Ιστορία Νεώτερης Ευρωπαϊκής Φιλοσοφίας (ΦΣ16)
Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης
Η γέννηση της νεότερης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Η θέσπιση της νέας επιστημονικής μεθόδου από τον Bacon. Η φιλοσοφία του Hobbes και οι πλατωνιστές του Cambridge. Βρετανικός εμπειρισμός (Locke, Berkeley, Hume). Ορθολογισμός. Γερμανικός ιδεαλισμός και οι επίγονοί του (Collingwood κ.ά.). Ευρωπαϊκός και Σκωτικός διαφωτισμός (Hutcheson, Smith, Hume κ.ά.). Ωφελιμισμός (Austin, Bentham, Mill, Sidgwick, Singer). Λογικός θετικισμός (κύκλος της Βιέννης) και η επίδρασή του στον αγγλόφωνο στοχασμό (Ayer, Nagel, Quine, κ.ά.). Αναλυτική φιλοσοφία (Russel, Moore, Wittgenstein κ.ά.). Πραγματισμός (Pearce, James, Dewy κ.ά.).
ΛιγότεραΗ γέννηση της νεότερης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Η θέσπιση της νέας επιστημονικής μεθόδου από τον Bacon. Η φιλοσοφία του Hobbes και οι πλατωνιστές του Cambridge. Βρετανικός εμπειρισμός (Locke, Berkeley, Hume). Ορθολογισμός. Γερμανικός ιδεαλισμός και οι επίγονοί του (Collingwood κ.ά.). Ευρωπαϊκός και Σκωτικός διαφωτισμός (Hutcheson, Smith, Hume κ.ά.). Ωφελιμισμός (Austin, Bentham, Mill, Sidgwick, Singer). Λογικός θετικισμός (κύκλος της Βιέννης) και η επίδρασή του στον αγγλόφωνο στοχασμό (Ayer, Nagel, Quine, κ.ά.). Αναλυτική φιλοσοφία (Russel, Moore, Wittgenstein κ.ά.). Πραγματισμός (Pearce, James, Dewy κ.ά.).
Η γέννηση της νεότερης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Η θέσπιση της νέας επιστημονικής μεθόδου από τον Bacon. Η φιλοσοφία του Hobbes και οι πλατωνιστές του Cambridge. Βρετανικός εμπειρισμός (Locke, Berkeley, Hume). Ορθολογισμός. Γερμανικός ιδεαλισμός και οι επίγονοί του (Collingwood κ.ά.). Ευρωπαϊκός και Σκωτικός διαφωτισμός (Hutcheson, Smith, Hume κ.ά.). Ωφελιμισμός (Austin, Bentham, Mill, Sidgwick, Singer). Λογικός θετικισμός (κύκλος της Βιέννης) και η επίδρασή του στον αγγλόφωνο στοχασμό (Ayer, Nagel, Quine, κ.ά.). Αναλυτική φιλοσοφία (Russel, Moore, Wittgenstein κ.ά.). Πραγματισμός (Pearce, James, Dewy κ.ά.).
Περίγραμμα
Διδάσκοντες
Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.
Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Πρόεδρος του Ελληνικού Κλιμακίου της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO (Haifa) και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO με αντικείμενο "Autonomy and dignity in medical research and practice". Έχει δημοσιεύσει 4 μονογραφίες στην ελληνική και 1 στην αγγλική, και έχει επιμεληθεί την έκδοση 10 συλλογικών έργων: 3 στην αγγλική, 1 στην σερβική, και 6 στην ελληνική. Περισσότερα από 70 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Είναι μέλος διαφόρων φιλοσοφικών εταιρειών της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Για αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα και περισσότερες πληροφορίες: www.protopapadakis.gr. ORCID Id: https://orcid.org/0000-0001-7502-3117.
Προτεινόμενα συγγράμματα
Θεοδόσης Πελεγρίνης, Εμπειρία και πραγματικότητα (Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου - Καρδαμίτσα, 1988) [κωδικος Ευδόξου: 24542].
Μπέρτραντ Ρασσελ, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, τόμος Β´ (Αθηνα: Αρσενιδης, χ.χ.) [κωδικος Ευδόξου: 13256083].
Ομάδα στόχος
Το μάθημα προσφέρεται στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας και ως επιλεγόμενο στα Τμήματα Ιταλικής και Ισπανικής Φιλολογιας.
Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Πρόεδρος του Ελληνικού Κλιμακίου της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO (Haifa) και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Έδρας Βιοηθικής της UNESCO με αντικείμενο "Autonomy and dignity in medical research and practice". Έχει δημοσιεύσει 4 μονογραφίες στην ελληνική και 1 στην αγγλική, και έχει επιμεληθεί την έκδοση 10 συλλογικών έργων: 3 στην αγγλική, 1 στην σερβική, και 6 στην ελληνική. Περισσότερα από 70 άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Είναι μέλος διαφόρων φιλοσοφικών εταιρειών της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Για αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα και περισσότερες πληροφορίες: www.protopapadakis.gr. ORCID Id: https://orcid.org/0000-0001-7502-3117. Θεοδόσης Πελεγρίνης, Εμπειρία και πραγματικότητα (Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου - Καρδαμίτσα, 1988) [κωδικος Ευδόξου: 24542].
Μπέρτραντ Ρασσελ, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, τόμος Β´ (Αθηνα: Αρσενιδης, χ.χ.) [κωδικος Ευδόξου: 13256083].
Το μάθημα προσφέρεται στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας και ως επιλεγόμενο στα Τμήματα Ιταλικής και Ισπανικής Φιλολογιας.
Τα κενρικά ερωτήματα γύρω από τα οποία αρθρώνεται η νεώτερη ευρωπαϊκή φιλοσοφία. Ο θεός. Ο θάνατος. Τι υπάρχει και τι όχι. Πως γνωρίζω αυτό που υπάρχει. Το καλό και το κακό. Το πρόβλημα / ο γρίφος του κακού και η υπόθεση ενός πανάγαθου, παντοδύναμου και πανίσχυρου θεού.
Γενική συζήτηση: Η ύπαρξη του θεού ως λογικώς αναγκαία. Η πρόταση "ο θεός υπάρχει" ως κατ' ανάγκην αληθής (δηλαδή ως αναλυτική πρόταση). Όταν στην ουσία ενός όντος εμπεριέχεται η υπόστασή του. Από την ταύτιση νοητικής σύλληψης και ύπαρξης εκ μέρους του Παρμενίδη (ταυτόν εστί νοείν τε και είναι) στο επιχείρημα του Άνσελμου για την ύπαρξη του θεού και στις τρεις αποδείξεις του Καρτεσίου.
Ειδικότερα θέματα: Η διάκριση των αναλυτικών από τις συνθετικές προτάσεις. Ουσία, υπόσταση, κατηγορήματα, ποιότητες.
Γενική συζήτηση: Τα δυο επιχειρήματα του Άνσελμου για την ύπαρξη του θεού. Η επίδραση που δέχθηκε από τις αντιλήψεις του Παρμενίδη. Η επίδραση που άσκησε στις αντίστοιχες του Καρτέσιου.
Ειδικότερα θέματα: Είδη συλλογισμών. Το αναλογικό, το παραγωγικό και το επαγωγικό επιχείρημα. Ανάλυση και κρίση επιχειρήματος.
Τεχνική συζήτηση: Η λειτουργία της αναλογίας. Η αναλογία ως καταδεικτικός και όχι αποδεικτικός συλλογισμός. Λογικές πλάνες: η λήψη του ζητουμένου (petitio principii - begging the question). Για τις λογικές πλάνες γενικώς, και ειδικότερα για την εν λόγω, δες http://plato.stanford.edu/entries/fallacies/ - η λήψη του ζητουμένου είναι η 5η.
Γενική συζήτηση: Από την ακραία αμφιβολία στην απόλυτη βεβαιότητα. Το καρτεσιανό cogito ως λογική απαίτηση. Ο θεός ως εγγυητής της ύπαρξης του υλικού κόσμου. Οι τρεις αποδείξεις για την ύπαρξη του θεού και η επίδραση του Άνσελου: [α] το κοσμολογικό-οντολογικό επιχείρημα, [β] το επιχείρημα της διατήρησης της ύπαρξης, [γ] το επιχείρημα της τελειότητας. Οι τρεις υποστάσεις του καρτεσιανού σύμπαντος.
Ειδικότερα θέματα: Η πρόταση για την ύπαρξη του θεού ως αναλυτική.
Τεχνική συζήτηση: Οι λογικές πλάνες ad antiquitatem, ad populum και post hoc ergo propter hoc.
Γενική συζήτηση: Από τον καλύτερο δυνατό κόσμο του Leibnitz στον μόνο δυνατό κόσμο του Spinoza. Ο κόσμος μέσα στον θεό. Ο θεός ως αιτία του εαυτού του. Η έννοια της υπόστασης, οι τρόποι και τα κατηγορήματα. Γιατί μπορεί να υπάρχει μόνον μια υπόσταση, και όχι περισσότερες.
Ειδικότερα θέματα: Η ελεύθερη βούληση και η επιλογή στο σύστημα του Spinoza. Η έννοια της αμαρτίας. Ο κόσμος υπό το πρίσμα της διάρκειας και υπό το πρισμα της αιωνιότητας.
Τεχνική συζήτηση: Η έννοια του μέσα σε στην σκέψη του Spinoza.
Ο ρόλος της ηθικής. Η ιδιαιτερότητα του ηθικού ερωτήματος. Η ηθική ανάμεσα στην φιλία και στον νόμο. Οι προϋποθέσεις για την θέση ηθικών ερωτημάτων. Οι τρεις κύριες παραδόσεις στην ηθική.
Ειδικότερα θέματα: Οι προτάσεις του είναι και οι προτάσεις του πρέπει.
Τεχνική συζήτηση: Είδη και κρίση συλλογισμών.
Από την αριστοτελική μεσότητα σε σύγχρονες αρεταϊκες θεωρίες. Η θέση της Rosalind Hursthouse περί αυτών που κάνουν μια κοινωνία να αξίζει να ανήκει κάποιος σε αυτήν.
Ειδικότερα θέματα: Η περίπτωση της Kitty Genovese και η αξία των αρετών.
Γιώργος Μπούτλας, Η αρετοκρατική ηθική του Alasdair McIntyre
Το ηθικώς ορθό ως κάτι που συνάδει είτε με την θεία βούληση, είτε με τον φυσικό νόμο. Η θεοκρατική ηθική ως θέσφατο. Το αντικείμενο της πίστης ως μη επιδεκτικό απόδειξης ή γνωστικής προσπέλασης. Οι θέσεις του Kierkegaard.
Ειδικότερα θέματα: Η θυσία του Αβραάμ.
Το αγαθό ως συνάδον (ή, προκύπτον) από τους νόμους που διέπουν την φύση των όντων. Η επικούρεια αντίληψη για τις ηδονές και η θεωρία του ενστίκτου του Hobbes.
Το ηθικώς ορθό ως αυτό που συνάδει με τα κελεύσματα του λόγου. Ο Immanuel Kant, τα τέλεια και ατελή καθήκοντα, οι τρεις διατυπώσεις της κατηγορικής προστακτικής.
Ο ωφελιμισμός των Jeremy Bentham και John Stuart Mill. Το felicific calculus του Bentham. Η έμφαση στην διάχυση της ευδαιμονίας από τον Mill.
Πραξιακός, κανονιστικός, διπλού επιπέδου και προτιμησιακός ωφελιμισμός. Από τον Jeremy Bentham και τον John Stuart Mill στον Henry Sidgwick, τον Richard Mervyn Hare και τον Peter Singer.
Ειδικότερα θέματα: Ο αρχάγγελος και ο παρίας - ο πραξιακός και ο κανονιστικός ωφελιμισμός κατά τον Hare.
