Στην τελευταία μας συνάντηση στις 20 Ιουνίου, προσκεκλημένος είναι ο Γιώργος Σαγκριώτης, επίκουρος καθηγητής νεότερης φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
Το θέμα του θα είναι :
Η άρνηση μέσα στην κατάφαση. Σκέψεις με αφορμή το έργο του Νίτσε
Το εγκώμιο της κατάφασης, μόνο και μόνο επειδή είναι κατάφαση, έχει γίνει από καιρό μέρος της κυρίαρχης ιδεολογίας. Η κατάφαση στο υπάρχον δηλώνεται μέσω ανταπόκρισης στην υποχρέωση να είναι κανείς καταφατικός γενικά. Η κατάσταση αυτή αποτυπώνεται στο καθημερινό λεξιλόγιο, στην καταδίκη του «αρνητισμού», στην προτροπή να κάνει κανείς «θετικές σκέψεις», στη «θετική» ενέργεια την οποία έχει υποχρέωση να μεταδίδει και να αντανακλά. Η μη συμμόρφωση τιμωρείται με αποκλεισμό. Χάριν του θετικού πρέπει κανείς να αρνηθεί το αρνητικό. Αυτό υπομονεύει, ωστόσο, την ακεραιότητα της κατάφασης, που προϋποθέτει το αντίθετό της.
Υπάρχει άραγε κατάφαση χωρίς άρνηση, ακεραιότητα χωρίς διαχωρισμό; Όχι εντελώς ανεξάρτητα με την κοινωνική γοητεία της κατάφασης, αλλά στο επίπεδο της φιλοσοφικής αφαίρεσης, το ερώτημα αυτό απασχόλησε πολλούς στοχαστές, μεταξύ αυτών συγγραφείς τόσο γνωστούς όσο ο Ρουσσώ και ο Νίτσε. Ειδικότερα στο έργο του τελευταίου, η διάκριση ανάμεσα στο «ναι» και στο «όχι» βρίσκεται στον πυρήνα της κριτικής του στην ηθική σκέψη και εν γένει στην παραδοσιακή μεταφυσική. Αναζητώντας διέξοδο από τον κορυφούμενο «μηδενισμό», ο Νίτσε απαίτησε στη θέση της μεμψιμοιρίας την ενεργητική κατάφαση του κόσμου, της ζωής και του πεπρωμένου. Ωστόσο, η ίδια η διδασκαλία της amor fati επαναφέρει τον δυϊσμό που καταγγέλλει. Χωρίζει την ηθική του κυρίου από την ηθική του δούλου, τους ισχυρούς από τους αδύναμους, το άτομο από τη «μάζα». Το ενδιαφέρον του έργου του Νίτσε έγκειται όμως πάνω από όλα στο γεγονός ότι εκφράζει ταυτόχρονα επίγνωση της αντίφασης στην οποία περιέρχεται, όντας η πιο μνησίκακη επίθεση που έχει εξαπολυθεί εναντίον της μνησικακίας. Στην εισήγησή μου σκοπεύω να προτείνω μια ανάγνωση της θεωρίας της «αιώνιας επιστροφής» ως του τόπου στον οποίο λαμβάνει χώρα η τελική αναμέτρηση του Νίτσε με το εν λόγω πρόβλημα.
