπουλος (σενάριο-σκηνοθ.), Ο θίασος (1975)