Δομή μαθήματος ΓλωσσάριΦωτογραφικό υλικό Ασκήσεις
Επιθηλιακός Ιστός > Επιθηλιακές Κυτταρικές Συνάψεις > Συνάψεις πρόσδεσης ή αγκυροβολίας

 

Οι συνάψεις πρόσδεσης αποτελούν σημεία πρόσφυσης ή αγκυροβολιάς στοιχείων του κυτταροσκελετού, τόσο μεταξύ μεμονωμένων κυττάρων όσο και κυττάρων με την εξωκυττάρια θεμέλια ουσία σ' ένα ισχυρό διακυτταρικό δίκτυο, ούτως ώστε να προκύπτει ένα σύνολο με ενιαίο τρόπο αντίδρασης.

Τα νημάτια του κυτταροσκελετού δύο κυττάρων ενώνονται διαμέσου ενδοκυττάριων συνδετικών πρωτεϊνών, οι οποίες με τη σειρά τους συνδέουν τα νημάτια σε διαμεμβρανικές συνδετικές πρωτεΐνες. Στη σύνδεση των δύο διαμεμβρανικών πρωτεϊνών στο μεσοκυττάριο διάστημα, διαμεσολαβούν πρόσθετες μεσοκυττάριες πρωτεΐνες ή ιόντα Ca++. Τα στοιχεία του κυτταροσκελετού που συμμετέχουν είναι αφενός τα μικρονημάτια ακτίνης και αφετέρου τα ενδιάμεσα νημάτια( Εικόνα 1 ).

1. Στις περιπτώσεις όπου εμπλέκεται η ακτίνη διακρίνονται δύο υποτύποι συνάψεων πρόσδεσης:

    • Οι συνάψεις (ζώνες) πρόσφυσης που συνδέουν το δίκτυο των μικρονηματίων ακτίνης δύο παρακείμενων κυττάρων ( Εικόνα 2 ).
    • Οι περιοχές εστιακής επαφής που συνδέουν το δίκτυο των μικρονηματίων ακτίνης με την εξωκυττάρια θεμέλια ουσία ( Εικόνα 3 )
      Συνάψεις του τύπου της πρόσφυσης μεταβιβάζουν δυνάμεις κίνησης που παράγονται από τα νημάτια ακτίνης σε κυτταρικές ομάδες. Έτσι είναι ουσιαστικής σημασίας κατά την διάρκεια της πρώιμης εμβρυϊκής ζωής για το σχηματισμό πτυχώσεων στις επιθηλιακές στιβάδες που είναι απαραίτητες για την οργανογένεση.

2. Στις περιπτώσεις όπου αλληλοεπιδρούν τα ενδιάμεσα νημάτια, διακρίνονται επίσης δύο υπότυποι:

    • Τα δεσμοσώματα (κηλίδες πρόσφυσης) που συνδέουν το δίκτυο των ενδιαμέσων νηματίων δύο γειτονικών κυττάρων ( Εικόνα 4 ).
    • Τα ημιδεσμοσώματα που συνδέουν το δίκτυο των ενδιαμέσων νηματίων ενός κυττάρου με την εξωκυττάρια θεμέλια ουσία ( Εικόνα 5 ).

Στα επιθηλιακά κύτταρα, τα ενδιάμεσα νημάτια αντιπροσωπεύονται από τις κυτοκερατίνες, ενώ στα μη επιθηλιακά από βιμεντίνη ή δεσμίνη. Το στοιχεία αυτό αξιοποιείται ανοσοϊστοχημικά για την ταυτοποίηση όγκων άγνωστης ιστογενετικής προέλευσης. Έτσι ο όγκοι επιθηλιακής προέλευσης απαντούν θετικά στην κυτοκερατίνη ενώ οι μεσεγχυματογενούς στη βιμεντίνη.

Σε κάθε δεσμόσωμα ή ημιδεσμόσωμα διακρίνεται μία ενδοκυττάρια δισκοειδής πλάκα, η δεσμοπλακίνη, στην οποία καταλήγουν τα ενδιάμεσα νημάτια (τονονημάτια).
Ακολούθως από τις δεσμοπλακίνες ξεκινούν διαμεμβρανικές πρωτεΐνες, οι καλούμενες δεσμογλαΐνες, οι οποίες συνδέονται με τις αντίστοιχες του γειτονικού κυττάρου ή με την εξωκυττάρια θεμέλια ουσία.

Τα δεσμοσώματα ή ημιδεσμοσώματα προσφέρουν μηχανική σταθερότητα στα κύτταρα που υφίστανται δυνάμείς τάσης ή τριβής, έτσι είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένα στο πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο του δέρματος.