Δομή μαθήματος ΓλωσσάριΦωτογραφικό υλικό Ασκήσεις
 

Φωτογραφικό υλικό

   
Οι νευρώνες αποτελούνται από ένα κυτταρικό σώμα ( περικάρυο), νευράξονα και δενδρίτες. Ο νευράξονας μεταφέρει ώσεις προς την απόληξή του, το συναπτικό κομβίο, που έρχεται σε επαφή με ένα άλλο κύτταρο. Οι δενδρίτες συνδέονται με συναπτικά κομβία άλλων νευρώνων .
   
Νευρώνας με μεγάλο πυρήνα (Π) με εμφανές πυρήνιο. Μέσα στο σώμα του κυττάρου φαίνεται η ερυθροϊώδης ουσία του Nissl (ΟΝ) που αντιστοιχεί στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο. Ο νευράξονας (Α) εκτείνεται σε απόσταση απ‘ το κυτταρικό σώμα.
   
Φωτογραφία με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο από ένα νευρώνα που δείχνει το νευράξονα (Α) και το κυτταρικό σώμα. Ο νευράξονας περιέχει μιτοχόνδρια και κυτταροσκελετικά νημάτια, ενώ το κυτταρικό σώμα περιέχει ένα πυρήνα (Π), σκοτεινά λυσοσώματα (Λ) και άφθονο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο (ουσία του Nissl, ΟΝ).
   
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι νευρώνων με μορφή ανάλογη της λειτουργίας τους. Τα δίπολα κύτταρα είναι συνήθως ενδιάμεσοι νευρώνες, τα μονόπολα είναι όλα σχεδόν αισθητικοί νευρώνες, ενώ τα πολύπολα κύτταρα είναι συχνότερα κινητικοί νευρώνες.
   
Τα κύτταρα Purkinje (Κ P) του φλοιού της παρεγκεφαλίδας είναι οι μεγαλύτεροι νευρώνες του νευρικού συστήματος
   
Νευρώνες που περιέχουν την καφέ χρωστική μελανίνη (Μ). Τέτοια κύτταρα αποτελούν τμήμα της μέλαινας ουσίας, περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται έτσι εξαιτίας του μαύρου χρώματος που οφείλεται στην παρουσία μελανίνης. Τα κύτταρα αυτά περιέχουν τη νευροδιαβιβαστική ουσία διοξυφαινυλαλανίνη, που είναι υπεύθυνη για τη συνέργεια και τη ρευστότητα των κινήσεων. Η καταστροφή αυτών των νευρώνων προκαλεί την ασθένεια του Parkinson, που χαρακτηρίζεται από δυσκαμψία, αργή κίνηση και τρόμο του σώματος.
   
Νευρώνες (Ν) στο φλοιό (φαιά ουσία) του εγκεφάλου (χρώση αργύρου).
   
Τομή που διέρχεται από τον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου με ειδική Χρώση προς τη μυελίνη. Η λευκή ουσία (Λ), που περιέχει τους νευράξονες των νευρικών κυττάρων, περιέχει μυελίνη και χρωματίζεται μωβ, ενώ ο φλοιός (φαιά ουσία) δεν χρωματίζεται.
   
Αμύελες νευρικές ίνες που απλά εγκλείονται στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου Schwann.
   
Διάγραμμα που δείχνει το σχηματισμό της μυελίνης. Αρχικά, ένας νευράξονας εσωκλείεται σε ένα κύτταρο που σχηματίζει μυελίνη. Τα εξωτερικά χείλη των αναδιπλώσεων της μεμβράνης του κυττάρου που σχηματίζει τη μυελίνη, συνενώνονται για να δημιουργήσουν το μεσάξονα . Στη συνέχεια, το μυελινοποιητικό κύτταρο περιβάλλει τον άξονα με πολλά στρώματα μεσάξονα. Το εσωτερικό κυτταρόπλασμα χάνεται, όταν το εσωτερικό πετάλιο της κυτταρικής μεμβράνης συνενώνεται για να σχηματίσει τη μείζονα πυκνή γραμμή .
   
Διάγραμμα μιας περισφιξης (κόμβου) του Ranvier σε επιμήκη τομή στην οποία διακρίνονται και οι εντομές Schmidt - Lantermann . Τα πέταλα του άκρου ενός τμήματος μυελίνης δημιουργούν χώρο, ώστε να σχηματισθεί μια σειρά παρακομβικών αναδιπλώσεων που περιέχουν κυτταρόπλασμα. Η γειτονική γυμνή περιοχή του νευράξονα, γενικά, είναι ελαφρώς ευρύτερη από τη μεσοκομβική περιοχή του.
   
Τομή εγκεφαλικού φλοιού, χρώση Α &H . Το νευροπίλημα (Νε), που αποτελεί το άμορφο υπόστρωμα του Κ.Ν.Σ., εμφανίζεται ρόζ λόγω της ηωσινοφιλίας του. Διακρίνονται επίσης αρκετοί νευρώνες (Ν).
   
Αστροκύτταρα με χαρακτηριστική αστεροειδή μορφολογία λόγω των πολλαπλών αποφυάδων τους (Χρώση αργύρου).
   
Λευκή ουσία εγκεφάλου, χρώση Α&Η. Οι πυρήνες των νευρογλοιακών κυττάρων είναι εμφανείς, αλλά δεν αναγνωρίζεται το κυτταρόπλασμά τους που συγχωνεύεται με το νευροπίλημα. Τα αστροκύτταρα (Α) διαθέτουν ωοειδή ή ελαφρά λοβωτό πυρήνα με αραιή χρωματίνη. Τα ολιγοδενδροκύτταρα (Ο) είναι τα πιο άφθονα και έχουν στρογγυλούς πυρήνες που περιβάλλονται από διαυγή άλω. Οι πυρήνες των μικρογλοιακών κυττάρων (Μ) έχουν συχνά ραβδοειδές σχήμα (σαν κόκκος ρυζιού).
   
Ανοσοϊστοχημική χρώση με αντίσωμα ειδικό προς την όξινη γλοιακή ινιδική πρωτεϊνη ( GFAP - glial fibrillary acidic protein ). Διακρίνεται η αστεροειδής μορφολογία των GFAP -θετικών αστροκυττάρων (Α). Τα ολιγοδενδροκύτταρα (Ο) δεν βάφονται και διακρίνονται οι στρογγυλοί πυρήνες τους που περιβάλλονται από διαυγή άλω.
   
Τα ολιγοδενροκύτταρα σχηματίζουν τη μυελίνη σε αρκετούς γειτονικούς νευράξονες.
   
Με χρώση Α&Η, τα ολιγοδενδροκύτταρα έχουν τυπική εμφάνιση και διακρίνονται για το στρογγυλό πυρήνα τους, με μέτρια πυκνοχρωματική χρωματίνη και την παρουσία μιας διαυγούς περιπυρηνικής άλω.
   
α) Επενδυματικά κύτταρα (Ε), τα οποία επενδύουν μία πλάγια κοιλία του εγκεφάλου (Κ), (χρώση Α &H . ) β) Φωτογραφία από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης, που δείχνει ότι πολλά από τα επενδυματικά κύτταρα φέρουν θυσάνους επιφανειακών κροσσών.
   
Τομή εγκεφάλου που έχει χρωσθεί με τεχνική λεκτίνης. Αυτή χρησιμοποιεί μια ειδική συγκολλητίνη που προσκολλάται σε ένα σάκχαρο της επιφάνειας των μικρογλοιακών και των ενδοθηλιακών κυττάρων του εγκεφάλου. Τα μικρογλοιακά κύτταρα (καφέ) έχουν έναν επιμήκη ή ελλειπτικό πυκνοχρωματικό πυρήνα και δενδρίτες με διακλαδισμένη μορφολογία, οι οποίοι αποτελούνται από πολυάριθμες εξαιρετικά λεπτές κυτταρικές αποφυάδες.
   
α) Τμήμα του χοριοειδούς πλέγματος το οποίο είναι διατεταγμένο σε θηλές με έναν αγγειοβριθή μίσχο υποστρώματος (Π) που καλύπτεται από κυλινδρικό επιθήλιο (Ε), (χρώση Α &H) . β) Φωτογραφία από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης που δείχνει την ανώμαλη επιφάνεια του χοριοειδούς πλέγματος, η οποία καταδύεται σε βαθιές πτυχές (θηλές), καθώς επίσης και τις μικρολάχνες της κορυφαίας επιφάνειας του καλυπτικού επιθηλίου.
   
Το ΚΝΣ καλύπτεται από τρία στρώματα, τη σκληρή, την αραχνοειδή και τη λεπτή μήνιγγα. Κάτω απ‘ τη λεπτή μήνιγγα υπάρχει βασική μεμβράνη, στην οποία στηρίζεται μια ομάδα αστροκυττάρων που σχηματίζουν ένα φραγμό γύρω απ‘ το Κ.Ν.Σ. και ονομάζονται "αφοριστική γλοία". Ο υπαραχνοειδής χώρος περιέχει εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
   
Ιστολογική τομή της επιφάνειας του εκγεφάλου, χρώση αργύρου. Α πεικονίζεται η αραχνοειδής μήνιγγα (Α), ο υπαραχνοειδής χώρος (Υπ) και ο φλοιός του εγκεφάλου. Τα αιμοφόρα αγγεία πορεύονται μέσα στον υπαραχνοειδή χώρο.
   
Τα μηνιγγοθηλιακά κύτταρα φυσιολογικά είναι επίπεδα, δυσδιάκριτα κύτταρα που επενδύουν τη σκληρή, την αραχνοειδή και τη λεπτή μήνιγγα. Με την πάροδο της ηλικίας, μερικά από αυτά γίνονται περισσότερο εμφανή στις ιστολογικές τομές. Σ΄ αυτή τη φωτογραφία από αραχνοειδή μήνιγγα ενός 60χρονου άνδρα, τα μηνιγγοθηλιακά κύτταρα (Μ) σχηματίζουν μια μικρή άθροιση (Α) (χρώση Α & Η).
   
α) Οι αρτηρίες που πορεύονται στον υπαραχνοειδή χώρο τρυπούν τη λεπτή μήνιγγα, η οποία ανακάμπτει και ενώνεται με τον έξω χιτώνα της αρτηρίας, απομονώνοντας έτσι τον περιαγγειακό απ‘ τον υπαραχνοειδή χώρο. Ο περιαγγειακός χώρος ( χώρος των Virchow & Robin ) συνέχεται με ένα δυνητικό υπολεπτομηνιγγικό χώρο. β) Αγγεία (Α) του υπαραχνοειδή χώρου (ΥΠ) εισχωρούν στην επιφάνεια του εγκεφάλου (Εγκ). Η λεπτή μήνιγγα (ΛΜ) αναδιπλώνεται πάνω στο αγγειακό τοίχωμα και διαχωρίζει τον υπαραχνοειδή απ‘ τον περιαγγειακό χώρο (Παγ) (χρώση A&H) .
   
Αιμοφόρα τριχοειδή (βέλη) στον εγκέφαλο (χρώση A&H) . Διακρίνονται επίσης νευρώνες (Ν) και ολιγοδενδροκύτταρα (Ο).
   
Εγκεφαλικός φλοιός. Διακρίνονται νευρώνες με τριγωνικό σώμα (Ν), αποφυάδες και περικαρυακή άλω (χρώση A&H) . Παρατηρούνται επίσης πυρήνες νευρογλοιακών κυττάρων (Νγ).
   
α) Τμήμα μακροσκοπικού παρασκευάσματος εγκεφάλου. Διακρίνονται εγκεφαλικές έλικες με το φλοιό (Φ) περιφερικά και τη λευκή ουσία (Λ) εσωτερικά. β) Εγκεφαλικός φλοιός, χρώση Α &H . Οι νευρώνες (Ν) ποικίλλουν σε μέγεθος και σχήμα, ανάλογα με τη λειτουργία τους, που είναι ειδική για τα διαφορετικά επίπεδα του φλοιού. Τα τριχοειδικά αγγεία (Τ) είναι άφθονα. Οι μικροί πυκνοχρωματικοί πυρήνες ανήκουν σε νευρογλοιακά κύτταρα. Τα φλοιακά ολιγοδενδροκύτταρα (Ο) δεν σχηματίζουν μυελίνη, αλλά λειτουργούν ως στηρικτικά κύτταρα για τους νευράξονες και τους νευρώνες. Τα ολιγοδενδροκύτταρα που βρίσκονται κοντά σε νευρώνες ονομάζονται δορυφόρα κύτταρα. Το ροζ χρωματισμένο υπόστρωμα αντιπροσωπεύει το πολύπλοκο δίκτυο των αποφυάδων των νευρώνων και των νευρογλοιακών κυττάρων (νευροπίλημα).
   
Εγκεφαλικός φλοιός, χρώση αργύρου. Διακρίνονται πολυάριθμοι νευρώνες (βέλη).
   
Τομή παρεγκεφαλίδας, η οποία αποτελεί μια ιδιαίτερη περιοχή του εγκεφάλου και χαρακτηρίζεται από την πολύπλοκη πτύχωση του φλοιού της ( φύλλα ή έλικες της παρεγκεφαλίδας ). Οι έλικες της παρεγκεφαλίδας περιέχουν τους πυρήνες των νευρικών κυττάρων που, στη μικρή αυτή μεγέθυνση, εμφανίζονται σαν μία μωβ χρωματισμένη ζώνη. Το κεντρικό τμήμα της παρεγκεφαλίδας αποτελείται από τη λευκή ουσία (Λ), στην οποία διακρίνεται ένας ερπητοειδής σχηματισμός, από αθροίσματα νευρικών κυττάρων, που ονομάζεται πυρήνας (Π) (χρώση A&H) .
   
Παρεγκεφαλίδα, χρώση A&H . Διακρίνονται οι τρεις στιβάδες του φλοιού (η εξώτερη υποκυτταρική μοριακή, η εσώτερη κοκκιώδης και η μεταξύ αυτών εντοπιζόμενη στιβάδα των κυττάρων του Purkinje- Κ P ) και η λευκή ουσία
   
Φλοιός παρεγκεφαλίδας : μοριακή στιβάδα και κύτταρα Purkinje ( χρώση A&H).
   
Φλοιός παρεγκεφαλίδας, κοκκιώδης στιβάδα. Διακρίνονται πολυάριθμοι μικροί νευρώνες με πυκνοχρωματικούς στρογγυλούς πυρήνες, που φαίνονται σαν κοκκία ( χρώση A&H).
   
Κύτταρα Purkinje με πολύπλοκες δενδριτικές αποφυάδες (χρώση αργύρου).
   
Νωτιαίος μυελός, χρώση A&H. Διακρίνεται η λευκή ουσία (Λ) που εντοπίζεται στην περιφέρεια και η φαιά ουσία (Φ), που περιέχει τους νευρώνες (Ν), στο εσωτερικό .
   
Κεντρικός σωλήνας νωτιαίου μυελού παιδιού. Ο σωλήνας έχει διακριτό αυλό που περιέχει εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) και επενδύεται με επενδυματικά κύτταρα (Ε) (χρώση A&H).
   
Στους φυσιολογικούς ενήλικες, ο κεντρικός σωλήνας εμφανίζεται πλήρως αποφραγμένος στο μεγαλύτερο μήκος του και στη θέση του αναγνωρίζονται μικρές ομάδες επενδυματικών κυττάρων (Ε).
   
Διάγραμμα (α) και (β) ιστολογική χρώση Α &H εγκαρσίας τομής περιφερικού νεύρου. Διακρίνονται οι νευράξονες (νευρικές ίνες) που απαρτίζουν τις νευρικές δέσμες (Δ) , τα τρία είδη στηρικτικού ιστού [ ενδονεύριο, περινεύριο (Π), επινεύριο (Ε) ] και αιμοφόρα αγγεία (Α) του νεύρου.
   
Τομή κατά μήκος περιφερικού νεύρου, χρώση A&H . Α ναγνωρίζονται οι επιμήκεις, πυκνοχρωματικοί πυρήνες των κυττάρων Schwann ( S ) σε στενή επαφή με τις κυματοειδείς ηωσινόφιλες νευρικές ίνες (ΝΙ) και οι ολιγάριθμοι ατρακτοειδείς πυρήνες των ινοβλαστών (Ι) του περινευρίου (Π)
   
Εγκάρσια τομή περιφερικού νεύρου, χρώση A&H . Διακρίνονται ηωσινόφιλες νευρικές ίνες ποικίλης διαμέτρου. Οι εμμύελες ( εμ I), περιβάλλονται από μια άχρωμη στιβάδα, που αντιστοιχεί στο μυελινικό έλυτρο, και αφορίζεται από έναν ηωσινόφιλο δακτύλιο, που αντιστοιχεί στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου Schwann . Διακρίνονται επίσης, αμύελες νευρικές ίνες (αμΙ), ο ι πυρήνες των κυττάρων Schwann ( S) και οι, πιο επίπεδοι, πυρήνες ινοβλαστών (I).
   
Γάγγλιο, χρώση A&H. Αποτελείται από σώματα νευρώνων (Ν), στηρικτικά κύτταρα (Σ), νευράξονες και χαλαρό ινοκολλαγονώδη ιστό που φαίνεται ροζ (ΙΚ)
   
Νωτιαίο γάγγλιο , χρώση κυανού της τολουϊδίνης . Περιβάλλεται από κάψα πυκνού ινοκολλαγονώδους ιστού (Κ). Στο εσωτερικό του, διακρίνονται πολυάριθμα κυτταρικά σώματα νευρώνων (Ν) μέσα σε χαλαρό ινοκολλαγονώδες υπόστρωμα. Οι νευρώνες διαθέτουν κεντρικούς, μεγάλους πυρήνες με εμφανές πυρήνιο.
   
Συμπαθητικό γάγγλιο , x ρώση Α &H. Ο πυρήνας των γαγγλιακών κυττάρων είναι έκκεντρα τοποθετημένος και στο κυτταρόπλασμα παρατηρούνται καφεκίτρινα κοκκία λιποφουσκίνης
   
Παρασυμπαθητικό γάγγλιο στον μυϊκό χιτώνα παχέος εντέρου (βέλος) , χρώση Α &H. Διακρίνονται ομάδες σωμάτων νευρικών κυττάρων, πολύ κοντά τοποθετημένων μεταξύ τους, με μεγάλο πυρήνα τους και άφθονο κυτταρόπλασμά τους. Επίσης, παρατηρούνται μικροί πυρήνες στηρικτικών κυττάρων.