Λυσοσώματα

Τα λυσοσώματα είναι οργανίδια που περιβάλλονται από μεμβράνη με περιεχόμενο πλούσιο σε υδρολυτικά ένζυμα (περισσότερα από 40) που δρουν σε όξινο pΗ και είναι ικανά για διάσπαση όλων των τύπων των μακρομορίων. Τα λυσοσώματα απαντώνται στο σύνολο σχεδόν των κυττάρων, είναι όμως ιδιαίτερα άφθονα σε κύτταρα που παρουσιάζουν φαγοκυτταρική δραστηριότητα (πχ μακροφάγα, κύτταρα των νεφρικών σωληναρίων, ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα κλπ) Τα λυσοσώματα αποτελούν μέρος του συστήματος των όξινων κυστιδίων (εικ. 16) που μετέχει στην αποδόμηση των πρωτεϊνών. Τα τελευταία, οφείλουν το όνομά τους στην κοινή μεμβρανική Η + -ΑΤΡάση που φέρουν, η δράση της οποίας μπορεί να μειώσει το p Η της κοιλότητας στο 5. Στο ρΗ αυτό ενεργοποιούνται ισχυρά υδρολυτικά ένζυμα, τα οποία προέρχονται από τα κυστίδια που αποσπώνται από τη συσκευή Golgi .

Οι απαραίτητες μεμβρανικές πρωτεΐνες (ειδικότερα η μεμβρανική αντλία που αυξάνει τη συγκέντρωση Η + διατηρώντας το όξινο pΗ) για τη λειτουργία των λυσοσωμάτων δεν βρίσκονται στα αρχικά κυστίδια Golgi (εικ. 17) εμφανίζονται ως κυστίδια διαμέτρου 0,05-0,4 μ m που περιβάλλονται από μεμβράνη και περιέχουν μια ηλεκτρονιοπυκνοτική κεντρική περιοχή.

Το λειτουργικό λυσόσωμα που περιέχει υδρολάσες σε ένα όξινο όμως περιβάλλον, προέρχεται από την ένωση των αρχικών κυστιδίων Golgi με ενδοσώματα τα οποία περιέχουν τις απαραί­τητες μεμβρανικές πρωτεΙνες (εικ. 18). Αποτέλεσμα αυτής της ένωσης είναι ο σχηματισμός ενός ενδολυσοσώματος (δευτερογενές λυσόσωμα). Τα ενδολυσοσώματα είναι μεγαλύτερα από τα κυστίδια Golgi με διάμετρο 0,6 - 0,8 μ m και εμφανίζουν επίσης ένα ηλεκτρονικά πυκνό κέντρο (Εικόνα 2.17β). Τα ενδολυσοσώματα έχουν την ικανότητα να ενώνονται με άλλα ενδοσώματα που προέρχονται από τη φαγοκυττάρωση και να σχηματίζου1φαγολυσοσώματα στα οποία πραγματοποιείται η πέψη του υλικού που εισέρχεται στο κύτταρο. Κύτταρα με ειδική φαγοκυτταρική λειτουργία όπως ορισμένα κύτταρα του αίματος, έχουν καλά αναπτυγμένο το σύστημα των όξινων κυστιδίων.