Λείο ενδοπλασματικό δίκτυο

Το ΛΕΔ αποτελεί τμήμα του ενδοκυττάριου μεμβρανικού συστήματος και επικοινωνεί με το ΑΕΔ και τη συσκευή Golgi . Το λείο ΕΔ στην πλειονότητα των κυττάρων καταλαμβάνει σχετικά μικρή έκταση, με εξαίρεση τα κύτταρα που εκκρίνουν ή επεξεργάζονται λιπίδια. Ειδικότερα αποτελεί τη θέση της σύνθεσης των μεμβρανικών λιπιδίων και της επεξεργασίας των πρωτεϊνών.

Το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο (εικ. 13) είναι ένα σύστημα ακανόνιστου σχήματος μεμβρανικών σωληναρίων και κυστιδίων που δεν είναι συνδεδεμένα με ριβοσώματα. Το ΛΕΔ είναι ζωτικής σημασίας για το κύτταρο, καθώς είναι η κυτταρική περιοχή στην οποία όχι μόνο γίνεται η επεξεργασία των παραγόμενων πρωτεϊνών, αλλά και η σύνθεση των λιπιδίων και ιδιαίτερα των φωσφολιπιδίων της μεμβράνης. Τα ένζυμα που είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση των λιπιδίων εντοπίζονται στην εξωτερική (προς το κυτοσόλιο) επιφάνεια του λείου ΕΔ για να έχουν άμεση προσπέλαση στα πρόδρομα μόρια των λιπιδίων.

Μετά τη σύνθεση και την ενσωμάτωσή τους στη λιπιδική διπλοστιβάδα του έξω μεμβρανικού τμήματος του λείου ΕΔ, τα φωσφολιπίδια μεταπηδούν στο έσω μεμβρανικό τμήμα με τη βοήθεια ειδικών πρωτεϊνών μεταφοράς που ονομάζονται φλιπάσες (flipases).

Εξειδικευμένες λειτουργίες του ΑΕΔ αποτελούν:

• Η διάσπαση του γλυκογόνου στα ηπατικά κύτταρα
• Η οξείδωση, σύζευξη και μεθυλίωση , αντιδράσεις που χρησιμοποιούνται από τα ηπατικά κύτταρα για να εξουδετερώσουν ορμόνες, την αλκοόλη, διαφόρους τύπους εντομοκτόνων κλπ

Η συμμετοχή στο μηχανισμό συστολής των μυϊκών κυττάρων, όπου αναγνωρίζεται με μια εξειδικευμένη μορφή που ονομάζεται σαρκοπλασματικό δίκτυο και συμμετέχει στη δέσμευση και απελευθέρωση των ιόντων ασβεστίου, τα οποία ρυθμίζουν τη μυϊκή συστολή.