Σεμινάριο: Τα κοντσέρτα του Joseph Haydn

Το σεμινάριο απευθύνεται σε φοιτητές που ενδιαφέρονται για την μουσική θεωρία και ανάλυση επί του ρεπερτορίου της κλασσικής περιόδου. Πιο συγκεκριμένα, αντικείμενο του παρόντος σεμιναρίου θα αποτελέσουν τα κοντσέρτα για πληκτροφόρα, έγχορδα αλλά και πνευστά όργανα που ο Joseph Haydn συνέθεσε σε διάφορες περιόδους της μακράς σταδιοδρομίας του, σε συνάφεια με θεωρίες για την μουσική μορφή της εποχής εκείνης αλλά και μεταγενέστερες.

Περιεχόμενο μαθήματος

Οι πρώτες παραδόσεις γίνονται από τον διδάσκοντα, προκειμένου σε αυτές να παρουσιασθεί το επιλεγμένο ρεπερτόριο, να αποσαφηνισθεί το γενικό θεωρητικό πλαίσιο και να αναπτυχθούν ενδεικτικά ορισμένες πρακτικές εφαρμογές (αναλύσεις έργων). Μία τουλάχιστον παράδοση αφιερώνεται στην μουσική βιβλιογραφική έρευνα και την μεθοδολογία εκπόνησης μιας επιστημονικής εργασίας. Από εκεί και ύστερα, όλοι οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο παρουσιάζουν υποχρεωτικά τις εργασίες τους, προτού τις καταθέσουν γραπτώς προς αξιολόγηση. Το πρόγραμμα ανακοινώνεται εγκαίρως στις Θεματικές Ενότητες του μαθήματος.

Προαπαιτούμενα

Η επιλογή των συμμετεχόντων αποφασίζεται στην πρώτη κιόλας παράδοση του σεμιναρίου (κανένας φοιτητής δεν γίνεται κατόπιν δεκτός). Η επιτυχής παρακολούθηση των μαθημάτων «Θεωρία και πράξη της τονικής μουσικής (αρμονική και δομική ανάλυση) Ι & ΙΙ» και «Μορφολογία της ευρωπαϊκής μουσικής (Ι & ΙΙ)», με βαθμό όχι μικρότερο του 7 (επτά), αποτελεί βασικό (όχι όμως και αποκλειστικό) κριτήριο επιλογής. Από εκεί και ύστερα, η φυσική και δη ενεργή παρουσία των φοιτητών σε όλες τις φάσεις διεξαγωγής του σεμιναρίου είναι υποχρεωτική· φοιτητής με περισσότερες από δύο απουσίες κατά την διάρκεια του εξαμήνου αποκλείεται αυτομάτως από το σεμινάριο!

Μέθοδοι αξιολόγησης

Η αξιολόγηση γίνεται πρωτίστως βάσει των γραπτών δοκιμίων που οι φοιτητές παραδίδουν εντός συγκεκριμένων χρονικών προθεσμιών (με την λήξη της εξεταστικής περιόδου του χειμερινού εξαμήνου, προκειμένου να γίνουν διορθώσεις και υποδείξεις από τον διδάσκοντα, και έπειτα από έναν μήνα σε τελική μορφή) και δευτερευόντως λαμβάνοντας υπ’ όψιν την επίδοσή τους στις προφορικές παρουσιάσεις των εργασιών.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• William E. Caplin, Classical form: A theory of formal functions for the instrumental music of Haydn, Mozart, and Beethoven, Oxford University Press, New York 1998.
• Georg Feder, λήμμα “Haydn, (Franz) Joseph”, στο: Ludwig Finscher (επιμ.), Die Musik in Geschichte und Gegenwart: Allgemeine Enzyklopädie der Musik (2. Ausgabe) / Personenteil, Bd. 8, Bärenreiter – Metzler, Kassel – Stuttgart 2002, σ. 901-1094.
• James Hepokoski και Warren Darcy, Elements of Sonata Theory: Norms, types, and deformations in the late-eighteenth-century sonata, Oxford University Press, New York 2006.
• Andreas Odenkirchen, Die Konzerte Joseph Haydns: Untersuchungen zur Gattungstransformation in der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts, διδακτορική διατριβή, Hochschule für Musik und Darstellende Kunst, Frankfurt am Main 1990· εκδ. Peter Lang (Europäische Hochschulschriften, Reihe XXXVI: Musikwissenschaft, Bd. 106), Frankfurt am Main 1993.
• Fred Ritzel, Die Entwicklung der »Sonatenform« im musiktheoretischen Schrifttum des 18. und 19. Jahrhunderts, Breitkopf & Härtel, Wiesbaden 1968.
• Wolfram Steinbeck, “Die Konzertsatzform bei Haydn”, στο: Klaus Hortschansky (επιμ.), Traditionen – Neuansätze: Für Anna Amalie Abert (1906-1996), Hans Schneider, Tutzing 1997, σ. 641-662.
• Anthony van Hoboken, Joseph Haydn: Thematisch-bibliographisches Werkverzeichnis – Band 1, B. Schott’s Söhne, Mainz 1957.
• James Webster – Georg Feder, λήμμα “Haydn, (Franz) Joseph”, στο: Stanley Sadie – John Tyrrell (επιμ.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians (second edition), Oxford University Press, New York 2001, vol. 11, σ. 171-271.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Θεωρητικοί του 18ου αιώνος (Β΄)”, Πολυφωνία 9, Κουλτούρα, Αθήνα 2006, σ. 67-97.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Θεωρητικοί του 18ου αιώνος (Γ΄)”, Πολυφωνία 10, Κουλτούρα, Αθήνα 2007, σ. 35-64.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Θεωρητικοί του 19ου αιώνος (Α΄)”, Πολυφωνία 11, Κουλτούρα, Αθήνα 2007, σ. 89-118.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Συμπερασματικές επισημάνσεις επί των τριών πρώτων τύπων σονάτας – Η συμβολή της θεωρίας των Hepokoski και Darcy στην τρέχουσα επιστημονική συζήτηση”, Πολυφωνία 16, Κουλτούρα, Αθήνα 2010, σ. 112-154.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Ο πέμπτος τύπος σονάτας (“σονάτα κοντσέρτου”) στην θεωρία του 18ου και του 19ου αιώνος”, Πολυφωνία 18, Κουλτούρα, Αθήνα 2011, σ. 86-124.
• Ιωάννης Φούλιας, “Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Ο πέμπτος τύπος σονάτας (“σονάτα κοντσέρτου”) στην θεωρία του 20ού αιώνος και στην εποχή μας”, Πολυφωνία 19, Κουλτούρα, Αθήνα 2011, σ. 7-49.
• Ιωάννης Φούλιας, “Η μουσική του Ludwig van Beethoven μέσα από τα πρώτα κείμενα περί μουσικής μορφολογίας του Heinrich Birnbach (1827-1829)”, Πολυφωνία 21, Κουλτούρα, Αθήνα 2012, σ. 52-97.
• Ιωάννης Φούλιας, Οι συμφωνίες κατά τις οβιδιανές Μεταμορφώσεις του Carl Ditters von Dittersdorf: Συμβολή στην αποκατάσταση ενός έργου-σταθμού στην ιστορία της προγραμματικής μουσικής, Παπαγρηγορίου – Νάκας, Αθήνα 2015.
• Ιωάννης Φούλιας, “Η διμερής και η τριμερής μορφή σονάτας στο θεωρητικό έργο του Joseph Riepel. Απόπειρα ανακατασκευής και αποτίμησης”, στο: Ιωάννης Φούλιας – Πέτρος Βούβαρης – Κώστας Καρδάμης – Κώστας Χάρδας (επιμ.), 7ο Διατμηματικό Μουσικολογικό Συνέδριο: «Μουσική, λόγος και τέχνες» (Πρακτικά διατμηματικού συνεδρίου υπό την αιγίδα της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας, Κέρκυρα, 30 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 2015), Ελληνική Μουσικολογική Εταιρεία, Θεσσαλονίκη 2016, σ. 11-34.
• Ιωάννης Φούλιας, “Ο Anton Reicha και η πρώτη συστηματοποίηση των μουσικών μορφών στον 19ο αιώνα”, Πολυφωνία 33-34, Κουλτούρα, Αθήνα 2019, σ. 85-120.