Βυζαντινά έγγραφα της υστεροβυζαντινής περιόδου: από τον τύπο στην ουσία
Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη-Κοκκίνη
Βυζαντινά έγγραφα 10ου-15ου αι.:
από τον τύπο στην ουσία.
Byzantine documents of the 10th-15th c.:
from form to essence.
Σεμιναριακό Μάθημα της Ειδίκευσης Βυζαντινή Ιστορία
του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών
του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας
- Λέξεις Κλειδιά: ΑΡΧΕΙΑ – ΕΓΓΡΑΦΑ – ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΛΑ – ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ – ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΘΕΣΜΟΙ – ΠΡΟΝΟΜΙΑ – ΚΡΑΤΟΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ – ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΩΣΥΝΗ – ΣΕΡΒΟΙ
Βυζαντινά έγγραφα 10ου-15ου αι.:
από τον τύπο στην ουσία.
Byzantine documents of the 10th-15th c.:
from form to essence.
Σεμιναριακό Μάθημα της Ειδίκευσης Βυζαντινή Ιστορία
του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών
του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας
- Λέξεις Κλειδιά: ΑΡΧΕΙΑ – ΕΓΓΡΑΦΑ – ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΛΑ – ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ – ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΘΕΣΜΟΙ – ΠΡΟΝΟΜΙΑ – ΚΡΑΤΟΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ – ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΩΣΥΝΗ – ΣΕΡΒΟΙ
Βυζαντινά έγγραφα 10ου-15ου αι.:
από τον τύπο στην ουσία.
Byzantine documents of the 10th-15th c.:
from form to essence.
Σεμιναριακό Μάθημα της Ειδίκευσης Βυζαντινή Ιστορία
του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών
του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας
- Λέξεις Κλειδιά: ΑΡΧΕΙΑ – ΕΓΓΡΑΦΑ – ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΛΑ – ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ – ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΘΕΣΜΟΙ – ΠΡΟΝΟΜΙΑ – ΚΡΑΤΟΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ – ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΩΣΥΝΗ – ΣΕΡΒΟΙ
Περίγραμμα
Συμπληρωματικά Στοιχεία:
Μετά την εισαγωγή στη Βυζαντινή Διπλωματική και την επισκόπηση της κύριας σύγχρονης βιβλιογραφίας, το μάθημα επικεντρώνεται στη μελέτη και τον σχολιασμό αντιπροσωπευτικών εγγράφων, ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο.
Η προβολή γεγονότων, θεσμών και προσώπων της εποχής μέσα στα έγγραφα και η εξαγωγή συμπερασμάτων από την ερμηνεία τους αποτελούν τον κύριο στόχο του σεμιναρίου.
Μετά την εισαγωγή στη Βυζαντινή Διπλωματική και την επισκόπηση της κύριας σύγχρονης βιβλιογραφίας, το μάθημα επικεντρώνεται στη μελέτη και τον σχολιασμό αντιπροσωπευτικών εγγράφων, ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο.
Η προβολή γεγονότων, θεσμών και προσώπων της εποχής μέσα στα έγγραφα και η εξαγωγή συμπερασμάτων από την ερμηνεία τους αποτελούν τον κύριο στόχο του σεμιναρίου.
Αποτελώντας την πλέον άμεση από τις πηγές για τη βυζαντινή πραγματικότητα 11ου-15ου αι., τα κείμενα των εγγράφων διασώζουν στοιχεία για την ταυτότητα, την οικογενειακή, κοινωνική και οικονομική κατάσταση συγκεκριμένων Βυζαντινών όλων των τάξεων, καθώς και για τη σχέση τους με το Κράτος, την Εκκλησία ή τους συγγενείς και τους συντοπίτες τους. Παραλλήλως, προβάλλουν ανάγλυφη εικόνα της δημογραφικής σύνθεσης μιας περιοχής και προδίδουν την ισχύ ή την αδυναμία της κεντρικής εξουσίας, στο πλαίσιο των εσωτερικών και εξωτερικών εξελίξεων και της κοινωνικής, δημοσιονομικής αλλά και εξωτερικής πολιτικής της αυτοκρατορίας.
Documents are the most direct source on Byzantine reality of the 11th-15th centuries, as they preserve elements concerning the identity of named individuals belonging to all social ranks, their familial, social and financial situation, as well as their relationship with the State, the Church, their relatives and their fellow citizens. Moreover, they offer vivid images of the demographic reality of different regions and point to the power, or lack of it, of central authority, within the framework of internal and external developments and the social, fiscal and foreign policy of the empire.
Τα στάδια προσεγγίσεως περιλαμβάνουν τα εισαγωγικά στοιχεία μορφής (Α.1-3) και, κυρίως, την ερμηνεία-σχολιασμό αντιπροσωπευτικών κειμένων (Β.1-2):
Α.1. Το έγγραφο ως ιστορική πηγή. Τύποι κρατικών και κατηγορίες ιδιωτικών εγγράφων. Διπλωματική έκδοση - αρχεία και εκδόσεις. 2. Μορφή και ορολογία κρατικών εγγράφων. Το κείμενο: επανάληψη και πρωτοτυπία. Χρονολόγηση και υπογραφή - αυτοκράτορας και υπαλληλία. Το βυζαντινό κρατικό έγγραφο ως πρότυπο για τα έγγραφα των Σέρβων ηγεμόνων. 3. Μορφή και γλωσσικά στοιχεία των ιδιωτικών εγγράφων. Η εγγραμματωσύνη λαϊκών, μοναχών και νοταρίων.
Β.1. Το περιεχόμενο συγκεκριμένων εγγράφων (τα πρόσωπα και οι υποθέσεις) σε σχέση με την ιστορική συγκυρία. 2. Κοινωνικά-οικονομικά στοιχεία και οι αντίστοιχοι θεσμοί στο πλαίσιο των γενικότερων εξελίξεων στον ανατολικό μεσογειακό χώρο (Μακεδονία, Μ. Ασία και νησιά Αιγαίου Πελάγους).
The course will include an introduction regarding form (A.1-3), and, mainly, the interpretation and discussion of representative documents (B.1-2):
A.1. The document as historical source. Forms of state and categories of private documents. Archives - editions. 2. Form and terminology of state documents. The text: repetition and originality. Chronological elements and signature by the emperor or the authorities. The Byzantine state document used as a model for Serbian rulers’ acts. 3. Morphological and linguistic characteristics of private documents. The literacy of the laity, clergy and notaries.
B.1. The content of specific documents (persons and cases) in relation to the historical context. 2. Socio-economic elements and institutions within the context of development and change in the eastern Mediterranean (Macedonia, Asia Minor and Aegean islands).
